1. (a) Ana cici cacamtendecele Petulo pandaŵi jele cimbungo caputaga pa Nyasa ja Galileya? (Alole ciwulili cacili penanici.) (b) Ligongo cici Petulo ŵatandite kutiŵila?

UNDUMETUME Petulo pampepe ni ŵakulijiganya ŵane ŵaliji ali mkulaga kupalasa liboti pa Nyasa ja Galileya ligongo lya cimbungo cacaputaga panyasapo cilo. Mwakusisimucisya, ŵam’weni Yesu ali mkwenda panyasapo. Petulo ŵamgumilile Yesu ni kum’ŵenda naga jwalakwejo mpaka akombolecesoni kwenda panyasapo ni kusimana najo. Yesu paŵamsalile kuti ayice, Petulo ŵatulwice mwibotimo ni kwenda panyasa jajaliji mkuwinduka acijawulaga kwaŵaliji Yesu. Nambo pali papitile kandaŵi, Petulo ŵatandite kutiŵila. Ligongo cici? Jwalakwe ŵalolite mwacaputilaga cimbungoco ni ŵatandite kogopa. Petulo ŵamgumilile Yesu jwele mwacitemacitema ŵamkamwile mkono ni kumsalila kuti, “Jwacikulupi camnono mmwe, ligongo cici mkayicile?”—Mat. 14:24-32.

2. Ana citulole yindu yapi munganiji?

² Kwende tulole yindu yitatu yakwayana ni cikulupi yatukulijiganya pa yayamtendecele Petuloyi. Yindu yakwe yili (1) yaŵatesile Petulo pakulosya kulupilila kuti Mlungu camkamucisye, (2) cacamtendekasisye  Petulo kutanda kwasa cikulupi, soni (3) cacamkamucisye Petulo kolasoni cikulupi. Kulijiganya yindu yeleyi cikutukamucisye kulola yampaka tutende kuti ‘tuŵe ŵakulimba m’cikulupi.’—1 Akoli. 16:13.

3. Ligongo cici Petulo ŵatulwice mwiboti, soni ana m’weji twatesile cici cacikulandana ni yaŵatesile Petuloyi?

³ Petulo ŵatulwice mwiboti mula ni kwenda pa mesi ligongo lya cikulupi. Yesu ŵam’ŵilasile jwalakwe, soni Petulojo ŵakulupilile kuti macili ga Mlungu cigamkamucisye mpela mwagatiji pakumkamucisya Yesu. Mwakulandana ni yeleyi, m’weji twalipelece kwa Yehofa ni kubatiswa ligongo lya cikulupi cetu. Yesu ŵatuŵilasile kuti tuŵe ŵakumkuya ŵakwe. Twakwete cikulupi mwa Yesu ni Mlungu, soni twakulupililaga kuti jemanjaji catukamucisyeje m’matala gejinji.—Yoh. 14:1; aŵalanje 1 Petulo 2:21.

4, 5. Ligongo cici cikulupi cili cakusosekwa mnope?

⁴ Cikulupi cili cakusosekwa mnope. Cikulupi ca Petulo camkamucisye kuti ajende pamesi, atamose kuti kwa ŵandu yawonekaga mpela yangakomboleka. Kola cikulupi mpaka kutukamucisyesoni kutenda yindu yampaka yiwonece mpela yangakomboleka. (Mat. 21:21, 22) Mwambone, ŵajinji mwetuwe tucenjile mnope nganisyo soni yitendo yetu mwati ŵandu ŵaŵatumanyililaga kundanda ngaŵa mkutumanyililasoni. Yehofa ŵatukamucisye kuti tukombole yeleyi pakuŵa twayitesile ligongo lya cikulupi cetu mwa jwalakwe. (Aŵalanje Akolose 3:5-10.) Pandaŵi jele cikulupi cetu catulimbikasisye kuti tulipelece kwa Yehofa, twaŵele acimjakwe. Yeleyi nganituŵa tuyitesile ni macili getu.—Aef. 2:8.

⁵ Cikulupi cetu cikusatupa macili. Mwambone, ligongo lya cikulupi tukusapakombola kuŵambala yakulingwa yakutyocela kwa mmagongo jwetu jwamkulungwa, Satana. (Aef. 6:16) Konjecesya pelepa, cikulupi cetu mwa Yehofa cikusatukamucisya kunandiya kulaga nganisyo patusimene ni yakusawusya. Yehofa akusatusalila kuti cikulupi cetu pacitulimbikasisye kuŵika yindu ya Ucimwene pa malo gandanda, jwalakwe cacitupa yakusosecela yetu yakucilu. (Mat. 6:30-34) Cakupunda yosope, ligongo lya cikulupi cetu tucipocela mtuka wa umi wangamala wele mundu ngaŵa mkuwupata ni macili gakwe.—Yoh. 3:16.

6, 7. (a) Ana cimbungo soni matumbela yayamsyungulile Petulo mpaka tuyiwanicisye ni cici? (b) Ligongo cici tukusosekwa kusamala mnope kuti tukajasa cikulupi cetu?

⁶ Cimbungo soni matumbela yayamsyungulile Petulo paŵajendaga pa mesi mpaka tuyiwanicisye ni yakulingwa soni yakusawusya yatukusasimana nayo patulipelece kwa Yehofa. Atamose tuli tusimene ni yakusawusya yekulungwa mnope, Yehofa mpaka atukamucisye kuŵa ŵakulimba. Akumbucile kuti Petulo nganatiŵila ligongo lya cimbungo kapena litumbela lyekulungwa. Mmalo mwakwe, Baibulo jikusati, “Ali aciweni cimbungoco, ŵatesile woga.” (Mat. 14:30) Petulo ŵalesile kumlola Yesu ni kutanda kuganicisya ya cimbungo cila. Yeleyi yatendekasisye kuti cikulupi cakwe citenganyice. M’wejisoni naga tukuganicisya mnope ya yakusawusya yatukusimana nayo, mpaka tutande kayicila naga Yehofa catukamucisye.

⁷ Tuŵeje ŵakusamala mnope kuti tukajasa cikulupi cetu ligongo lyakuti Baibulo jikusasala kuti kwasa cikulupi kuli mpela “cakulemwa cacikusatutega mwangasawusya.” (Ahe. 12:1) Yayamtendecele Petuloyi yikulosya kuti cikulupi cetu mpaka citenganyice mwangasawusya naga tukuganicisya mnope ya yindu yakulemweceka. Ana mpaka tumanyilile catuli naga cikulupi cetu cili pangosi? Kwende tulole yine mwa yiwusyo yampaka yitukamucisye kuliwungunya.

⁸Ana apano ngangukulupilila yilanga ya Yehofa mpela munatendelaga munyumamu? Mwambone,  Mlungu ŵasasile kuti cajonanje cilambo ca Satanaci. Nambo, ana tukusajigalika ni yakusangalasya ya m’cilamboci ni kutanda kayicila naga mbesi jiŵandicile? (Hab. 2:3) Aganicisyesoni ya cisyasyo cine aci. Mlungu ŵatesile nawe cilanga cakuti catukululucileje yakulemwa yetu kupitila mu ciwombolo. Nambo naga twatesile yakulemwa yekulungwakulungwa munyumamo, mpaka tutande kayicila naga Yehofa ‘ŵatukululucile’ yisyene yakulemwa yetu yosope. (Mase. 3:19) Kuganicisya mnope yeleyi mpaka kututendekasye kuti tulece kumtumicila Mlungu mwakusangalala soni mpaka tuwujile munyuma.

⁹Ana ngumtumicilape Yehofa mwamtawu mpela munatendelaga munyuma? Ndumetume Paulo ŵalosisye kuti kumtumicila Yehofa mwamtawu kukusatukamucisya kuti tukole ‘cembeceyo cisyesyene mpaka kumbesi.’ Nambope, ana cici campaka citutendecele naga tutandite kuŵika nganisyo syetu pa yindu yakucilu? Mwambone, mpaka tutande masengo gambiya syejinji nambo gakutumalila ndaŵi jakutumicila Yehofa. Yeleyi mpaka yinandiye cikulupi cetu, soni mpaka yitutendekasye ‘kuŵa ŵaulesi’ ni kutanda kutenda yindu yamnono pakumtumicila Yehofa.—Ahe. 6:10-12.

¹⁰Ana uneji yikusasawusya kwakululucila ŵane? Ŵane patulemwecesye mpaka tupye mtima soni mwine mpaka twatumbilile kwene. Nambo naga tukwakululucila, mpaka tulosye kuti tukwete cikulupi mwa Yehofa. Mwatuli? Ŵandu ŵatulemwecesye akusaŵa mpela kuti akwete nawe ngongole, mpela mwele yakulemwa yetu yikusatutendekasya kola ngongole kwa Mlungu. (Luk. 11:4) M’yoyo, patukwakululucila ŵane, Yehofa cacitunonyela. Jwalakwe cacitupa majali, gagali cindu cambone mnope kupunda kwawucisya ŵanewo pa yindu yaŵatutendele. Ŵakulijiganya ŵa Yesu ŵamanyilile kuti mundu ukusasosekwa kola cikulupi kuti ukomboleje kwakululucila ŵane. Pandaŵi jele Yesu  ŵasalile kuti ŵakululucileje ŵane atamose ŵaŵalemwecesye mwakuwilisyawilisya, jemanjajo ŵam’ŵendile kuti, “Atujonjecesye cikulupi.”—Luk. 17:1-5.

¹¹Ana yikusambweteka mumtima pambocele camuko ca m’Malemba? Mmalo mwakuganicisya ya umbone wa camuko, mpaka tutande kupatila magongo camukoco kapena mundu jwatupelejo. (Miy. 19:20) Kutenda yeleyi mpaka kutujasikasye upile wakwilanya nganisyo syetu ni sya Mlungu.

¹²Ana ngusadandawula ya abale ŵakwete maukumu mumpingo? Ayisalayeli paŵaliji mkuganicisya mnope ya yindu yakusakala yaŵasasile ŵakusonda likumi ŵangakulupicika ŵala, ŵatandite kudandawula ya Mose ni Aloni. Kaneko, Yehofa ŵam’wusisye Mose kuti, “Ana jemanjaji cacitanda cakaci kungulupilila une?” (Num. 14:2-4, 11) Kudandawula kwa Ayisalayeli kwalosisye kuti jemanjaji nganakulupililaga Mlungu, juŵamsagwile Mose ni Aloni kuti ŵalongoleleje. Mwakulandana ni yeleyi, naga tukusadandawula ya ŵandu ŵakwakamulicisya masengo Yehofa pakutulongolela, mpaka yilosye kuti cikulupi cetu mwa Mlungu cinandipe.

¹³Nambope, ngakusosekwa kutenguka naga panyuma pakuliwungunya cenene asimene kuti cikulupi cawo cili cakupelembela. Akumbucileje kuti atamose ndumetume Petulo ŵatesile woga soni ŵatandite kayicila. Pandaŵi jinesoni Yesu ŵajamwice ŵandumetume wosope ligongo lyakola “cikulupi camnono.” (Mat. 16:8) Mpaka tupate lijiganyo lyakusosekwa mnope pa yayamtendecele Petulo mwakulola yaŵatesile panyuma pakuti cikulupi cakwe citenganyice ni kutanda kutiŵila m’nyasa.

¹⁴Petulo paŵaciweni cimbungo cila ni kutanda kutiŵila, akakombolece kulingalinga kuti awujile mwiboti mula. Jwalakwe ŵakombolaga kung’ambila mwati pandaŵiji yikaliji yangasawusya kuganisya yakutenda yeleyi. (Yoh. 21:7) Nambope, mmalo mwakulijegamila jika, jwalakwe ŵatanditesoni kumlolecesya soni kuganicisya ya Yesu ni kunda kuti amkamucisye. Patuyiweni kuti cikulupi cetu cikutanda kupelembela, tukusosekwa kuya cisyasyo ca Petulo. Ana mpaka tutende yeleyi catuli?

¹⁵Mpela mwele Petulo ŵatanditesoni kumlolecesya Yesu, m’wejisoni tukusosekwa ‘kumlolecesya Ndumetume Jwamkulungwa soni Jwakwanilisya cikulupi cetu, Yesu.’ (Aŵalanje Ahebeli 12:2, 3.) Yili yisyene kuti m’weji ngaŵa mkum’wona Yesu meso ni meso mpela muŵatendele Petulo. Mmalo mwakwe, mpaka ‘tumlolecesyeje’ Yesu mwakulijiganya soni kuya yaŵatendaga ni yaŵajiganyaga. Kwende tulole yine mwa yindu yampaka tutende pakuya cisyasyo ca Yesu. Naga tukamulicisya masengo yindu yeleyi, yicitukamucisya kulimbisya cikulupi cetu.

¹⁶Ajikulupilileje mnope Baibulo. Yesu ŵakulupililaga kuti Baibulo jili Maloŵe ga Mlungu, soni kuti jikusapeleka cikamucisyo cambone mnope. (Yoh. 17:17) Akusosekwa kuya cisyasyo ca Yesu mwakuŵalanga soni kulijiganya Baibulo lisiku lililyose ni ganicisya yalijiganyisyeyo. Akusosekwasoni kuwungunya mwakusokoka ngani syangakusipikanicisya cenene. Mwambone, mpaka asimicisye kuti mbesi ja cilamboci jiŵandicile mwakulijiganya maumboni ga m’Malemba gakulosya kuti tukutama m’moŵa gambesi. Mpaka alimbisyesoni cikulupi cawo pa yilanga ya m’Baibulo mwakulijiganya ya yakulocesya yejinji yayakwanilicikwe kala. Kulijiganya yisyasyo ya ŵandu ŵele Baibulo jakamucisye  kucenga umi wawo, mpaka kutukamucisye kulupilila kuti Baibulo jikwete macili mnope. *—1 Ates. 2:13.

¹⁷Aganicisyeje mnope ya majali gaŵatulajisye Yehofa. Kuŵika nganisyo syakwe pa “cisangalalo caŵam’ŵicile pasogolo pakwe” kwamkamucisye Yesu kuŵape jwakulupicika atamose kuti ŵasimene ni yakulingwa yejinji. (Ahe. 12:2) Jwalakwe nganajigalikaga nganisyo ni yindu yayatendekwaga m’cilambo. (Mat. 4:8-10) Mpaka tumsyasye Yesu mwakuganicisya ya yilanga yakusangalasya yaŵatesile nawe Yehofa. Aliwanicisyeje ali m’cilambo casambano, soni alembe kapena kwambula yindu yakusacilila kuti catende pandaŵi jele Mlungu caciŵa ali ajonasile cilambo cakusakalaci. Kombolekasoni kulemba mena ga ŵandu ŵaŵawile ŵakusacilila kuti casimane nawo pacacijimuka kuŵawe soni yakusaka kuti catagulilane nawo. Jwalijose akusosekwa kuyiwona kuti Yehofa ŵatesile yilangayi ni jwalakwejo pajika.

¹⁸Apopeleje kwa Mlungu kuti ŵajonjecesye cikulupi. Yesu ŵasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti am’ŵendeje Yehofa kuti ŵape msimu weswela. (Luk. 11:9, 13) M’yoyo, pakum’ŵenda Yehofa msimu weswelawo, am’ŵendejesoni kuti ŵajonjecesye cikulupi, pakuŵa cili mbali ja cisogosi ca msimu. Akusosekwa am’ŵendeje Mlungu yindu yisyesyene yayikusosekwa. Mwambone, naga ayiweni kuti yikusiyasawusya kwakululucila ŵane, mpaka atende cenene kum’ŵenda Mlungu kuti ŵalimbisye cikulupi soni kuti ŵakamucisye kuti ŵakululucileje ŵane.

¹⁹Akunguluceje ni ŵandu ŵakwete cikulupi cakulimba. Yesu ŵasagulaga acimjakwe mwakusamala mnope. Acimjakwe ŵapamtima ŵaŵaliji ŵandumetume, ŵalosisye cikulupi mwakupikanila malamusi gakwe. (Aŵalanje Yohane 15:14, 15.) M’yoyo pakusagula acimjawo, alolecesyeje kuti ali ŵandu ŵakusalosya cikulupi mwakumpikanila Yesu. Akumbucilejesoni kuti ŵandu ŵali pa ujakwe wambone akusasosekwa kuŵecetana mwagopoka, atamose pandaŵi jakusosekwa kupeleka kapena kupocela camuko.—Miy. 27:9.

²⁰Ŵakamucisyeje ŵane kulimbisya cikulupi cawo. Yesu ŵakamucisye ŵakulijiganya ŵakwe kusya cikulupi cawo kupitila m’maloŵe soni m’yitendo yakwe. (Maliko 11:20-24) Tukusosekwa kuya cisyasyo cakweci ligongo lyakuti patukwakamucisya ŵane kusya cikulupi cawo yikusatukamucisya kulimbisya cikulupi cetu. (Miy. 11:25) Patukulalicila soni kwajiganya ŵane, tugombelecesyeje maumboni gakulosya kuti Mlungu apali, kuti akusasamala ya m’weji, soni kuti Baibulo jili Maloŵe gakwe. Twakamucisyejesoni abale ni alongo kusya cikulupi cawo. Naga ŵane atandite kayicila, mwine mwakutanda kudandawula ya abale ŵakwete maukumu mumpingo, ngatukusosekwa kwagwala mwacitema. Mmalo mwakwe, twakamucisyeje mwakusamala mnope kuti akolesoni cikulupi. (Yuda 22, 23) Pakulijiganya kusukulu cijiganyo cakuti yaumi yatyocele ku yindu yangali umi, akusosekwa kuŵicila kunyuma mwakulimba mtima cikulupi cawo cakuti yindu yatesile kupanganyikwa. Mpaka asimonje mnope kulola mwele yasasileyo mpaka yakwayile ŵandu ŵane.

²¹Ni cikamucisyo ca Mlungu kupitila mwa Yesu, Petulo ŵakombwele kumalana ni woga soni kayicila kwakwe mwati mkupita kwa ndaŵi jwalakwe ŵaŵele cisyasyo cambone pakulosya cikulupi. Mwakulandana ni yeleyi, Yehofa akusatukamucisya wosopewe kulimbisya cikulupi cetu. (Aŵalanje 1 Petulo  5:9, 10.) Pakusasosekwa mtawu kuti tulimbisye cikulupi cetu, nambope Yehofa cacitujaliwa ligongo lya yakulingalinga yetu.