Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MIISAMBO YA MBANGILO | EFILE MUKULU AMONAA NGOSHI NAMINYI?

Mweneno a Efile Mukulu pabitale ngoshi mu mafuku a kala

Mweneno a Efile Mukulu pabitale ngoshi mu mafuku a kala

Bantu babaadi abakyengyeshibwa ngofu. Babatekyele Efile Mukulu misango ibungi bwa kwibapaasha, kadi takwi muntu bafikile mu kwibakwasha musango umune nya. Beena Isaleele nyi babaadi mwilo w’Efile Mukulu mu mafuku a kala. Beena Ejiipitu nyi baabadi balwishi baabo bebakile bukome. (Efilu 1:13, 14) Munda mwa bipwa bibungi, beena Isaleele babaadi batengyele bukwashi kwi Efile Mukulu bwa kukatuka ku bupika bwa beena Ejiipitu. Kunyima, nsaa ibaadi itshibe Efile Mukulu ibalombeene bwa kwibakwasha. (Efilu 3:7-10) Bible aleesha’shi Efile Mukulu nabeene baadi mulwe ngoshi na beena Ejiipitu. Baadi munyookye beena Ejiipitu na bipupa, na kwipaa nfumu na basalayi baaye mu Kalunga kamonga. (Misambo 136:15) Yehowa Efile Mukulu baadi mushinkamishe kwikala kwaye kwa bu “kiimankinda kya ngoshi” bwa kulwila bafubi baaye ngoshi.​—Efilu 15:3, 4.

Bu bibaadi Efile Mukulu nabeene mulwe ngoshi na beena Ejiipitu, abileesha’shi t’apelaa ngoshi yooso nya. Ingi misango, baadi mutume mwilo waye wa Isaleele bwaudya kulwa ngoshi. Bu kileshesho baadi mwibatume bwabadya kulwa ngoshi na beena Kanaana babaadi na butomboshi bukile. (Miiya Ikituulwe 9:5; 20:17, 18) Baadi mukunkushe Daavide Nfumu a mu Isaleele bwa kulwa ngoshi na beena Filistine babaadi abeebakyengyesha. Efile Mukulu baadi mupe mpa na Daavide mayele a ngoshi abaadi amukwashe bwa kutshokola.​—2 Samwele 5:17-25.

Ino myanda ya mu Bible ayileesha’shi nsaa ibaadi bangi ba ntomboshi abakyengyesha beena Isaleele, Efile Mukulu baadi ebapa matalwa a kulwa nabo ngoshi bwa kukalwiila mwilo waye na kulama lulangwilo lw’eyendo. Byabya banda kutala ino myanda isatu ikata itale ngoshi ibaadi ayitakula Efile Mukulu bwa kutuusha matalwa a kulwa ngoshi:

  1. EFILE MUKULU NYI BAADI ASANGULA BANTU BE BYA KWENDA MU NGOSHI. Ungi musango, Efile Mukulu balungwile beena Isaleele’shi: “Tanulwanga nabo ngoshi.” Bwakinyi? Mwanda Efile Mukulu aye nabeene baadi na kya kwibalwiila ngoshi. (2 Myanda 20:17; 32:7, 8) Baadi mwibalwile ngoshi misango ibungi, bu mususa wabadi baleeshe ku mbangilo kwa uno mwisambo. Ingi misango, Efile Mukulu baadi mulungule beena Isaleele babaadi mwilo waye bwabadya kulwa ngoshi, aye nkuteemuna mashina a bantu babaadi mupe matalwa a kwenda mu ngoshi bwa kukalwila na kutuula butaale mu Nsenga ya Mulayilo.​—Miiya Ikituulwe 7:1, 2; Yooshwa 10:40.

  2. EFILE MUKULU NYI BAADI ATSHIBI NSAA YA KULWA NGOSHI. Bafubi b’Efile Mukulu babaadi batengyele na lwishinko nsaa ibaadi mutshibe bwabadya kulwa na bantu babaadi abeebakyengyesha na bangi bebubi babaadi beebefunyishe. Kubanga’nka paapa, tababaadi na matalwa a kwata abo banabeene kitshibilo bwa kwenda mu ngoshi nya. Pabaabadi abeyiila mu kulwa ngoshi, babaadi abashimisha kipwano kyabo n’Efile Mukulu. Nyi bwakinyi Bible aleesha’shi pabaadi beena Isaleele abeatshila kitshibilo kya kwenda mu ngoshi kushii matalwa a Efile Mukulu, babaadi abeebatshokola. *

  3. Pabaadi Efile Mukulu mubutule beena Kanaana, baadi mupashe bangi, bu Rahabe na kifuko kyaaye

    EFILE MUKULU TASANGALAA NA LUFU LWA BANTU, SUNGA BEBUBI NYA. Yehowa Efile Mukulu nyi nsulo ya muwa na Mupangi a bantu booso. (Misambo 36:9) Nyi bwakinyi t’akumiinaa kumona bantu abafu nya. Anka, kwi bantu bebubi abaataa mpàngo ya kukyengyesha na kwipaa bangi bakwabo. (Misambo 37:12, 14) Bwa kwimika bwabwa buntomboshi, Efile Mukulu baadi atumu bantu ingi misusa bwa kulwa na bantomboshi. Na dingi munda mwa bipwa bibaadi atumu beena Isaleele mu yaaya ngoshi, Efile Mukulu baadi na “lusa” na “shii na nsungu ya bukidi” kwi bantu babaadi abakyengyesha beena Isaleele. (Misambo 86:15) Bu kileshesho, baadi mutshibe’shi kumpala kwa beena Isaleele kulwa na bantu, babaadi na kya kwibalungula “mwisambo wa butaale” bwa kupa beena kyakya kibundji mushindo wa kushintuula mweneno aabo na kupela kulwa ngoshi. (Miiya Ikituulwe 20:10-13) Mu wawa mushindo, Efile Mukulu nabeene baadi muleeshe’shi “tansangalâ mukitshi a bubi kufwa ooo, nasangalâ ashintushena bikitshino byê, ashâla na mûwa.”​—Ezekyele 33:11, 14-16EEM. *

Tubakatuka mu kumona’shi mu mafuku a kala, Efile Mukulu baadi amono ngoshi bu mushindo wa kupudisha mishindo ilekeene ya kukyengeshibwa na butomboshi. Anka, Efile Mukulu nyi baadi atshibi nsaa na kusangula bantu balombeene kulwa ngoshi. Efile Mukulu baadi alu ngoshi na nsungu bwa kwipaa bantu bashii basoole mwanda su? Nya. Kii mushikwe buntomboshi mpa na lelo uno. (Misambo 11:5) Mweneno a Efile Mukulu bwa ngoshi baadi mushintulukye pababangile Mwan’aye Yesu Kidishitu kukita mudimo waye wa bulungudi mu siekele a kumpala su?

^ par. 7 Bu kileshesho, ungi musango beena Isaleele babaadi bebatshokole pabaabayile mu kulwa ngoshi na beena Amaleke na beena Kanaana kunyima kw’Efile Mukulu kwibatosha bwabadya kwenda. (Mbadiko 14:41-45) Kunyima kwa bipwa bibungi, Yosyase Nfumu sha lulamato pabaakimbile kulwa ngoshi kushii matalwa a Efile Mukulu, baadi mushimishe muwa waye.​—2 Myanda 35:20-24.

^ par. 8 Beena Isaleele tababaadi abalungula beena Kanaana mwisambo wa butaale kumpala kwa kulwa nabo nya. Bwakinyi? Mwanda babaadi bape beena Kanaana bipwa 400 bwa kushintuula mwikeelo wabo wibubi. Kunyima kwa mafuku, beena Isaleele babafikile mu kulwa nabo mwanda kisaka kyoso kya beena Kanaana takibaadi akilekye buntomboshi bwakyo nya. (Kibangilo 15:13-16) Nyi bwakinyi babaadi na kya kwipayibwa booso. Kadi bangi beena Kanaana babaadi bashintuule mweneno aabo, babapandjile.​—Yooshwa 6:25; 9:3-27.