1, 2. 1) ¿Tiko mˈity seguurë ko Jyobaa tsyejpy pënaty mëduunëp? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy?

¿TIKO mˈity seguurë ko Jyobaa mtsojkëp? Mä xykyaˈˈatsoowëmbitynyëm, okwinmay wiˈix jyënäˈändë tyäˈädë nidëgëëkpë nmëguˈukˈäjtëm, Taylene, Brigitte etsë Sandra. Taylene ak oy ijty tijaty ttunäˈäny ets axëëk nyayjawëty ko kyaˈoybyëtsëmy. Tsuj yajxonë nmëguˈukˈäjtëm pyudëjkëdë jëmëjtˈam parë kyaj duˈun wyinmayët. Yëˈë jyënaˈany: “Koxyëbëtsë Jyobaa xykyatseky, kyajxyëbëts janääm jatsojk xymyoˈoyë ëwij käjpxwijën”. Brigitte, ojtsë nyaˈay yˈooky ets ojts tmëwëˈëmë majtskë yˈuˈunk. Yëˈë jyënaˈany: “Tsip nimëjää tyam nyajˈyaˈkëmë uˈunk ënäˈk mä Satanás yˈaneˈemy, ets mas pën naytyuˈuk nyajˈyaˈkëm. Seguurëts nˈity ko xytsyojkpëtsë Jyobaa mët ko yëˈëjëts xypyudëjkëp parëts nmëmadäˈägëdë amay jotmay ets ja moˈon tujkën, ets kyaj tnasˈixë parëts niˈigyë nˈayowët extëmëts kyaj nˈokmëmadaknët” (1 Korintʉ 10:13). Sandra, yëˈë myëdäjtypy tuˈugë päˈäm diˈib kyaj ti nyitsooy. Mä tuˈugë asamblee,  ta tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyimiinë ets myëtkäjpx myëtmaytyakë. Ja Sandra nyaˈay jyënaˈany: “Oyëtsë nety ngaˈixyˈattë, jantsy jotkujkëts xyajnayjäˈäwëdë kojëts xynyimiindë. Ko nmëguˈukˈäjtëm dyaˈixëdë tsyojkën oy yiˈinëm waanë, yëˈëjëts xytyukˈijxtëp ko Jyobaa mëkëts xytsyoktë”.

² Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy parë ttsokëdë myëguˈuk ets nanduˈun parë nyayjawëdët ko yajtsojkp. Per pën päˈämmëët nyajpatëm, pën amääytyakpë meeny sentääbë o pën kyaj jäˈäy tmëdoowˈity ko ngäjpxwäˈkxëm, mbäät nˈëxtëkëwäˈkëm ets nwinmäˈäyëm ko Jyobaa kyaj xynyekytsyojkëm. Pën duˈun nnayjäˈäwëm, nˈokjamyajtsëm ko yëˈë naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm ets xypyudëkëyäˈänëm. Jyobaa ninäˈä xykyamastuˈudäˈänëm pën kyaj nmastutëm (Isaías 41:13; 49:15).

3. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xytsyojkëm?

³ Yëˈë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yajnimaytyäˈäktë, ijttëp seguurë ko Jyobaa pudëjkëdëp mä dyajnaxtë ayoˈon jotmay. Ëtsäjtëm nan mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm (Salmo 118:6, 7). Mä tyäˈädë artikulo taxk pëky nˈixäˈänëm wiˈixë Jyobaa dyaˈixyëty ko xytsyojkëm, ets wiˈix mbäät nmëjjäˈäwëm: 1) mä kyojy pyëjtaˈaky, 2) ko të xymyoˈoyëmë Biiblyë, 3) ko mbäät nmënuˈkxtakëm ets 4) ko ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm. Ko nbawinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa të ttuny, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijtëm seguurë ko xyjantsy tsyojkëm (käjpxë Salmo 77:11, 12, TY). * (Ixë rekuäädrë mä jyënaˈany, “¿Ti yˈandijpy?”.)

4. ¿Ti xytyuknijäˈäwëm ko nˈijxëmë Diosë kyojy pyëjtaˈaky?

⁴ Ko nˈijxëmë Jyobaa kyojy pyëjtaˈaky, ta nbëjkëmë kuentë ko mëk xytsyojkëm (Romanʉs 1:20). Extëm nˈokpëjtakëm, ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë ets tpëjtaky tijaty mbäät ndukxondakëm. Nan ojts dyajkojy kanäk naxë jeˈxy pëky parë ndukxondakëm (Eclesiastés 9:7). Catherine, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënaapy Canadá, tyukxondakypyë Diosë kyojy pyëjtaˈaky ko nyaxyë xux poˈo, jyënaˈany: “Mëjwiin kajaats ndukxondaˈaky kojëts nˈixy wiˈixë ääy ujts jatëgok jyiitsy etsë joon jëyujk jatëgok jyëmbittët mä lyugäär ko ambë myiinë. Extëm ko myiny tuˈugë Colibrí nbentanëˈagëˈëyëts mäjëts të nbëjtakë jyeˈxy, tajëts nˈity seguurë ko Jyobaa mëk xytsyojkëm pääty tijaty ndukxondakëm”. NDeetyˈäjtëm Jyobaa, tyukxondakypy tijaty të dyajkojy ets tsyejpy parë nanduˈun ndukxondakëm (Apostʉlʉty 14:16, 17).

5. ¿Ti ja tuk pëky xytyukˈijxëm ko xytsyojkëmë Jyobaa?

⁵ Ja tuk pëky diˈib xytyukˈijxëm ko Jyobaa xytsyojkëm, yëˈë wiˈix ojts xyajkojëm. Ojts xyajkojëm parë nduˈunëmë tuunk diˈib ndukxondakëm ets xyajnayjäˈäwëm jotkujk (Eclesiastés 2:24). Tyukˈanaˈam ja naxwinyëdë jäˈäy parë nyayajnimayëdët, nyiˈip kyojtët,  tkuentˈattët ja joon jëyujk ets tukëˈëyë diˈib jukyˈäjtp (Génesis 1:26-28). Nan ojts xyajkojëm mëdë oybyë jäˈäyˈäjtën parë mbäät niˈˈijxtutëm wiˈix yëˈë jyaˈayˈaty (Efesios 5:1, TNM).

6. ¿Tiko mbäät nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa të xymyoˈoyëmë Biiblyë?

⁶ Jyobaa të xymyoˈoyëmë Biiblyë mët ko xytsyojkëm. Jap mä xyˈanmäˈäyëm wiˈix mbäät nˈixyˈäjtëm ets wiˈix tjawë naxwinyëdë jäˈäy. Extëm nˈokpëjtakëm, Biiblyë myaytyakypy wiˈixë Jyobaa nyayjäˈäwë ko ja israelitëty janääm jatsojk myëdëgooyëdë. Salmo 78:38 jyënaˈany: “Per yëˈë pyaˈˈayoow; myaˈkx ja tyëgoˈoyënëty ets kyaj dyajkutëgooy. Ets jantsy kanäkˈok ja yˈakë dyajxeˈemy, en lugäär niˈigyë jyantsy jyotˈambëkët”. Tyäˈädë tekstë xypyudëjkëm parë nˈijtëm seguurë ko Jyobaa mëk xytsyojkëm ets ko naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm oy pokyjyaˈay nyajpatëm (käjpxë 1 Peedrʉ 5:6, 7).

7. ¿Tiko mëjwiin kajaa nyajtsobatëmë Biiblyë?

 ⁷ Ëtsäjtëm mëjwiin kajaa nyajtsobatëmë Biiblyë. ¿Tiko? Yëˈko japë Jyobaa xymyëgäjpxëm. Ko tuˈugë uˈunkteety tsuj yajxon kyajpxy myaytyaˈaky mëdë yˈuˈunk, ta niˈigyë nyaymyaaybyëkëdë ets nyaytyukjotkujkˈatëdë. Jyobaa diˈib nDeetyˈäjtëm kyaj mbäät nˈijxëm ets ni mbäät ngamëdoowgäjpxëm, per xymyëgäjpxëm mä Biiblyë. Pääty ko ngäjpxëm, jëjpˈam ets njaygyujkëm wiˈix jap xyˈanmäˈäyëm (Isaías 30:20, 21). Ko ngäjpxëmë Biiblyë, ta nˈixyˈäjtëmë Jyobaa ets ndukˈijxpajtëm mët ko xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets xykyuentˈäjtëm (Salmo 19:7-11; käjpxë Proverbios 1:33). *

8, 9. 1) ¿Ti diˈibë Jyobaa xytyuknijäˈäwëm? 2) ¿Pënë yˈijxpajtënë xytyukˈijxëm ko Jyobaa kyaj yëˈë tˈixy mäjaty ndëgoˈoyëm?

⁸ Jyobaa xytyuknijäˈäwëm ko yëˈë kyaj tˈixy mäjaty ndëgoˈoyëm, yëˈë yˈijxypy tijaty oy nduˈunëm (2 Crónicas 16:9). Duˈun yajnimaytyaˈagyë Jehosafat, diˈib tuun rey jam Judá. Yëˈë ojts tëgok ttuny diˈib kyaj yˈoyëty, ojts tpatsoony ja rey Acab diˈib Israel ko ojts nyijkxy tsiptuumbë. Acab të nety yˈanëˈëmxëty 400 kugajpxy diˈib andaktëp ko madäˈägandëp. Perë Micaya, tuˈugë kugajpxy diˈibë kyaj yˈandaˈaky, ojts tˈanëëmë Jehosafat mëdë Acab ko kyaj myadäˈägäˈändë. Ets kyaj jyantsy myadaktë, ja rey Acab oˈk tsipoty etsë Jehosafat nan jawaanë kyaˈoky. Ta Jyobaa tkejxyë Jehú parë nëjkx tˈanëëmë Jehosafat ko axëëk extëm të yˈadëˈëtsy, per ta nanduˈun tˈanëëmët ko të “oyˈäjtën” yajpääty mä tijaty të ttuny (2 Crónicas 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3).

⁹ ¿Tijaty oyˈäjtënë nety të ttunyë Jehosafat? Të nety tkexy ja prinsipes, lebitëty ets ja saserdotëty mäjatyë yˈit lyugäärë Judá parë jäˈäy ttukniˈˈixëdët ja Diosë yˈanaˈamën. Ets oy wyimbëtsëëmy, pes mayë jäˈäy tˈixyˈäjttë Jyobaa diˈib tsoˈondëp wiink naxwinyëdë (2 Crónicas 17:3-10). Pääty, oy tëgokë Jehosafat ttuuny diˈib kyaj yˈoyëty, Jyobaa kyaj tjäˈäytyëgooy tijaty oyˈäjtënë nety të ttuny. Tyäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko mbäät niˈamukë ndëgoˈoyëm, per pën nduˈunëmë mëjää parë xëmë nmëduunˈadëtsëmë Jyobaa, yëˈë duˈunyëm xytsyokäˈänëm ets kyaj tjäˈäytyëgoyaˈany tijaty oyˈäjtënë të nduˈunëm.

10, 11. 1) ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa xynyamoˈoyëmë nuˈkxtakën? 2) ¿Wiˈixë mbäädë Jyobaa tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

¹⁰ ¿Ti tyuumpy tuˈugë uˈunkteetyë oyjyaˈaybyë ko yˈuˈunk myëtmaytyäˈägäˈänyëty? Kom jotmaytyuunëp ja yˈuˈunk, ta tjuutyë tiempë parë tmëdoowˈity ti tukmëtmaytyäˈäganëp ets nyijawëyaampy wiˈix nyayjawëty. Jyobaa yëˈë nDeetyˈäjtëm ets mëk nyaytyukjotmaytyunyëty mët ëtsäjtëm. Pääty ko nmënuˈkxtakëm, myëdoowˈijtypy wiˈix nˈanmäˈäyëm. ¡Nitii duˈun ngayajtsobatëm extëm ko mbäät nmëtmaytyakëmë Jyobaa!

¹¹ Ko nmënuˈkxtakëmë Jyobaa yëˈë tuˈugë regalë. ¿Tiko? Yëˈko mbäät nmënuˈkxtakëm näˈä ndimtsojkëm, mët ko yëˈë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm ets listë yˈity parë tmëdoowˈitäˈäny. Taylene, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë jyënaˈany: “Mbäät tukëˈëyë xytyukmëtmaytyaˈaky ets kyaj mgajpxypyotëdët”. Ko ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa wiˈix nnayjäˈäwëm, mbäädë net xypyudëjkëm mët yëˈëgyëjxm tuˈugë tekstë, tuˈugë artikulo diˈib miimp mä ëxpëjkpajn o ko xymyëjämoˈoyëmë nmëguˈukˈäjtëm.  Jyobaa myëdoowˈijtypy wiˈix nˈanmäˈäyëm ets jyaygyujkëp diˈib näˈäty nipën tkajaygyukët. Ko Jyobaa tˈatsoowëmbityë nuˈkxtakën, ta dyajnigëxëˈëky ko mëk xytsyojkëm.

12. ¿Tiko yˈoyëty nˈëxpëjkëm wiˈix nyuˈkxtaktë jäˈäy diˈib yajmaytyaktëp mä Biiblyë? ¿Mbäät xynyigajpxy wiˈix nyuˈkxtaktë?

¹² Mbäät kanäk pëky xytyukniˈˈijxëm wiˈix nyuˈkxtaktë jäˈäy diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë. Pääty, oy ko nˈëxpëjkëm näˈäganäˈäty mä nDiosˈawdäjtëm tuk familyë. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nˈëxpëjkëm wiˈixë Jonás nyuˈkxtaky ko nety yajpääty äjkx jodoty (Jonás 1:17–2:10). Nan mbäät nˈëxpëjkëm wiˈixë Salomón tmënuˈkxtakyë Jyobaa amumduˈukjot ko yajnixëduuny ja templë (1 Reyes 8:22-53). Nan mbäät nˈëxpëjkëm wiˈixë Jesus tyukniˈˈijxë ets nnuˈkxtakëm (Matewʉ 6:9-13). Pën njuˈtëmë tiempë parë nˈëxpëjkëm, ta mas oy nëjkx nmënuˈkxtakëmë Jyobaa. Nan oy ko xëmë njamyajtsëm nmënuˈkxtakëm. Netë Dios xymyoˈoyëm ja “yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën” diˈib kyuwäˈänëp ja jot winmäˈäny ets ja jot korasoon. Pën nnuˈkxtakëm xëmë, nëjkxëp niˈigyë nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xytsyojkëm (Filipʉs 4:6, 7).

13. ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm?

¹³ Ja tuk pëky wiˈixë Jyobaa dyaˈixyëty ko xytsyojkëm, yëˈë ko të xyjuuybyëtsëˈëmëm. Yëˈë ojts xynyamoˈoyëm ja yˈUˈunk parë “nmëdäjtëm ja njikyˈäjtënˈäjtëm” (1 Fwank 4:9). Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany ko “tsip parë pën tkuˈoogët tuˈugë yetyëjk diˈib jukyˈäjtp tëyˈäjtën mëët; waˈandaa apenë yajpäädët diˈib kyuˈoogëp tuˈugë yetyëjk diˈib oyjyaˈay”. Per ta net jyënany ko Dios mëjwiin kajaa dyaˈijxë tsyojkën ko tkejxyë yˈUˈunk yä Naxwiiny parë xykyuˈoˈkëm mientrësë nety nyajpatëm pokyjyaˈay (Romanos 5:6-8, TNM). Ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ta mbäät oy nˈijtëm mëdë Dios ets yëˈë diˈib xytyukˈijxëm ko mëjwiin kajaa xytsyojkëm.

14, 15. 1) ¿Wiˈix ttukˈoyˈattë ko ojts yajjuuybyëtsëmdë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm? 2) ¿Wiˈix ttukˈoyˈattë ko ojts yajjuuybyëtsëmdë pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny?

¹⁴ ¿Wiˈix ttukˈoyˈattë ko ojts yajjuuybyëtsëmdë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm? Tyäˈädë Dios mëduumbëty jyäˈäwëdëp ko tsojkëdëp extëmë yˈuˈungën (Fwank 1:12, 13; 3:5-7). Të Dios wyinˈixëdë mëdë myëjää ets pääty tyam yˈuˈunkniwäˈänëdë (Romanʉs 8:15, 16). Pablo ojts jyënaˈany ko niˈamukë yëˈëjëty “tiˈigyë mët ja Kristë” yˈittë “tsäjpotm” (Éfesʉ 2:6). Per pën taanëm nääk yˈakjukyˈattë yä Naxwiiny, ¿ti diˈib Pablo myaytyäˈägan? Yëˈë myaytyäˈägan ko Jyobaa të tuknijawë niˈamukë ko jam tsäjpotm jyukyˈatäˈändë winë xëë (Éfesʉ 1:13, 14; Kolosʉ 1:5).

¹⁵ Ets ¿wiˈix ttukˈoyˈattë ko ojts yajjuuybyëtsëmdë pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny? Nan mbäät nyaymyayëdë mëdë Dios pën myëbëjktëp ko ojts yajjuuybyëtsëmdë. Ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky, nan nëjkxëbë Dios yˈuˈunkniwäˈänëdë ets jyukyˈattë winë xëë yä Naxwiiny. Extëm nˈijxëm, ko Jyobaa ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm ja nyigëxëˈëky ko niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy  ttseky (Fwank 3:16). Jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko Dios xymyoˈoyäˈänëm ja oybyë jukyˈäjtën mä ja lugäärë tsujpë pën kyaj nmastutëm. Ko Jyobaa dyajkyë yˈUˈunk parë ojts xykyuˈoˈkëm, yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm. Pääty nˈokˈyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm amumduˈukjot.

16. ¿Ti ndunäˈänëm pën nbawinmäˈäyëm wixatyë Jyobaa dyaˈixyëty ko xytsyojkëm?

¹⁶ Jyobaa jantsy kanäk pëky xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm. Ja rey David tˈanmääyë Dios: “Parë ëjts, ¡jantsy oy jantsy tsujë mjot mwinmäˈäny! Dios miyë, ¡jantsy tsip yajmaytsyoowdäˈäyët! Kojëts njamaytsyowäˈänët, mas niˈigyë myayëty ets kyaj dyuˈunëtyë jin puˈu” (Salmo 139:17, 18). Pën nbawinmäˈäyëm wixatyë Jyobaa dyaˈixyëty ko xytsyojkëm, ta niˈigyë tuˈuk tuˈugë xëë ntsokäˈänëm ets nmëdunäˈänëm extëm mbäät ttukjotkëdaˈaky.

17, 18. ¿Wiˈix mbäädë Jyobaa ndukˈijxëm ko ntsojkëm?

¹⁷ ¿Wiˈix mbäädë Jyobaa ndukˈijxëm ko ntsojkëm? Tuk pëky, ko ndukxondakëm mä ngäjpxwäˈkxëm ja yˈAnaˈam Kyutujkën (Mateo 24:14, TNM; 28:19, 20). Ja tuk pëky, ko kyaj nmastutëm oy nyajnäjxëmë amay jotmay diˈib xyˈijxmäjtsëm (käjpxë Salmo 84:11, TY; * etsë Santya̱ˈa̱gʉ 1:2-5). Jyobaa nyijäˈäwëp ko nwinguwäˈkëmë amay jotmay diˈib mëjwiin kajaa ets xypyudëkëyäˈänëm mët ko mëk xytsyojkëm (Salmo 56:8).

¹⁸ Mä tyäˈädë artikulo taxk pëky të nnijäˈäwëm wiˈix mbäädë Jyobaa ndukˈijxëm ko ntsojkëm. 1) Ko nbawinmäˈäyëm tijaty jantsy oy jantsy tsuj të dyajkojy, 2) ko yajxon nˈëxpëjkëmë Biiblyë, 3) ko xëmë nmënuˈkxtakëm parë niˈigyë nyajkëktëjkëm ja naymyayë, ets 4) ko nwinmäˈäyëm nuˈun tsyobääty ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm (1 Fwank 2:1, 2). Pën nduˈunëm duˈun, ta nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xytsyojkëm ets niˈigyë ntsokäˈänëm tuˈuk tuˈugë xëë.