Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

OMUTWE OGURI AHA MUNAARA | RUHANGA NAAREEBA ATA ENTARO?

Oku Ruhanga Yaabaire Naareeba Entaro Ira

Oku Ruhanga Yaabaire Naareeba Entaro Ira

Abantu bakaba nibatwarizibwa kubi. Bakashaba Ruhanga kutunga oburuhuuko, kwonka tibarabutungire ahonaaho. Bakaba bari Abaisraeli abantu ba Ruhanga aba ira. Eihanga rya Misri niryo ryabaire niribatwariza kubi. (Okuruga 1:13, 14) Okumara emyaka mingi Abaisraeli bakategyereza Ruhanga kucwekyereza eihanga rya Misri eryabaire niribabonabonesa. Bwanyima, obunaku bwa Ruhanga kugira eki yaakora bukahika. (Okuruga 3:7-10) Baibuli neeshoboorora ngu Ruhanga akatenga orutaro aha Banyamisri. Akareetera Misri ebiheneso bikurataine, bwanyima yaacwekyereza omugabe wa Misri n’eihe rye omu nyanja erikutukura. (Zaaburi 136:15) Yehova Ruhanga akooreka ngu “n’emanzi omu rugamba” arikurwanirira abantu be.—Okuruga 15:3, 4.

Ahabw’okugira ngu Ruhanga akatenga orutaro aha Banyamisri, nikimanyisa ngu akaba atarikwanga entaro zoona. Obumwe akaba aikiriza abantu be Abaisraeli kuza omu rutaro. Nk’eky’okureeberaho, akabaragiira kutenga orutaro aha Banyakanaani, ababaire barengyesereize kuba babi. (Eky’Ebiragiro 9:5; 20:17, 18) Akagambira Omugabe wa Israeli kurwanisa Abafilistia abaabaire baine omwaga. Ruhanga akaha Daudi omuringo gw’okutaahiriramu ogwamuhwereire kusingura.—2 Samueli 5:17-25.

Eby’okureeberaho ebyo ebiri omu Baibuli nibyoreka ngu Abaisraeli ku baabaire bahikwaho obubi n’okubonabona, Ruhanga akaba abaikiriza kuza omu ntaro kubaasa kwerinda n’okurinda okuramya okurikwera. Kwonka yetegyereze enshonga ishatu nkuru ezirikukwata aha ntaro ezi Ruhanga yaabaire aikiriza.

  1. RUHANGA WENKA NIWE YAABAIRE ACWAMU OINE KUZA OMU RUTARO. Haine obu Ruhanga yaagambira Abaisraeli ati: “Omuri orwo rugamba timurikwija kwetenga kurwana.” Ahabw’enki? Ruhanga niwe yaabaire naaza kurwana omu mwanya gwabo. (2 Obusingye 20:17; 32:7, 8) Ekyo akakikora emirundi mingi, nk’oku kyaheza kugambwaho aha kutandika kw’ekicweka eki. Emirundi endiijo, Ruhanga akaba aragiira Abaisraeli, kurwana entaro eziine akakwate n’okucungura hamwe n’okurinda Ensi Eyaaraganisiibwe.—Eky’Ebiragiro 7:1, 2; Yoshua 10:40.

  2. RUHANGA WENKA NIWE YAABAIRE ACWAMU OBU ORUTARO RURAABEHO. Abaheereza ba Ruhanga bakaba baine kugumisiriza kuhitsya obu Ruhanga yaakubagambiire kurwanisa ababi n’abarikubabonabonesa. Atakabagambiire, bakaba bataine kwecweramu kwejumba omu rutaro. Ku baabaire bakikora, Ruhanga akaba atabasiima. Buzima, Baibuli neeshoboorora ngu Abaisraeli ku baabaire baza omu rutaro oru Ruhanga atabaragiire, bakaba batunga oburemeezi. *

  3. RUHANGA TARIKUSHEMERERERWA OKUFA KW’ABANTU, OTWARIIREMU N’ABABI. Yehova Ruhanga niwe nshuro y’amagara kandi Omuhangi w’abantu. (Zaaburi 36:9) N’ahabw’ekyo, tarikushemererwa kureeba abantu nibafa. Kwonka eky’obusaasi, hariho abantu babi abarikukora enkwe z’okwita abantu n’okubakora kubi. (Zaaburi 37:12, 14) Kubaasa kumaraho akabi ako, Ruhanga akaba aikiriza entaro kubaasa kwihaho obubi. Kwonka, kumara emyaka egyo yoona ei yaabaire aikiriza Abaisraeli kwejumba omu ntaro nk’ezo, akaba aine ‘embabazi’ nyingi kandi ‘atarikurahuka kugwerwa kubi’ abazigu b’Abaisraeli. (Zaaburi 86:15) Nk’eky’okureebereho, akagambira Abaisraeli ngu batakagiire kurwanisa orurembo, bakaba baine kubanza ‘baarugambira eby’obusingye,’ kugira ngu abatuuze baarwo babaase kuhindura aha mitwarize yaabo. (Eky’Ebiragiro 20:10-13) Omu muringo ogu, Ruhanga akooreka ngu ‘tashemerererwa kufa kw’omubi, kureka omubi okureka omuhanda gwe akaba ohuriire.’—Ezekieli 33:11, 14-16. *

Kurugiirira aha byagambwaho, nitureeba ngu ira Ruhanga akaba akoresa entaro kumaraho okubonabonesibwa n’obubi. Kwonka Ruhanga niwe yaabaire acwamu obu entaro nk’ezo ziraabeho n’abo abaabaire baine kuzejumbamu. Kwonka shi Ruhanga akaba atenga orutaro agyendereire kusheesha eshagama? Ngaaha. Ahakuba naayangira kimwe obushaarizi. (Zaaburi 11:5) Mbwenu shi oku Ruhanga arikureeba entaro kukahinduka obu omwana we Yesu Kristo yaatandika obuheereza bwe omu kyasha ky’okubanza?

^ kacw. 7 Nk’eky’okureeberaho, haine obu Abaisraeli baasingurwa bwanyima y’okwejumba omu rutaro kurwanisa Abaameleki n’Abakanaani kandi obwo Ruhanga yaabaire abazibiire kukikora. (Okubara 14:41-45) Bwanyima y’emyaka mingi, Omugabe omwesigwa Yosia akarwana orutaro, Ruhanga atamwikiriize ekyamurugiiremu okufeerwa amagara ge.—2 Obusingye 35:20-24.

^ kacw. 8 Abaisraeli tibarabandize kugambira Abakanaani eby’obusingye batakarwanire nabo. Ahabw’enki? Ahabw’okuba bakaheebwa emyaka 400 kuhindura emitwarize yaabo mibi. Ahu Abaisraeli baiziire kurwanisa Abakanaani, boona bakaba baine emitwarize mibi erengyesereize. (Okutandika 15:13-16) Ahabw’enshonga egyo, bakaba bari ab’okucwekyererezibwa kimwe. Kwonka, Abakanaani abahindwire emitwarize yaabo tibaracwekyereziibwe.—Yoshua 6:25; 9:3-27.

N’obu Ruhanga araabe yaarwaniise Abakanaani, akacungura abamwe, nka Rahabu n’eka ye