1. Tõre ta kein jej mour ie kiiõ?

 JÃN kar 1914 eo, ear jino “raan ko ãliktata” im men ko ilo lal̦ in rar nanal̦o̦k wõt jãn kar m̦okta. Eñin unin Baibõl̦ ej ba bwe jej mour “ilo iien ko renana.” (2 Timote 3:1-5) Jejel̦ã bwe enaaj l̦apl̦o̦k wõt an nana men ko rej wal̦o̦k kõnke Baibõl̦ ear kanaan bwe armej ro “renana im ro rũjel̦ã m̦on̦ renaaj l̦apl̦o̦k ilo aer nana.”​—2 Timote 3:13.

2. Kein kam̦õn̦õn̦õ rot ko rem̦m̦an ippãn armej ro? (Lale pija eo itulõñ.)

² Elõñ armej ro ilo raan kein em̦m̦an ippãer alwõji pija ko ak kõm̦m̦ani menin kam̦õn̦õn̦õ ko me el̦ap lãj, mour ettoon, anijnij, im kajjetõbtõb ie. Ñan waanjoñak, Internet, bũrookraam̦ ko ilo jãnõl̦, pijain alwõj ko, bok ko, im men ko jet armej ro rej riiti im alwõji ekkã aer kwal̦o̦k kõn men kein im kaalikkar bwe rejjab nana. Bareinwõt, m̦anit ko me rekar nana ippãn armej ro em̦õj aer kiiõ oktak im em̦m̦an ilo jet jikin ko. Bõtab, el̦ap an Jeova diki men kein.​—Riit Rom 1:28-32, UBS.

3. Ta l̦õmn̦ak eo an elõñ armej ro kõn ro me rej l̦oori kien ko an Anij?

 ³ Ilo iien ko an rijjilõk ro, armej ro rar bar alwõji kein kam̦õn̦õn̦õ ko me el̦ap lãj im mour ettoon ie. Bõtab, rũkal̦oor ro an Jijej rar jab kõm̦m̦ani men kein kõnke rar l̦oori kien ko an Anij. Eñin unin armej ro me rar mour ibwiljier rar ‘bwilõñ’ kõn aer oktak. Kõn men in, ta eo rar kõm̦m̦ane ñan er? Armej ro rar kajjirere kake Kũrjin ro im matõrtõr er. (1 Piter 4:4, UBS) Rainin, armej ro rej bar l̦õmn̦ak bwe ro rej l̦oori kien ko an Anij relukkuun oktak. Ilo m̦ool, Baibõl̦ ej ba bwe “ro otemjej rekõn̦aan mour im kwõjarjar ilo Kũraij Jijej, naaj matõrtõre er.”​—2 Timote 3:12.

4. Etke jejjab aikuj yokwe lal̦ ak men ko ilo lal̦ in?

⁴ El̦aññe jekõn̦aan kõm̦anm̦an ankilaan Anij, jejjab aikuj yokwe “lal̦ ak men ko ilo lal̦.” (Riit 1 Jon 2:15, 16.) Etke? Kõnke lal̦ in ej pãd ium̦win pein Setan, eo me ej ‘anij in lal̦ in.’ Setan ej kõjerbale kabuñ ko, kien ko, peejnej ko, im nuuj ko ñan tõlpiloik armej ro. (2 Korint 4:4, UBS; 1 Jon 5:19, UBS) Jej aikuj in kõjparok wõn ro jej aetõl er ak kobal̦o̦k ippãer kõnke jejjab kõn̦aan bwe jen po ilo men ko an lal̦ in. Baibõl̦ ej kakkõl kõj im ba: “Kom̦win jab ãinwõt rũbwebwe. Kobal̦o̦k ippãn rinana ej ko̦kkure m̦wil em̦m̦an.”​—1 Korint 15:33, UBS.

5, 6. Wõn ro jejjab aikuj in kobal̦o̦k ippãer im aetõl er, im etke?

⁵ Ñan kõjparok wõt jem̦jerã eo ad ippãn Jeova, jejjab kobal̦o̦k im aetõl armej ro me rej kõm̦m̦ani men ko renana. Men in ebar kitibuj ro me rej ba rej karejar ñan Jeova ak rej kããlõt ñan jab pokake e. El̦aññe armej in ej kõm̦m̦ane juon bõd el̦ap im ejjab ukel̦o̦k jãn bõd eo an, jej aikuj in bõjrak jãn ad kobal̦o̦k ippãn.​—Rom 16:17, 18, UBS.

⁶ Ekkã an armej ro kõm̦m̦ani men ko ro m̦õttaer rej kõm̦m̦ani kõnke rekõn̦aan kabuñbũrueer. Kõn men in, ñe jenaaj kobal̦o̦k im aetõl ro me rejjab pokake Anij, jemaroñ naaj po ilo men ko rej kõm̦m̦ani. Ñan waanjoñak, ñe jej kobal̦o̦k im m̦õttaik ro me rej mour in l̦õñ, jemaroñ naaj oktak im ãinwõt er. Men in em̦õj an wal̦o̦k ñan jet iaan rũttõmak ro jeid im jatid. Im ro me rar jab kõn̦aan ukel̦o̦k jãn bõd ko rar kõm̦m̦ani rar bukwel̦o̦k. (1 Korint 5:11-13) Ñe rejjab jepl̦aak ñan Jeova, renaaj ãinwõt armej ro me Piter ear kõmel̦el̦e kake er.​—Riit 2 Piter 2:20-22, UBS.

7. Wõn ro jej aikuj in m̦õttaik er?

⁷ Meñe jekõn̦aan kwal̦o̦k jouj ñan aolep, ak jejjab aikuj m̦õttaik ro me rejjab pokake Anij. Ej juon men ebõd el̦aññe juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova me ejjel̦o̦k rejetan ej teit ak jerãik juon eo me ejjañin peptaij ak ejjab tiljek ñan Jeova, im ejjab l̦oori kien ko an. El̦apl̦o̦k an aorõk ñan kabuñbũruon Anij jãn ad kabuñbũruon armej ro me rejjab yokwe e. Jej aikuj in m̦õttaik ro wõt me rej kõm̦anm̦an ankilaan Anij. Jijej ear ba: “Eo ej kõm̦anm̦an ankilaan Anij, e in jatũ m̦aan im kõrã im jinõ.”​—Mark 3:35.

8. Ta eo ear wal̦o̦k ñan RiIsrael ro kõn wõt aer kar kobal̦o̦k ippãn armej ro rar jab karejar ñan Jeova?

⁸ Enaaj wõr jorrããn ko rej wal̦o̦k ñan kõj el̦aññe jej kobal̦o̦k im aetõl ro rejjab karejar ñan Anij. Ñan waanjoñak, l̦õmn̦ak m̦õk kõn ta eo ear wal̦o̦k ñan RiIsrael ro. M̦okta jãn aer kar del̦o̦ñel̦o̦k Ãneen Kallim̦ur eo, Jeova ear kakkõl er kõn armej ro me rar jokwe ilo ijin. Ear ba: “Kwõn jab badikdik jãn anij ro aer, ak jerbal ñan er, ak kajjioñe jerbal ko aer, a kwõn jolal̦l̦o̦k er, im  ruprupi ekjab ko aer. Im kom̦win jerbal ñan Jeova am̦ Anij.” (Exodus 23:24, 25) Bõtab, enañin aolep RiIsrael ro rar jab pokake naanin tõl ko an Anij im rar jab tiljek ñane. (Sam 106:35-39) Kõn men in, ta eo ear wal̦o̦k? Jeova ear jol̦o̦k aelõñin Israel bwe ren jab armej ro an im ear kããlõt Kũrjin ro bwe ren armej ro an.​—Matu 23:38, UBS; Jerbal 2:1-4.

9. Etke mel̦el̦e ko an lal̦ in me rej wal̦o̦k ilo bũrookraam̦ ko ilo jãnõl̦, weep jait ko, im bok ko, remaroñ kauwõtata?

⁹ Mel̦el̦e ko an lal̦ in me rej wal̦o̦k ilo bũrookraam̦ ko ilo jãnõl̦, weep jait ko, im bok ko, remaroñ ko̦kkure jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Kar jab kõm̦m̦ani men kein bwe ren jipañ juon Kũrjin bwe en tõmak ilo Jeova im kallim̦ur ko an. Bõtab, men kein rej kõm̦m̦an bwe armej ro ren lõke jukjukun pãd in enana an Setan. Kõn men in, jej aikuj kõjparok bwe jen jab alwõji, riiti, ak roñjaki jabdewõt men ko me remaroñ kõm̦m̦an bwe en wõr ippãd “kõn̦aan ko renana an lal̦ in.”​—Taitõs 2:12, UBS.

10. Ta eo enaaj wal̦o̦k ñan aolep men ko renana me armej ro rej riiti im alwõji ilo jukjukun pãd in an Setan?

¹⁰ M̦õttan jidik, jukjukun pãd in an Setan im aolep men ko renana me armej ro rej riiti im alwõji renaaj jako. Baibõl̦ ej ba: “Lal̦ ejakol̦o̦k im m̦õm̦ ko an; a eo ej kõm̦anm̦an ankilaan Anij ej pãdwõt indeeo.” (1 Jon 2:17) Ãindeinl̦o̦k wõt an kar juon iaan ro rar je bokin Sam al im ba: “Ro rej kõm̦m̦an nana renaaj jako, a ro rej kõttar Jeova renaaj jolõt ãne eo. A ro ettã bũrueer renaaj jolõt ãne eo, im renaaj m̦õn̦õn̦õ kõn aenõm̦m̦an el̦ap.” Ñan ñããt? Ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Ro rem̦m̦an renaaj jolõt ãne eo, im jokwe ilowaan ñan indeeo.”​—Sam 37:9, 11, 29.

11. Ewi wãween an Anij jipañ kõj bwe jen tiljek wõt ñane?

¹¹ Doulul in an Jeova eoktak jãn lal̦ in an Setan kõnke ej jipañ kõj bwe jen mour ilo juon wãween me enaaj jipañ kõj bwe jen mour indeeo. Jijej ear jar ñan Jeova im ba: “Men in mour indeeo, bwe ren jel̦ã Kwe juon wõt Anij em̦ool, im Jijej Kũraij, eo Kwaar jilkintok.” (Jon 17:3) Jeova ej kõjerbal doulul in an ñan jipañ kõj kõn men ko jej aikuji bwe jen maroñ jel̦ã kajjien. Ñan waanjoñak, Naan in Keeañ ko, brochure ko, bok ko, pijain alwõj ko, im Weep jait eo ad rej jipañ kõj bwe jen tiljek wõt im karejar ñan Anij. Bareinwõt, doulul in an Jeova em̦õj an karõk bwe en wõr kweilo̦k ko kajjojo wiik im rej wal̦o̦k ilo elõñl̦o̦k jãn 110,000 eklejia ko ipel̦aakin lal̦ in. Men ko jej katak kaki jãn Baibõl̦ ilo iien kweilo̦k kein im ilo iien kweilo̦k ko rel̦l̦ap rej jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k wõt ad tõmak ilo Jeova im kallim̦ur ko an.​—Hibru 10:24, 25.

12. Jouj im kõmel̦el̦eik ta mel̦el̦ein naanin jiroñ eo ilo Baibõl̦ me ej ba m̦are “ilo Irooj wõt.”

¹² Kũrjin ro me rekõn̦aan m̦are rej aikuj kõjparok wõn ro rej kobal̦o̦k ippãer im aetõl er. Naanin Anij ej kakkõl kõj im ba: “Jab kobaik kom̦ ilo jekkar ippãn ro rejjab tõmak; bwe yokwe rot ippãn wãnõk im jab wãnõk? Ak kõm̦m̦ao rot an meram ippãn marok?” (2 Korint 6:14) Baibõl̦ ej jiroñ rũkarejar ro an Anij bwe ren m̦are “ilo Irooj wõt.” Mel̦el̦ein men in bwe rej aikuj in m̦areik wõt ro me em̦õj aer ajel̦o̦k mour ko aer im peptaij, im rej mour ekkar ñan kien ko an Jeova. (1 Korint 7:39) El̦aññe kwõnaaj m̦areik juon eo me ej yokwe Jeova,  enaaj jipañ eok bwe kwõn tiljek wõt ñan Anij.

13. Ta naanin jiroñ eo an Anij ñan RiIsrael ro kõn m̦are ak eppãlele?

¹³ Jeova ejel̦ã ta eo em̦m̦antata ñan kõj, eñin unin ej jiroñ kõj bwe jen m̦are “ilo Irooj wõt.” Naanin jiroñ in an Jeova ejjab juon men ekããl ñan kõj. Ñan waanjoñak, l̦õmn̦ak m̦õk kõn ta eo Jeova ear ba ñan RiIsrael ro kõn armej ro me rar jab karejar ñane. Ikijjeen Moses, Jeova ear lel̦o̦k naanin jiroñ ñan armej ro im ba: “Kom̦win jab eppãlele ippãer im kom̦win jab kõtl̦o̦k an ajri ro nejimi eppãlele ippãer, kõnke renaaj tõll̦o̦k ajri ro nejimi jãn Irooj bwe ren kabuñ ñan bar jet anij. El̦aññe enaaj ãindein, innem Irooj ami Anij enaaj illu ippemi im lukkuun ko̦kkure kom̦.”​—Duteronomi 7:3, 4, UBS.

14, 15. Kõn an kar Solomon kõjekdo̦o̦n naanin jiroñ eo an Jeova, ta eo ear wal̦o̦k ñane?

¹⁴ Ãlikin an Solomon kar erom kiiñ in Israel, ear jar im kajjitõk ippãn Jeova bwe en lel̦o̦k ñane mãlõtlõt, im Jeova ear uwaake jar eo an. Kõn men in, Solomon ear buñbuñ kõnke ear juon rũtõl eo emãlõtlõt im ear lõñ jeraam̦m̦an ko rar wal̦o̦k ñan aelõñ eo an. Lerooj eo an Shiba ear lukkuun bwilõñ kõn joñan mãlõtlõt eo an Solomon im ear ba: “Am̦ mãlõtlõt im am̦ m̦weiie rel̦l̦ãl̦o̦k jãn joñan aõ kar roñ.” (1 Kiiñ 10:7, UBS) Bõtab, joñak eo an Solomon ej bar katakin kõj kõn ta eo emaroñ wal̦o̦k ñe juon ej kõjekdo̦o̦n naanin jiroñ ko an Anij im m̦areik juon eo me ejjab karejar ñane.​—Ekklisiastis 4:13.

¹⁵ Meñe Jeova ear kajeraam̦m̦an Solomon, ak Solomon ear jab pokake naanin jiroñ eo an Anij. Solomon ear “yokwe elõñ kõrã jãn aelõñ ko jet” me rar jab karejar ñan Jeova. Tokãlik, ear wõr 700 pãleen im 300 an konkubain. Kõn men in, ta eo ear wal̦o̦k ñan Solomon? Ke Solomon ear l̦al̦l̦ap, lim̦aro pãleen rar “kareel bũruon ñan anij ro jet, . . . im Solomon ear kõm̦m̦an nana im̦aan mejãn Jeova.” (1 Kiiñ 11:1-6) An kar Solomon pãlele ippãn ro rejjab karejar ñan Jeova ear kõm̦m̦an bwe en bõjrak jãn an karejar ñan Jeova. El̦aññe men in ear wal̦o̦k ñan Solomon, emaroñ bar wal̦o̦k ñan jabdewõt iaad. Eñin unin jejjab l̦õmn̦ak in m̦areik ro me rejjab yokwe Jeova!

16. Ta naanin rõjañ eo Baibõl̦ ej lel̦o̦k ñan ro me eo pãleer ejjab karejar ñan Jeova?

¹⁶ Ta el̦aññe juon ej oktak im rũkarejeran Jeova bõtab eo pãleen ejjab karejar ñan Jeova? Eokwe, Baibõl̦ ej ba: “Kõrã ro, kom̦win pokake l̦õm̦aro pãleemi, bwe el̦aññe jet iaan l̦õm̦aro rejjab tõmak Naan ko an Anij, jãn wõt an em̦m̦an m̦wilimi, renaaj ukel̦o̦k im tõmak. Kom̦ij jab aikuj in ba juon naan.” (1 Piter 3:1, UBS) Naanin rõjañ in ej bar jerbal ñan l̦õm̦aro me lim̦aro pãleer rejjab karejar ñan Jeova. Elukkuun alikkar an Baibõl̦ ba bwe l̦õm̦aro ak lim̦aro ren em̦m̦an ñan ro rejetaer, im rej aikuj in l̦oori naanin jiroñ ko an Anij kõn mour in m̦are. Innem, ñe ro rejetami renaaj kile oktak ko kom̦ij kõm̦m̦ani, remaroñ naaj kõn̦aan bar karejar ñan Jeova. Eñin men eo ear wal̦o̦k ñan elõñ iaan ro jeid im jatid me ro pãleer rejjab karejar ñan Jeova.

17, 18. (1) Ta eo ear jipañ Noa bwe en el̦l̦ã im mour jãn Ibwijleplep eo? (2) Ta eo ear jipañ Kũrjin ro bwe ren el̦l̦ã im mour ke kar ko̦kkure Jerusalem?

¹⁷ Ñe kwõj aetõl ak kobal̦o̦k ippãn ro rejjab yokwe Jeova, men in enaaj kõm̦m̦an bwe kwõn jab pokake Jeova. Bõtab, ñe  kwõj kobal̦o̦k ippãn ro rej yokwe e, men in enaaj jipañ eok bwe kwõn tiljek wõt ñane. Noa ej juon iaan ro em̦m̦an joñak eo an ñan kõj im jemaroñ l̦oore. Noa ear mour ilo juon iien me “armej otemjej ioon lal̦ rekanooj jerawiwi” im “ettoon l̦õmn̦ak ko aer.” (Jenesis 6:5, UBS) Joñan an kar armej ro ilo iien in nana, Jeova ear pepe in ko̦kkure er aolep. Ak Noa ear lukkuun oktak jãn armej rein. Baibõl̦ ej ba bwe Noa ear juon “rũwãnõk” im ear “etetal ippãn Anij.”​—Jenesis 6:7-9.

¹⁸ Noa ear jab kobal̦o̦k ippãn ro me rejjab yokwe Jeova. Noa im baam̦le eo an rar poub wõt ilo aer kar kalõk wa eo, im Noa ear bar juon “rukwal̦o̦k kõn wãnõk.” (2 Piter 2:5) Noa, lio pãleen, l̦õm̦aro jilu nejin, im lim̦aro pãleen l̦õm̦aro nejin rar ippãn doon im poub wõt ilo aer kõm̦m̦ani men ko me rej kabuñbũruon Anij. Kõn men in, rar el̦l̦ã im mour jãn Ibwijleplep eo. Kõj aolep ilo raan kein jej nejin rein. Innem, jej aikuj in lukkuun kam̦m̦oolol kõn an kar Noa im baam̦le eo an pokake wõt Jeova im kõjparok bwe ren jab kobal̦o̦k ippãn ro rejjab yokwe E. Ãindeinl̦o̦k wõt bar Kũrjin ro ilo tõre ko an rijjilõk ro. Rein rar jab bar kobal̦o̦k ippãn ro me rejjab yokwe Jeova. Rar pokake wõt Jeova im rar el̦l̦ã im mour ilo iien eo ke kar ko̦kkure Jerusalem ilo iiõ eo 70.​—Luk 21:20-22.

19. Ta eo enaaj jipañ kõj bwe jen tiljek wõt ñan Jeova?

¹⁹ Ãinwõt Noa im baam̦le eo an, im Kũrjin ro jinoin, jejjab aetõl ak kobal̦o̦k ippãn jabdewõt armej ro me rejjab yokwe Jeova. Elõñ milien rũttõmak ro jeid im jatid me rej tiljek ñan Jeova im jemaroñ m̦õttaik er. Rein renaaj jipañ kõj bwe jen “jutak pen ilo tõmak” ilo raan kein ãliktata. (1 Korint 16:13; Jabõn Kõnnaan 13:20) Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan an naaj em̦m̦an ñe jenaaj el̦l̦ã im mour jãn jukjukun pãd in enana im mour ilo jukjukun pãd eo ekããl an Jeova! Eñin unin elukkuun aorõk bwe jen kõjparok bwe jen jab kobal̦o̦k ippãn ro rejjab yokwe Jeova!