1. (a) Oityi tyaendele na Petulu mokueenda kuomphepo onene melunga lio Galileia? (Tala olutalatu pefo pahimbikila onthele.) (b) Omokonda yatyi Petulu ehimbika okunyingila kohi?

 MOTYINTHIKI tyimwe, apostolu Petulu novalongwa ovakuavo va Jesus, valinga ononkhono mbokuyauka elunga lio Galileia namphila ankho kuna omphepo onene. Liwa-liwa avamono Jesus wendela kombanda yomaande. Petulu aihana Jesus emuiti ankho nae upondola okueendela komaande ngae. Etyi Jesus emuihana, Petulu atuluka mowato ehimbika okuendela kombanda yomaande. Pakala vala katutu, Petulu ehimbika okunyingila kohi. Omokonda yatyi? Omokonda watala komanyonda elunga nokomphepo ehimbika okutila owoma. Petulu eliyavela iya Jesus liwa-liwa emukuate ati: “Ove wekolelo lihehi, oityi wanguanguanena?”—Mateus 14:24-32.

2. Oityi matulilongesa pehepano?

² Tutalei ovipuka vitatu konthele yekolelo tupondola okulilongesila kuetyi tyaendele na Petulu: (1) oñgeni Petulu akala nonthumbi yokuti Jeova memukuatesako, (2) omokonda  yatyi ekolelo lia Petulu liehimbika okutepuluka, (3) oityi tyakuatesileko Petulu okukala vali nekolelo. Okulilongesa ovipuka ovio, matyitukuatesako okutala oñgeni tupondola “okukala nekolelo liapama.”—1 Coríntios 16:13.

3. Omokonda yatyi Petulu atundila mowato, iya oñgeni nonthwe tulinga ngotyo?

³ Petulu wali nekolelo liapama. Omokonda yatyi tupopila ngotyo? Etyi Jesus emuihana, Petulu atuluka mowato ahimbika okuendela komaande. Ankho una onthumbi onene yokuti Huku upondola okumuavela epondolo liokuendela komaande nga Jesus. Tyelifwa notyo, etyi Jesus etukonga opo tumulandule, onthwe tuelipakula ku Jeova atumbatisalwa. Omokonda yatyi? Omokonda tuna ekolelo mu Jeova nomu Jesus iya tuna onthumbi yokuti mavetukuatesako.—João 14:1; tanga 1 Pedro 2:21.

4, 5. Omokonda yatyi ekolelo otyipuka tyimwe tyesukisa?

⁴ Ekolelo otyipuka tyakolela. Ekolelo lia Petulu liemuavelele ounongo wokuendela kombanda yomaande, otyipuka ankho tyimoneka ngoti katyivilwa novanthu. Ekolelo lipondola okutukuatesako okulinga otyipuka tyimoneka ngoti katyivilwa. (Mateus 21:21, 22) Vamwe puonthue tuapilulula onkhalelo yetu yomuenyo novituwa iya ovanthu ovanyingi ankho vetwi pahe kavetuimbuka vali. Tulinga omapiluluko mokonda tuhole Jeova, iya utukuatesako opo tutyilinge. (Tanga Colossenses 3:5-10.) Ekolelo lietu litulunda opo tulipakule ku Jeova nokukala omapanga ae otyipuka tyihevilwa inkha Jeova ketukuatesako.—Efésios 2:8.

⁵ Ekolelo lietu litukalesa tyapama. Mongeleka, ekolelo lietu litukuatesako okulwa nomahongaiyo Eliapu, ondyale yetu onene. (Efésios 6:16) Tupu, mokonda tuyumba onthumbi mu Jeova, katupondola okusukalala unene putyina tuvahiwa novitateka. Jeova wetulaa okuti metuavela atyiho tuesukisa inkha tukala nekolelo mwe iya atupake Ouhamba wae pomphangu yo tete. (Mateus 6:30-34) Tyakolela vali, mokonda yekolelo lietu, Jeova metuavela otyipuka tyimwe otyiwa unene, omuenyo wahapu.—João 3:16.

6, 7. (a) Oityi tyipondola okuelekwa nomphepo nomanyonda elunga awelehile owoma Petulu? (b) Omokonda yatyi tyakolela okunoñgonoka okuti tupondola okuhakala vali nekolelo?

⁶ Putyina Petulu aendela komaande Elunga lio Galileia, wakalele nowoma. Mokonda yatyi? Omokonda yomphepo nomanyonda omelunga. Otyo tyelifwa novitateka ovinyingi, nomahongailiyo Ovakristau vakala nao hono. Namphila ovitateka ovio vipuiya, mahi tupondola okukala tyapama nekuateso lia Jeova. Mahi, hinangela etyi tyaendele na Petulu. Kaile kohi mokonda  yomphepo nomanyonda emuveta. Mahi, Ombimbiliya ipopia okuti: “Etyi atala komphepo awele owoma.” (Mateus 14:30) Petulu wayekapo okutala ku Jesus iya ahimbika okutala vala kotyipepe. Moluotyo ekolelo liae alihimbika okutepuluka. Tyelifwa notyo, inkha tutala vala unene kovitateka vietu, tupondola okukala nondima yokuti Jeova ketukuatesako.

⁷ Onthue tuna okunoñgonoka okuti, ekolelo lietu mu Huku lipondola okutepuluka. Omokonda yatyi? Omokonda yetyi Ombimbiliya ipopia okuti, “onkhali ituyondya tyihepuiya.” (Hebreus 12:1) Nga Petulu, nonthue inkha tutala vala kovipuka viapenga, liwa-liwa ekolelo lietu mu Huku lipondola okutepuluka. Oñgeni tupondola okunoñgonoka inkha ekolelo lietu likahi motyiponga? Omapulo maalandulako maetukuatesako okunoñgonoka oñgeni tyikahi ekolelo lietu.

8. Oñgeni omilao via Huku vipondola okuhakala viotyotyili kuonthue tyipona kohale?

⁸ Okuti omilao via Huku ovio tyotyili umwe kuame ngo kohale? Mongeleka, Huku walaa okuhanyako ouye wa Satansi. Mahi, okuti tuatalukwa novitalukiso ovinyingi viouye uno? Inkha ongotyo, tupondola okuhimbika okukala nondima yokuti onthyulilo ikahi popepi. (Habacuque 2:3) Soka kongeleka onkhuavo. Jeova waava otyilikutila tyeyovo, iya walaa okuti maevela oviponyo vietu. Mahi, inkha tutualako okusoka koviponyo tualingile kohale, matukala nondima yokuti Jeova tyilityili wetuevela umwe. (Atos 3:19) Iya otyo tyipondola okutupola ehambu movilinga via Huku atuyekepo okuivisa.

9. Oityi tyipondola okutumonekela inkha tutala vala komasuka-suka etu?

⁹ Okuti nkhele ndyiavela Jeova atyiho ndyivila? Tyina tuundapa unene movilinga via Jeova, otyo tyitukuatesako okutala kekevelelo lietu. Mahi, inkha tuahimbika okutala vala komasuka-suka etu? Mongeleka, tupondola okuundapa movilinga vimwe tufetwa nawa, mahi otyo tuehesuku unene novilinga via Jeova. Otyo tyipondola okutepulula ekolelo lietu mu Huku, iya tupondola “okukala nelundo” atulingila vala katutu Jeova tyipona etyi tuvila.—Hebreus 6:10-12.

10. Oñgeni tulekesa ekolelo lietu ku Jeova putyina tuevela vakuetu?

¹⁰ Okuti ndyilinga ononkhono mbokuevela? Tyina vakuetu vametuleve ine vetulinga tyimwe tyetunumanesa, okuti tunumana unene atuyekepo okupopia navo? Inkha ongotyo, tukahi nokusukalala vali unene nonthue. Tulekesa okuti tuna ekolelo mu  Jeova tyina tuevela vakuetu. Ñgeni ngotyo? Inkha omunthu umwe wetulinga tyimwe tyetunumanesa, ukahi ngatyina ena ongele nonthue. Tyina tukuata onkhali ku Jeova, tukahi ngatyina tuna ongele nae. (Lucas 11:4) Ngotyo, tyina tuevela vakuetu tukahi nokuyumba onthumbi mu Jeova. Tupu tuna onthumbi yokuti mayambe ononkhono tualinga, iya ondyambi oyo yapona povipuka aviho ovanthu vapondola okutufeta ine okutulingila. Ovalongwa va Jesus velilongesile okuti ekolelo liesukisa pala okuevela vakuetu. Etyi Jesus evepopila vaevele vakuavo namphila vevelinga oviponyo ovinyingi, ovalongwa vae avemupopila okuti: “Tuavele vali ekolelo.”—Lucas 17:1-5.

11. Omokonda yatyi tuna okutualako okutavela onondonga?

¹¹ Okuti ndyinumana tyina ndyiviyulwa? Ovola okunoñgonoka omokonda yatyi uviyulilwa, ohatale vala koviponyo viomunthu ukahi nokukuviyula. (Provérbios 19:20) Wahapumbwe elao liokulilongesa nokusoka vali nga Jeova!

12. Oityi tyitundililako tyina ovanthu veliyava konthele ya vana veli komutwe mewaneno?

¹² Okuti ndyipopia omapita ovanthu vekahi komutwe mewaneno? Etyi ova Isilayeli vatala vali kovivi viapopiwa novalavi ekwi, avahimbika okupopia omapita Moisesi na Arau. Jeova apopila Moisesi okuti: “Alo nalupi ovanthu ava mavakala tyihena onthilo naame?” (Números 14:2-4, 11) Jeova wanoñgonoka okuti ova Isilayeli vetupu ekolelo mwe, mokonda vapopile omapita Moisesi na Arau, ovalume ankho Jeova aholovona. Tupu, hono inkha tupopia omapita vana Jeova aholovona, tyilekesa okuti ekolelo lietu mu Huku liatenda.

13. Omokonda yatyi katupondola okunumana inkha tuete okuti ekolelo lietu likahi nokutenda?

¹³ Tyina tuelilongesa omapulo oo, katupondola okunumana inkha tutala okuti  ekolelo lietu likahi nokutenda. Hinangela okuti apostolu Petulu wahimbikile okukala nondima nowoma. Iya momuvo omo, Jesus alondola ono apostolu mokonda ankho vena “ekolelo lihehi.” (Mateus 16:8) Nongotyo, tulilongesa otyipuka tyakolela kuetyi tyaendele na Petulu. Tala okuti wahimbika okunyingila vala momaande etyi akala nondima.

14, 15. (a) Oityi Petulu alingile etyi ahimbika okunyingila kohi yomaande? (b) Oñgeni tupondola “okutala nawa” ku Jesus?

¹⁴ Oityi Petulu alinga etyi ahimbika okunyingila kohi yomaande? Petulu ankho utyivila okuyoa, ngotyo ankho upondola okuyoa akondoka noko wato. (João 21:7) Mahi omokonda yatyi ehetyilingilile? Omokonda ankho keliyumbile onthumbi. Atale vali ku Jesus iya etavela okukuatesuako nae. Inkha tutala okuti ekolelo lietu likahi nokutenda, tupondola okuhetekela Petulu. Oñgeni tupondola okutyilinga?

¹⁵ Ngetyi tyalingile Petulu etyi atala vali ku Jesus opo akuatesueko, nonthue tuna “okutala nawa” ku Jesus. (Tanga Hebreus 12:2, 3.) Mahi, katupondola okumutala nomaiho etu ngetyi tyalingile Petulu. Ngotyo, oñgeni tupondola “okutala nawa” ku Jesus? Tupondola okulilongesa ovipuka alongesile nevi alingile, konyima atumuhetekela. Tyina tuamalingi ngotyo, matupewa ekuateso tuesukisa opo tupameke ekolelo lietu. Matulilongesa ononkhalelo mbumue tupondola okuhetekela Jesus.

16. Oñgeni Ombimbiliya ipondola okutukuatesako okupameka ekolelo lietu?

¹⁶ Pameka ekolelo liove mo Mbimbiliya. Jesus ankho una onthumbi yokuti Ombimbiliya Ondaka ya Huku, iya otyo tyitupameka. (João 17:17) Opo tuhetekele Jesus, tuna okutanga Ombimbiliya ononthiki ambuho, nokulilongesa, nokusokolola kuetyi tuelilongesa. Tupu tuna okuovolola omakumbululo omapulo tupondola okukala nao. Mongeleka, ove utavela umwe okuti tyilityili tukahi kononthiki mbahulililako? Pameka ekolelo liove opo ukale nonthumbi yokuti onthyulilo ikahi popepi, mokutanga omaulo Ombimbiliya alekesa okuti tukahi kononthiki mbahulililako. Okuti uhanda okupameka ekolelo liove momilao Huku makafuisapo komutwe? Konyima olilongesa omaulo Ombimbiliya okuafuiswapo. Utavela okuti Ombimbiliya itukuatesako umwe hono? Upondola okutanga onongeleka mbovakuatate no nomphange valinga omapiluluko momuenyo wavo nekuateso Liombimbiliya. a (Tala onondaka pokatoi.)—1 Tessalonicenses 2:13.

17. Omokonda yatyi Jesus akoleleya movitateka viepuiya, iya oñgeni tupondola okumuhetekela?

¹⁷ Tala kovipuka oviwa Jeova alaa. Jesus ankho utala kovipuka oviwa makamona komutwe, iya otyo tyemukuatesileko okukoleleya movitateka viepuiya. (Hebreus 12:2) Nalumwe atalukilue novipuka viouye. (Mateus 4:8-10) Oñgeni tupondola okuhetekela ongeleka ya Jesus? Sokolola kovipuka oviwa Jeova alaa. Soka ngatyina uli mouye omupe. Honeka etyi uhanda okukalinga Mouye Omupe. Ine honeka omanyina avana uhanda okukapopia navo tyina vamatutiliswa, netyi uhanda okukevepopila. Ngetyi tyalingile Jesus, tala kovipuka oviwa Huku  alaa, wahasoke vala kuetyi makalingila ovanthu aveho, mahi soka kuove muene.

18. Oñgeni elikuambelo lipondola okupameka ekolelo liove?

¹⁸ Likuambela okuita vali ekolelo. Jesus walongesile ovalongwa vae vaite ku Jeova opo eveavele ospilitu sandu. (Lucas 11:9, 13) Tyina wiita ospilitu sandu, likuambela opo ukale vali nekolelo. Ekolelo onthele imwe yotyinyango tyospilitu sandu. Tyina ulinga elikuambelo ita vala etyi uhanda. Mongeleka, inkha watala okuti tyikupuiya okuevela vakuenyi, ita ku Jeova opo utualeko nekolelo liapama, iya Jeova mekukuatesako okuevela vakuenyi.

19. Oñgeni tupondola okuholovona omapanga omawa?

¹⁹ Holovona omapanga ena ekolelo liapama. Jesus waholovonene nawa omapanga ae. Omapanga ae, ono apostolu, ankho vena ekolelo, ovakuatyili, iya ankho vemutavela. (Tanga João 15:14, 15.) Hetekela Jesus iya holovona nawa omapanga ove. Vana vena okukala omapanga ove vena okukala nekolelo liapama, iya tupu vena okutavela ku Jesus. Omapanga otyotyili, ovakuatyili kese umwe namukuavo, alo umwe tyina aviyulwa nepanga liae ine okutavela etyi apopilwa.—Provérbios 27:9.

20. Oityi matyimoneka-po tyina tukuatesako vakuetu okupameka ekolelo liavo?

²⁰ Kuatesako vakuenyi okupameka ekolelo liavo. Jesus wakuatesileko ovalongwa vae okupameka ekolelo liavo muetyi ankho apopia netyi alinga. (Marcos 11:20-24) Tupondola okuhetekela ongeleka ya Jesus. Tyina tulinga ngotyo, tupameka ekolelo lietu nolia vakuetu. (Provérbios 11:25) Oñgeni tupondola okukuatesako ovanthu mo telitoliu yetu? Tyina tulongesa vakuetu Ombimbiliya, tulekesei okuti Huku okuekahi, nokulekesa okuti utukuatesako, nokulekesa okuti Ombimbiliya Ondaka ya Huku. Oñgeni upondola okukuatesako ovakuatate vove nonomphange opo vatualeko okupameka ekolelo liavo? Inkha umona umwe uliyava konthele yovakuatate veli komutwe weuaneno, wahayekepo liwa okupopia nae. Hetekela okumukuatesako opo apameke vali ekolelo liae. (Judas 22, 23) Inkha kosikola ovalongesi vove vapopia okuti ovipuka vieyako vala avike, yakulila ekolelo liove okuti ovipuka viatungwa. Etyi matyikala omulongesi wove nava mulongeswa navo tyipondola okukuhuvisa.

21. Oityi Jeova etulaa?

²¹ Jeova na Jesus vakuatesileko Petulu opo ahakale nondima nowoma. Konyima, Petulu akala ongeleka ongwa kuvakuavo. Monkhalelo ngoyo, Jeova metukuatesako opo tukale tyapama mekolelo. (Tanga 1 Pedro 5:9, 10.) Tyesukisa okulinga ononkhono mbokupameka ekolelo, mokonda Jeova metuyambe vala tyina tulinga ononkhono.