1. (a) Gin ango ma otimme i kom Petero i kare ma yamo tye ka twago pii i Nam me Galilaya? (Nen cal ma tye i pot karatac man.) (b) Pingo Petero ocako lweny i te pii?

 LAKWENA Petero ki lupwonnye mukene gitye ka tute me kwango yeya me ngolo Nam me Galilaya pien yamo tye kodo matek adada i dyewor. Cutcut, guneno Yecu ka woto i wi nam ki tyene. Petero openyo Yecu ka ce en bene eromo wot ki i wi pii me cito bote. I kare ma Yecu owacce ni obin, Petero oa ki i yeya ci ocako wot ki i wi pii ma tye ka twagge me cito bot Yecu. Ento i kare ma owoto manok keken, Petero cako lwiny. Pingo? En oneno yamo tye ka twago pii ma omiyo en ocako bedo ki lworo. Petero odangnge bot Yecu, ci oyotoyot Yecu ocwalo cinge omake kun wacci: “In dano ma niyeni nok, pingo onongo ibedo ka kalo akala?”—Mat. 14:24-32.

2. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

² Kong dong wanenu jami adek madok i kom niye ma waromo pwonyone ki gin mutimme i kom Petero-ni: (1) kit ma Petero onyuto kwede niye ni Lubanga romo konye, (2) gin mumiyo niye pa Petero ocako kwe, ki dong (3) gin ma dok okonyo  Petero me jingo niyene. Nyamo jami adek magi gitwero konyowa me niang kit ma waromo ‘cung matek liking i kom niyewa.’—1 Kor. 16:13.

3. Pingo Petero oa ki i yeya, dok ngo ma wan bene watimo?

³ Petero onongo tye ki niye i kare ma oa ki i yeya me wot i wi pii. Yecu aye olwongo Petero dok en onongo tye ki gen ni teko pa Lubanga bikonye kit ma okonyo en kwede-ni. I yo ma kit meno bene, ka wadyero kwowa bot Jehovah kun wanongo batija, meno nyuto ni watye ki niye. Yecu olwongowa me bedo lulub kore ki dok me lubo lanenne. Omyero wanyut niye i kom Yecu gin ki Lubanga kun wabedo ki gen ni gibikonyowa i yo mapat pat.—Jon 14:1; kwan 1 Petero 2:21.

4, 5. Pingo niye obedo gin mo ma pire tek adada?

⁴ Niye obedo gin mo ma pire tek adada. Kit macalo niye pa Petero okonye me wot i wi pii-ni, niyewa bene romo konyowa me timo jami mogo ma dano gineno ni meno pe waromo timogi. (Mat. 21:21, 22) Me labolle, pol pa wan watimo alokaloka madongo i kitwa kacel ki yo me kwowa ma oweko dano ma yam gingeyowa gibedo ki ur madit. Jehovah okonyowa i tutewa me timo jami magi pien watye ki niye i kome. (Kwan Jo Kolocai 3:5-10.) Niye okonyowa me dyere bot Jehovah ci wadoko lureme, gin mo ma onongo pe watwero timone ki kerowa.—Ep. 2:8.

⁵ Niyewa medde ki miniwa kero. Pien watye ki niye, wan watwero lweny i kom lamonewa matek adada, Larac-ci. (Ep. 6:16) Medo i kom meno, bedo ki gen i kom Jehovah konyowa pe me bedo ki par mapol i kare me peko. Jehovah ocikke ni ebiminiwa jami ma mitte ka niyewa weko waketo pi Ker-ri bedo mukwongo i kwowa. (Mat. 6:30-34) Makato meno bene, wabinongo mot pi niyewa, ma ngat mo keken pe twero nongone pi tutene pire kene—kwo ma pe tum.—Jon 3:16.

6, 7. (a) Kodo pa yamo ki twagge pa pii ma okelo lworo i cwiny Petero-ni waromo porone ki gin ango? (b) Pingo pire tek me ngeyone ni niyewa romo doko goro?

⁶ Kodo pa yamo ki twagge pa pii ma otimme i kare ma Petero tye ka wot i wi pii-ni waromo porone ki atematema mapol ma bino i kwowa macalo jo ma gudyere bot Lubanga. Kadi bed ni atematema magi gibwoyowa adada, waromo cung matek ki kony pa Jehovah. Wi myero opo ni Petero pe olwiny pi kodo pa yamo nyo twagge pa pii. Tam kong i kom gin ma otimme: “Ka oneno yamo tye ka kodo, ocako doko lwor.” (Mat. 14:30) Petero pe obedo ka neno Yecu dok man oweko niyene ocako doko goro. I yo acel-li, ka wan bene waketo cwinywa tutwal i kom pekkiwa, ci watwero cako bedo ki akalakala ka ada Jehovah bikonyowa.

⁷ Pire tek me ngeyone ni niyewa romo doko goro pien Baibul wacci bedo ki niye magoro nyo niye manok obedo “bal ma maro tweyowa woko liking.” (Ibru 12:1) Kit ma gin mutimme i kom Petero-ni nyuto kwede, niyewa twero cako doko goro ka watamo i kom jami maraco. Watwero ngeyone nining ka ce niyewa tye ka mading? Nen kong lapeny mogo ma giromo konyowa me ngine kekenwa.

8. Watwero cako bedo ki akalakala nining ni cikke pa Lubanga pe tye ada ka iporo ki kare mukato angec?

⁸ Tika cikke pa Lubanga tye ada kitung bota i kareni calo i kare mukato angec? Me labolle, Lubanga ocikke me jwero lobo  ma tye i te loc pa Catan-ni. Ento, tika galowang mapol ma tye i lobo-ni gitye ka dwoyo tamwa woko, ma weko wabedo ki niye magoro i kom cikke pa Lubanga? Watwero cako bedo ki akalakala ni agikki piny pud bor ata. (Ibru 2:3) Kong dok wanenu labol mukene. Lubanga ocikke me timo kica i kom balwa pi ginkok. Ento ka pud wabedo ka tamo pi bal ma watimo i kare mukato angec, ci watwero cako bedo ki akalakala ka ce Jehovah ada ‘ojwayo’ balwa ducu. (Tic 3:19) Macalo adwogine, waromo rwenyo yomcwinywa i tic pi Lubanga dok wagiko cito i ticwa me pwony.

9. Ngo ma romo timme ka waketo cwinywa i cobo mitiwa?

⁹ Tika pud koma mit i tic pa Lubanga kit macon? Lakwena Paulo owaco ni tic matek pi Jehovah konyowa me ‘keto cwinywa nio wa i agikki.’ Ngo ma romo timme ka waketo cwinywa i cobo mitiwa, calo yenyo tic ma mucarane dit ento pe miniwa kare me woro Jehovah? Niyewa twero kwe woko, dok waromo doko ‘luwackom,’ ma miyo watiyo manok pi Jehovah kadi bed kerowa twero.—Ibru 6:10-12.

10. Wan wanyuto nining ni watye ki niye i kom Jehovah ka watimo kica bot jo mukene?

¹⁰ Tika anongo tek tutwal me timo kica? Ka jo mukene gucwero cwinywa, waketo tamwa ducu i kom kit ma wawinyo kwede ci wakeco i komgi nyo wakwero lok kwedgi. Ki tungcel, ka watimo kica, meno nyuto ni watye k niye i kom Jehovah. Nining? Jo ma gitimo bal i komwa gitye ki banyawa dok wan bene ka wabalo wabedo ki banya pa Lubanga. (Luka 11:4) Ka watimo kica bot jo mukene, ci myero wabed ki gen ni nongo cwak pa Lubanga pire tek makato weko ni ngat moni myero ocul banyane. Lupwonnye pa Yecu bene onongo  gingeyo ni niye mitte wek ngat moni otim kica. I kare ma Yecu owaccigi ni myero gutim kica kare ducu bot jo ma balo botgi, en owaco ni myero guleg ni: “Med Niyewa!”—Luka 17:1-5.

11. Ngo ma twero gengowa me nongo adwogi maber ki i tira me Ginacoya?

¹¹ Tika acayo tira ma a ki i Ginacoya? Ma ka yenyo yo me nongo adwogi maber ki i tira ma kiminiwa, i cawa mukene wayenyo bal ma tye i tira meno nyo waneno goro pa ngat ma tye ka miyone-ni. (Car. 19:20) Ka tye kumeno, ci man pe biminiwa kare me pwonye wek watam calo Lubanga.

12. Peko ango ma ngat moni nongo tye kwede ka cawa ducu en bedo ka nguru i kom jo ma Jehovah ka tye tic kwedgi me telo jone?

¹² Tika wanguru i kom omege ma kicimogi ni gutel kacokke? I kare ma Luicrael guketo cwinygi i kom ripot marac ma lurotpiny apar-ri gukelo, gin gucako nguru i kom Moses ki Aron. Lacen Jehovah openyo Moses ni: “Jo man gibicaya pi kare ma rom mene?” (Wel 14:2-4, 11) Ada, nguru pa Luicrael-li onyuto gengi manok i kom Lubanga ma ocimo Moses ki Aron me telogi-ni. I yo acel-li, ka cawa weng wanguru i kom jo ma Lubanga ocimogi me telo jone, man mono pe nyuto ni niyewa i kom Lubanga tye ka doko goro?

13. Pingo pe myero cwinywa otur ka waniang ni niyewa goro?

¹³ Kadi bed kumeno, pe iwek cwinyi otur ka ce lapeny magi gunyuto ni niyeni goro. Kadi wa lakwena Petero bene obedo ki lworo kacel ki akalakala. Ki lok ada, Yecu i kine mukene omiyo tira bot lukwenane ducu pi bedo ki ‘niye manok.’ (Mat. 16:8) Wi myero opo ni tye pwony acel ma pire tek ma wanongo ki i gin mutimme i kom Petero-ni. Nen kong gin ma en otimo lacen i kare ma ocako lwiny i te pii.

14, 15. (a) Ngo ma Petero otimo i kare ma ocako lwiny i te pii? (b) Wan watwero neno Yecu nining kadi bed ni pe watwero nenne ki wangwa?

¹⁴ I kare ma Petero oneno yamo magwar tye ka twago pii ci ocako lwiny, en nen calo otemme me dok cen i yeya. En onongo obedo ngat ma ngeyo kwang, dok twero bedo ni meno aye gin ma en otimo. (Jon 21:7) Kadi bed kumeno, en pe oketo gen i kome kene ento oketo gen i kom Yecu dok onongo kony ki bote. Ka waniang ni niyewa tye ka doko goro, omyero walub lanen pa Petero. Ento waromo timo meno nining?

¹⁵ Kit macalo Petero oketo genne i kom Yecu wek okonye-ni, wan bene omyero “wanenu Yecu ma en aye latel wiwa i lok kom niye, en ngat ma ocobo niyewa kakare.” (Kwan Jo Ibru 12:2, 3.) Ki lok ada, pe watwero neno Yecu ki wangwa kit ma Petero oneno kwede-ni. Ma ka meno, ‘waneno’ Yecu ka wakwano pwonye, jami ma en otimogi, ki dong walubo lanenne. Nen kong jami mogo ma waromo timogi kun walubo lanen pa Yecu. Ka watimo jami magi, ci wabinongo kony ma mitte wek wabed ki niye matek.

16. Wan watwero kwano Baibul i yo ma dongo niyewa nining?

¹⁶ Jing genni i kom Baibul. Yecu onongo pe ki akalakala mo keken ni Baibul obedo Lok pa Lubanga, pien miyo tam ma pud dong ber loyo i kit ma myero wakwo kwede. (Jon 17:17) Ka walubo lanen pa Yecu, man te lokke ni omyero wakwan Baibul nino ducu dok walwod lok i kom gin ma wakwano. Mapat mere ki kwano Baibul keken, omyero iyeny lagam pi lapeny mogo ma pe i niang lagamgi. Me labolle, iromo jingo genni ni kare me tyeko lobo pa Catan-ni dong cok ka i kwano i yo  matut jami ma tye i Ginacoya ma ginyuto ni watye ka kwo i kare me agikki. Jing genni i kom cikke me Baibul kun i kwedo lok mapol ma lunebi gucoyo ma dong gucobbe. Iromo bene kwano lok i kom omege ki lumege ma guloko yo me kwogi maber pienni Baibul okonyogi. *—1 Tec. 2:13.

17. Pingo Yecu ocung matek i niyene kadi bed okato ki i atematema magwar, dok waromo lubo lanene nining?

¹⁷ Ket cwinyi i kom mot ma Jehovah ocikke me miyone. Pien oketo cwinye i kom “yomcwiny ma giketo i nyime,” Yecu obedo ki kero me gwoko niyene kadi bed okato ki i atematema magwar. (Ibru 12:2) En pe oye ni jami me lobo-ni odwo tamme. (Mat. 4:8-10) Itwero lubo lanen pa Yecu ka ce ilwodo lok i kom cikke mamwonya ma Jehovah ociko piri. Go ni itye i lobo manyen. Pingo pe i coo lok i kom jami mogo nyo igo cal jami ma ibitimogi i Paradic. Coo nying jo mogo ma imito rwatte kwedgi ka kicerogi ki dong jami ma imito ni wunyam. Nen cikke magi pa Lubanga-ni calo pe pi dano ducu ento piri.

18. Lega twero konyi me dongo niyeni nining?

¹⁸ Leg wek ibed ki niye muromo. Yecu opwonyo lupwonnyene me lega bot Jehovah wek ominigi cwiny maleng. (Luka 11:9, 13) Ka ilego pire, leg bene wek kimini niye muromo; pien obedo but nyig ma nyak pi cwiny maleng. Leg pi gin ma imito-ni kikome. Me labolle, ka inongo ni tek tutwal me timo kica bot jo mukene, peny Jehovah wek niyeni obed matek dok bene ibed ngat ma timo kica.

19. Wan waromo yero lirem maber nining?

¹⁹ Yer lirem ma gitye ki niye. Yecu oyero lureme ki ryeko, tutwalle jo ma en mito bedo kacel kwedgi. Lukwena ma gubedo lureme macok kwede-ni, gunyuto niyegi kacel ki gennegi kun gilubo cikkene. (Kwan Jon 15:14, 15.) Pi meno, ka itye ka yero luremi, yer jo ma ginyuto niyegi kun gibedo luwiny bot Yecu. Wi myero opo ni lirem me ada gikubbe i kingi, kadi bed ni man kwako timo kica nyo ye tira.—Car. 27:9.

20. Adwogi maber ango ma wanongo ka wakonyo jo mukene me dongo niyegi?

²⁰ Kony jo mukene me dongo niyegi. I lokke kacel ki ticce, Yecu odongo niye pa lupwonnyene. (Mar. 11:20-24) Omyero walub lanenne pien ka wakonyo jo mukene me dongo niyegi man bene jingo niyewa. (Car. 11:25) I ticci me tito kwena ki dok pwonyo jo mukene, nyut ni Lubanga tye, en paro piwa, ki dong ni Baibul obedo Lok pa Lubanga. Kony omege ki lumege me jingo niyegi. Ka ngat mo i kingi tye ki akalakala, ma gwok nyo ocako nguru i kom omege ma kicimogi me telo kacokke, pe ibed ka weyogi aweya. Ma ka meno, konygi ki diro dok wek gutim jami ma konyogi me dongo niyegi. (Juda 22, 23) Ka pud itye latin kwan dok kipwonyowu ni kwo ocakke pire kene, bed ki tekcwiny me tito pi niyeni i kom cwec—iromo bedo ki ur ni lapwonyi kacel ki lutino kwan luwoti gujolo lokki.

21. Jehovah ocikke me timo gin ango bot wan ducu ki acel acel ma lubbe ki niyewa?

²¹ Ki kony pa Lubanga gin ki Yecu, Petero olwenyo ki lworone kacel ki atematema, ma oweko en odoko wir nyo pagi me niye i kin Lukricitayo i kare macon. I yo acel-li, Jehovah konyo wan ducu wek wacung matek i niye. (Kwan 1 Petero 5:9, 10.) Tutewa me dongo niyewa pe bito nono, pien mot ma wabinongo pe kiromo porone ki gin mo keken.