1. Ni nshiku sha musango nshi tuleikalamo?

TULEIKALA mu nshiku ishayafya nga nshi. Baibolo ita ishi nshiku tuleikalamo ukuti “inshiku sha kulekelesha,” kabili shatendeke mu 1914. Ifilecitika muli ishi nshiku sha kulekelesha “ishayafya nga nshi” fyalibipisha ukucila ifyalecitika ilyo umwaka wa 1914 ushilafika. (2 Tim. 3:1-5) Na kuba, ifintu pano calo fyakulabipilako fye pantu Baibolo yasobela ukuti “ababifi kabili incenjeshi bakaya balebipilako fye.”—2 Tim. 3:13.

2. Finshi fiba mu fyo abantu batemwa sana ukuleseshamo icitendwe? (Moneni icikope icili pa muulu.)

² Abantu abengi bamona ifyo Baibolo yakaanya, pamo nga ubunkalwe, ubulalelale, ifya mipashi, ne fintu fimbi ifyabipa ukuti fyaliba fye bwino. Ku ca kumwenako, ilingi line ifyo babika pa Intaneti, amaprogramu ya pa TV, amafilimu, ifyo balemba mu fitabo ne fiba muli magazini filenga abantu balamona ukuti ukucita ifi fyonse takwabipa. Ifyo abantu balemona kale ukuti lishiku, ino nshita balifisuminisha mu fyalo fimo. Lelo ici tacalola mu kuti na Lesa alifisuminisha.—Belengeni Abena Roma 1:28-32.

3. Bushe abakonka ifyo Baibolo ilanda babamona shani?

³ Abena Kristu abaliko mu nshita ya batumwa balipatile ifya kuleseshamo  icitendwe ifyabipa. Pa mulandu wa kuti balipatile ifyabipa kabili balekonka amafunde ya kwa Lesa, abantu balibapatile kabili balebacusha. Umutumwa Petro atile: “Apo nomba tamulebakonka na kabili muli iyi mibele yabipa iya kuilekelesha, abashaishiba Lesa balapapa kabili balamusaalula.” (1 Pet. 4:4) Na muno nshiku mwine, abakonka amafunde ya kwa Lesa babamona kwati tabatontonkanya bwino. Na kuba, Baibolo itila “bonse abafwaisha ukwikala ukulingana na bukapepa muli Kristu Yesu bakabacusha.”—2 Tim. 3:12.

4. Finshi Baibolo itufunda ukukanalacita?

⁴ Baibolo ifunda abacita ukufwaya kwa kwa Lesa ukuti tabafwile ukutemwa icalo ne fyaba mu calo. (Belengeni 1 Yohane 2:15, 16.) Satana Kaseebanya, “lesa wa bwikashi buno,” e utungulula aba mapepo, ababa mu fikansa fya calo, aba makwebo, e lyo na basabankanya amalyashi. (2 Kor. 4:4; 1 Yoh. 5:19) Kanshi fwe Bena Kristu tatufwile ukulayampana na baba ne mibele yabipa. Icebo ca kwa Lesa citufunda ukuti: “Mwilufiwa. Ukwampana pamo na babi kulonaula imibele isuma.”—1 Kor. 15:33.

5, 6. Ni bani abo tushilingile ukwangala nabo kabili mulandu nshi?

⁵ Nga ca kuti tatulefwaya imibele yesu iisuma ukonaika, tatufwile ukulayangala na bacita ifyabipa. Abengonaula imibele yesu iisuma te bantu fye abashipepa, lelo na bo tulongana nabo abashikonka amafunde ya kwa Yehova ku mufulo. Nga ca kuti Umwina Kristu acita ulubembu ulukalamba kabili talapile, tulaleka ukwampana nankwe.—Rom. 16:17, 18.

⁶ Nga ca kuti tuleyangala na bashikonka amafunde ya kwa Lesa, kuti twatendeka ukucita ifyabipa pa kuti tuleumfwana nabo. Natulangilile, nga ca kuti tuleyangala na bacita ubulalelale, kuti twatunkwa ukucita ubulalelale. Ifya musango uyu fyalicitikapo ku Bena Kristu bamo, kabili pa mulandu wa kuti tabalapiile, balitamfiwe mu cilonganino. (1 Kor. 5:11-13) Abacita ifi nga tabalapiile, kuti baba nga balya Petro alandilepo.—Belengeni 2 Petro 2:20-22.

7. Ni bani abalingile ukuba ifibusa fyesu?

⁷ Nangu ca kuti tufwile ukutemwa abantu fye bonse, tatufwile ukulayampana nelyo ukuba ifibusa na bashikonka amafunde ya kwa Lesa. Kanshi ciibi kuli Nte umushimbe ukulaishishanya no muntu uushaipeela kuli Lesa, uushakwata icitetekelo muli ena, kabili uushikonka amafunde ya kwa Lesa. Ukutwalilila aba cishinka kuli Lesa kwalicindama sana ukucila ukulakonkelela abashikonka amafunde ya kwa Yehova pa kuti fye batutemwe. Abafwile ukuba ifibusa fyesu bantu abacita ukufwaya kwa kwa Lesa. Yesu atile: “Onse uucita ukufwaya kwa kwa Lesa, e munyinane kabili e nkashi yandi kabili e mayo.”—Marko 3:35.

8. Finshi fyafumine muli filya abena Israele baleyampana na balecita ifyabipa?

⁸ Ilyo abena Israele batendeke ukwampana na balecita ifyabipa, ifintu tafyabawamine. Ilyo Yehova abalubwile mu busha mu Egupti no kubatwala ku Calo ca Bulayo, abebele ukuti: “Wilakontamina balesa babo nelyo ukutunkwa ukubabombela, kabili wilapanga icili conse icapala ifilubi fyabo, lelo tawakafilwe ukuwisha abo balesa kabili tawakafilwe ukutobaula ifyaimikwa fyabo ifya mabwe. Kabili mukalebombela Yehova Lesa wenu.” (Ukufu. 23:24, 25) Abena Israele abengi tabakonkele ili ifunde Lesa abapeele. (Amalu. 106:35-39) Pa mulandu wa kuti tabali aba cishinka kuli Lesa, ilyo Yesu aishile pe sonde abebele ukuti: “Moneni! Ing’anda  yenu yalekeleshiwa kabili yamushalila icibolya.” (Mat. 23:38) Yehova alibakeene, kabili alilekele ukubapaala, atendeke ukupaala icilonganino ca Bena Kristu icipya ico apangile.—Imil. 2:1-4.

9. Mulandu nshi ifingi ifya kutamba ne fya kubelenga fyabipila?

⁹ Ifingi ifyo batambisha pa TV, ifiba pa Intaneti, ne fyo balemba mu fitabo kuti fyalenga bucibusa bwesu na Yehova bwapwa, pantu tabafipanga ukuti filetwafwa ukuba ne citetekelo muli Yehova na mu fyo atulaya. Lelo filanga imibele yabipa iyaba mu calo ca kwa Satana. Kanshi tulecenjela sana pa kusala ifya kutamba ne fya kubelenga pa kuti twilaba no “lunkumbwa lwa pano calo.”—Tito 2:12.

10. Cinshi cikacitika ku fya kuleseshamo icitendwe ifyabipa?

¹⁰ Nomba line fye, Lesa alaonaula icalo ca kwa Satana na fyonse ifya kuleseshamo icitendwe ifyabipa. Icebo ca kwa Lesa citila: “Icalo cileya pamo no lunkumbwa lwa ciko, lelo uucita ukufwaya kwa kwa Lesa akekalilila umuyayaya.” (1 Yoh. 2:17) Uwaimbile amalumbo na o atile: “Incitatubi shikaloba, lelo abalolela Yehova e bakekala mu calo. Lelo abafuuka e bakekala mu calo, kabili bakasekelela nga nshi pantu umutende ukafula.” Nomba bakekalamo imyaka inga? Baibolo itila: “Abalungama e bakekala mu calo, kabili bakekalamo umuyayaya.”—Amalu. 37:9, 11, 29.

11. Bushe Lesa apekanishisha shani abantu bakwe ifya kulya fya ku mupashi ifisuma?

¹¹ Ifitabo na mavidio ifyo icilonganino ca kwa Yehova cipanga fyalipusana sana ne fyo icalo cipanga, pantu ifyo icilonganino ca kwa Yehova cipanga fikoselesha abantu ukuba ne mibele iisuma iingalenga bakakwate umweo wa muyayaya. Ilyo Yesu alepepa kuli Yehova atile: “Pa kuti babe no mweo wa muyayaya, kano baishiba imwe mwe Lesa wa cine mweka, na Yesu Kristu uo mwatumine.” (Yoh. 17:3) Shifwe wa ku muulu abomfya icilonganino cakwe ku kutupekanishisha ifya kulya fya ku mupashi ifingi ifikosha bucibusa bwesu nankwe. Ala twalipaalwa nga nshi pa kulakwata magazini, amabroshuwa, ifitabo, amavidio e lyo ne fyo babika pa Webu saiti yesu ifilanda pa kupepa kwa cine! Na kabili icilonganino ca kwa Lesa cilapekanya ukulongana ukubako mu filonganino ukucila pali 110,000 mwi sonde lyonse. Pali uku kulongana kwa pa cilonganino, no kulongana kukalamba, palaba amalyashi ayalanda pa fya mu Baibolo ifikosha icitekelo cesu muli Lesa ne fyo atulaya.—Heb. 10:24, 25.

12. Bushe calola mwi ukuupa nelyo ukuupilwa “muli Shikulu epela”?

¹² Ukusala bwino aba kwampana nabo kwalicindama sana maka maka ku Bena Kristu abashimbe abalefwaya ukuupa nelyo ukuupwa. Icebo ca kwa Lesa calilanda ukubwabula no kupita mu mbali ukuti: “Mwiba kwi koli limo line na bashatetekela pantu tamwaba cimo cine. Bushe ubulungami na bumpulamafunde kuti fyaumfwana shani? Napamo ulubuuto ne mfifi kuti fyaikala shani pamo?” (2 Kor. 6:14) Baibolo ifunda babomfi ba kwa Lesa abalefwaya uwa kuupana nankwe ukuti bafwile fye ukuupa nelyo ukuupilwa “muli Shikulu epela,” e kutila, ukuupa nelyo ukupwa fye ku muntu uuwaipeela kuli Yehova, uwabatishiwa kabili uukonka ifyo Amalembo yalanda. (1 Kor. 7:39) Nga ca kuti mwaupana na Nte munenu, ninshi mwasanga umunenu uwaipeela kuli Yehova,  ne ci cikamwafwa ukutwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova.

13. Finshi Lesa aebele abena Israele pa bo balingile ukuupana nabo?

¹³ Yehova alishiba bwino ifingawamina ababomfi bakwe, kabili ifunde abika pa cupo talyayaluka. Abena Israele bapalamene ne nko ishishalepepa Lesa wa cine, e ico Yehova abapeele ifunde lya kuti: “Mwikofishanya na bo. Abana benu abanakashi mwikabapeela ku bana babo abaume, kabili abana babo abanakashi mwikabuulila abana benu abaume. Pantu bakalenga abana benu abaume ukuleka ukunkonka, kabili bakabombela balesa bambi; no bukali bwa kwa Yehova bukesa pali imwe, na o akamulofya bwangu.”—Amala. 7:3, 4.

14, 15. Finshi fyacitikile Solomone ilyo asuulile ifunde lya kwa Yehova?

¹⁴ Ilyo Solomone umwana wa kwa Davidi atendeke ukuteka, apepele kuli Lesa ukuti amupeele amano, kabili Lesa alimupeele ukucila na pa fyo alombele. Ici calengele imfumu Solomone ukulumbuka nga nshi. Na kuba ilyo namfumu wa ku Sheba atandalile Solomone alandile ukuti: “Nshasumine aya mashiwi mpaka ne mwine naisa no kuimwena na menso yandi; kabili, mona! Ifyo banjebele tafifikile na kuli hafu. Amano ne cuma ifyo wakwata naficila ululumbi ulo naumfwile.” (1 Isha. 10:7) Ifyacitikile Solomone filanga ifingatucitikila nga twasuula ifunde ilyo Lesa atupeela ilya kukanaupa nelyo ukuupwa ku muntu uushili Nte.—Luk. Mil. 4:13.

¹⁵ Nangu ca kuti Lesa alimupeele ifintu ifingi, Solomone alisuule ifunde lya kwa Lesa ilya kukanaupa abanakashi abashalepepa Yehova abali mu nko shimbi. Imfumu Solomone “yatemenwe abanakashi abengi aba ku fyalo fimbi,” ica kuti aishileupa abanakashi 700 na bakanakashi 300. Cinshi cafuminemo? Ilyo Solomone akotele, ninshi abakashi bakwe abashalepepa Lesa wa cine “balyalula umutima wakwe ukulakonka balesa bambi, . . . kabili Solomone atendeke ukucita ifyabipa mu menso ya kwa Yehova.” (1 Isha. 11:1-6) Ifi Solomone aupile abashalepepa Yehova calengele ukuti e bomfya bwino amano Lesa amupeele, kabili calengele no kuti aleke ukupepa Yehova. Kanshi nga ca kuti mulatontonkanya pa kuupa nelyo ukuupwa ku muntu uushatemwa Yehova, muleibukisha ifyacitikiile Solomone!

16. Kufunda nshi ukwa mu Baibolo uko ababomfi ba kwa Lesa abakwata abena mwabo abashili ba Nte bafwile ukulakonka?

¹⁶ Kuti caba shani nga ca kuti abantu balyupana kale, e lyo umo asambilila icine no kuba Inte ya kwa Yehova? Baibolo ilanda ukuti: “Mwe bakashi, mulenakila abalume benu, pa kutila na balya abakaana ukumfwila icebo ca kwa Lesa, banashiwe apabula ishiwi nangu limo ilyo balemona imibele isuma iya bakashi babo.” (1 Pet. 3:1) Nangu ca kuti aya mashiwi yalanda sana ku Bena Kristu abaupwa, kuti yayafwa na baume abaupile ilyo bashilaba ba Nte. Ifyo ili lembo litufunda fya kuti: Mulingile ukuba umulume nelyo umukashi umusuma, no kulakonka ifyo Baibolo yalanda pa fyo umulume no mukashi balingile ukuba. Abaume abengi na banakashi abashali ba Nte, balisambilila icine pa mulandu wa kuti balemona imibele iisuma iyo abena mwabo balelanga ilyo batendeke ukukonka amafunde ya kwa Lesa.

17, 18. Cinshi calengele ukuti Noa e lyo na Bena Kristu ba mu nshita ya batumwa bapusuke ilyo ubonaushi bwaishile?

¹⁷ Ukwampana na bacita ifyabipa kulonaula imibele iisuma, lelo mu kwampana na baba ne mibele iisuma mulafuma ifisuma. Natulande pali Noa. Noa aleikala mu  calo umwali abantu abalecita ifyabipa, lelo talefwaya ukuti babe ifibusa fyakwe. Baibolo itila: “Yehova amwene ukuti abantu bacilamo ukucita ifyabipa pano isonde, no kuti fyonse ifyo imitima yabo yaletontonkanya fyaleba fye ifibi inshita yonse.” (Ukute. 6:5) E ico Lesa apangile ukulofya abalecita ifyabipa mu nshiku sha kwa Noa ukubomfya ilyeshi. Lelo “Noa ali muntu umulungami. Ali uwatambalala mu ba mu nkulo yakwe. Noa ale-enda na Lesa wa cine.”—Ukute. 6:7-9.

¹⁸ Noa taleyampana na bantu abalecita ifyabipa. Ena no lupwa lwakwe babikile amano ku kubomba imilimo ya kwa Lesa, apaali no kukuula icibwato. Na kabili Noa ‘aleshimikila abantu pa fyalungama.’ (2 Pet. 2:5) Filya Noa aleshimikila, alekuula icibwato, no kuba pamo no lupwa lwakwe fyalengele ukuti abike sana amano ku kucita ifisuma ifyalelenga Lesa ukusekelela. Ukucita ifi kwalengele ena no lupwa lwakwe ukupusuka ilyo Ilyeshi lyaishile. Bonse fye tufwile ukutasha pa fyo Noa no lupwa lwakwe babombeele Yehova ne cishinka pantu e balenga ukuti tubeko. Ifyo Noa acitile, e fyo na Bena Kristu abaliko mu nshita ya batumwa balecita. Tabaleyampana na bashalepepa Lesa, ici calengele bapusuke ilyo umusumba wa Yerusalemu baonawile mu 70 C.E.—Luka 21:20-22.

19. Nga tulefwaya ukuti Lesa akatupaale, finshi tufwile ukucita?

¹⁹ Apo tuli babomfi ba kwa Yehova, tufwile ukulapashanya Noa no lupwa lwakwe e lyo na Bena Kristu abali ne cumfwila mu nshita ya batumwa. Tatufwile ukulayampana na bantu ba muli cino calo cabipa, lelo tufwile ukusanga ifibusa pa Bena Kristu banensu aba cishinka. Nga tuleba na bantu abatungululwa na Lesa, ‘tukeminina ndi mu citetekelo’ muli shino nshiku ishayafya. (1 Kor. 16:13; Amapi. 13:20) Tontonkanyeni pa fyo Yehova akatupaala ku ntanshi! Nga tulesala bwino ifibusa muli shino nshiku sha kulekelesha, nalimo tatwakafwe, tukengila fye abatuntulu mu calo cipya icili mupepi umukaba ubulungami!