Pɛɛku Chua Numndo le Chɛhowa Piɛiyo
“Yandii Mɛlɛka Yaawɛɛ, tosa mi wana . . . ŋ vem ndo . . . huŋ pɛɛku naa mɛɛ naa ŋ manda poombɔ naa ŋ cho hunɔɔ violɔɔ wo yɛ.”—CHƆƆCHI. 13:
CHONDOŊ: 88, 120
1. Vɛɛ Manowaa ndoo che yɛ yooŋgu o tuei koŋ maa o cho hunɔɔ poo violɔɔ wo?
NDII kendu le mi lanɔɔ chuu pɔnɔ ndɔ yooŋgu kɛndɔɔ. Kɛ a koŋ kpou, pɔnɔɔ a lanɔɔ hoo ndaa sina maa lanɔɔ vilu le. Kɛ, mi maalikɛinɔ Chɛhowaa fula chuaa o hɔl. Mi nyɛ ndaa yiyaŋ maa o kendu le mbo tosaŋndo yɔŋnuŋ. Manowaa nda laandɔ ndaa nɔ le poo violɔɔ! Hei nɔ bɛɛ nyuna le. Mi Manowaa naŋ kɔl tau. Kɛ mbo sina vɛlɛ maa kalaŋ lusulɛiyo o hiŋ siilɔŋndo ni. Dɛnɛ wɔɔŋndo wa o piaa cha o lɛŋnde nda wa leŋ niŋ. Lelaŋ, vɛɛ ndu nda laandɔ ndaa nɔla yɛ niŋ ma manda po ndaa le mbo piɛi Chɛhowa? Mi Manowaa nyɔɔlu Chɛhowa aa, “Yandii Mɛlɛka Yaawɛɛ, tosa mi wana . . . ŋ vem ndo o miiŋgu naa o ibuŋ, mbo huŋ pɛɛku naa mɛɛ naa ŋ manda poombɔ naa ŋ cho hunɔɔ violɔɔ wo yɛ.”—Chɔɔchi. 13:
2. Yɛɛ yeemaŋ yɛ o chuaa pɛɛkoo niŋ? (Nuawɔ kɔfoo hoo “ Pɛɛkula Baabuila Numnda Sɔvɛ Sɔvɛlaŋ.”)
2 Te kala chuaa ŋ cho ni, kɛlɛŋgaa a sina le sabu Manowaa nyɔɔlu Mɛlɛka wo. Num bɛɛ nɔ kalaŋ lusulɛiyo le chua numndo malaa le mbo sina Chɛhowa nduyɛ mbo kaala ndu. (Pulɔ. 1:
KAALA CHUA NUMNDO
3. Vɛɛ Chiisu ndoo chɔm yɛ kaalaa le buɛiyaa nduaa?
3 Chiisu kuviaa le buɛiyaa nduaa dimullo maa o kaala nda le. (Nuawɔ Chɔŋ 15:
4. Vɛɛ ŋ mala yɛ chuauwaa numnda ma sina maa a kaala nda? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)
4 Dimul chuauwaa numnda maa a kaala nda, nduyɛ chɔm nda teleŋ o teleŋ mɛɛ kpɛ nda cho a sɔvɛ naa num cha yɛ. (Pulɔ. 4:
5, 6. (a) Yɛɛ Chiisu tosa yɛ le wanaa o kaala wa? (b) Tɛɛsiaa wɔ mɛɛ sila kɛndɔɔ mala chuauwa le mi siooŋnde fula nda nduyɛ ma sina maa a kaala nda yɛ.
5 Mi Chiisu dimi aa, “Wanaa ya I kaala wa nda ya I suaa o kala kala le nyɛ nda tosa wo ni, nduyɛ mi tuisi nda nyɛ palaa choo.” * (Sɔɔŋ. 3:
6 Sila chuauwaa numnda o kala kala le chɔmndo maa a kaala nda. Lepum o wa ikɛndɛ le ma tɛɛsial nda le sabu suɛi waa naa bɛnda wo a le sabu i bɛnda le wo. Teleŋndaŋ lapum, mi chua numndo kɛɛ le tosaa nyɛ ŋ dimul ndu wo. (Pulɔ. 22:
CHƆM TUISIŊNDO
7, 8. (a) Vɛɛ Chiisu chɔm yɛ tuisiŋndo o piɛile ndɔleŋ niŋ? (b) Vɛɛ piɛile numndeŋ le pɛɛku yɛ chuauwaa numnda le ma tiindaŋ Chɛhowa.
7 Yiyaŋndɔ mɛɛ kɔllo wa buɛiyaa Chiisuaa yɛ mɛɛ nda tuei ɔɔ pɛɛku a piɛile mɛɛlaale Chiisuleŋ okɔɔ. Leŋ le cho ni, “Kɛkɛ, Finya nuu, a nɔla ma tosa nyɛ o nyɛ fee. Faŋa ya taala imɔnɔɔ hoo kuee. Kɛ nduyɛ, nyɛ ŋ hɛnaŋ ndo, ndu ŋ tosa ni, o cho nyɛ ya I hɛnaŋ ndo le.” (Maki 14:
8 Yɛɛ chuauwaa numnda pɛɛku yɛ o piɛile numndeŋ niŋ? Tonya, o cho ko le chuauwaa numnda pɛɛkoo le ŋ piɛi o Chɛhowa lo le. Kɛ a piɛi pɛ a tuisiŋndo nda o hɔl, mɛɛ pɛɛkoo ŋ cho nda koŋ ni le tiindaŋndo dɔuwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Mi Ana o Bilasil niŋ dimi aa, “Te wanaa velu ya wa ndaa del a naa pɛ, mi ndaa nyuna Chɛhowa le mbo mala nda ma sɔla yoomuaŋ le ma biunuŋ bahawɛi koŋ nduyɛ le ma sɔla taasioo le kɛɛsiaa kɛndɔɔ tosaa. Mi che bɛɛ a wa o nyɛkindilaa kala kalaa bɛŋgu, kɛ ma mal bahawɛila ndalaŋ Chɛhowa o ba. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi tiindaŋ Chɛhowa.” Te a piɛi pɛ a chuauwaa numnda, o cho ko le nda le ŋ nɔ ma piɛi le. Nyuna Chɛhowa le num bɛɛ mbo mala num. Kɛlɛŋgaa a dimi o piɛileŋ niŋ le mi Chɛhowa mala num ma soo o wana chua num le baalaa wo lo le mbo ke num teleŋndo ma kuɛ o bɔŋaŋ bɛndoo, le ma sɔla kɔl sikpaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o wanaa nya chiɛɛliaŋnda lo, ɔɔ le mbo mala num o nɛila cheleŋ niŋ. Tiindaŋ Mɛlɛka a tuisiŋndo. Chuauwaa numnda bɛɛ cho num tolɔɔ kɔɔli.
9. (a) Vɛɛ Chiisu pɛɛku yɛ buɛiyaa nduaa le acheleŋnda malaa a tuisiŋndo? (b) Te a yɔŋguŋ pɛ wulee le acheleŋnda malaa, yɛɛ chuauwaa numnda cho yɛ pɛɛku?
9 O nyɛ Chiisu ndoo dimi wo niŋ a nyɛ ndoo tosa wo, mbo pɛɛku buɛiyaa nduaa le ma tuisiŋ ma mala acheleŋnda. (Nuawɔ Luku 22:
CHƆM SINAPƐŊGOO
10. Vɛɛ Chiisu ndoo chɔm yɛ sinapɛŋgoo mɛɛ faŋgaa hiŋ le ndu chɔɔ?
10 Mi Chiisu ndoo chɔm sinapɛŋgoo a mɛɛ ndoo tofa o suɛi niŋ yiŋgoloŋ yɛ nduyɛ le sabu waŋnda ndaa tosa sɔɔŋ o nɛiyo opum choo wo. A boondii pum, mi wanaa wa ndu nilaŋ yaŋɔɔ o Kalili niŋnda chɔm maa a nɔ yeemɛi le ndu tolɔɔ kɔɔli. (Chɔŋ 6:
11. (a) Chɔm tamaseliiyo mɛɛ sinapɛŋgoo mala num le ma sina te chuauwaa numnda hɛnaŋ pɛ wali pollo. (b) Vɛɛ ŋ tosa yɛ wali pollo nyɛ yeelɛi a nyɛ tɔnɔ le chua numndo?
11 Mi che bɛɛ naa a nɔla ma che nyɛ cho waŋnda o kɔllo le, kɛ num bɛɛ nɔla ma chɔm sinapɛŋgoo, nduyɛ ma pɛɛku mɛɛ chua numndo yiyaŋ a wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ yɛ. Kalaŋ chuauwaa bɔɔbɔɔ te a tosa pɛ wali pollo haaa nda chuauwaa ndaa, a chua teleŋ pɔmbɔ a pɛŋgi a de nyɛmdiaŋ pɔmbɔ. Kɛ, le chɔmndo maa a chue sɔɔŋ mɛɛ ŋ cha muŋ yɛ le, a nyuna numpila aa, ‘Wali pollo chua nuu tuei yeela ni baa pɛŋgioo?’ Te a sina pɛ maa wali pollo chuauwaa numnda hiou hɛnaŋ, nduyɛ maa nyɛ tɔnɔ o cho ni, mɛɛ kɛsi kpeleŋndaŋ a nda latulu. Nuuviaa nɛilaŋ le nda malaa ma tosa tau o wali pollo niŋ maa
chaaŋaa numnda le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo.12. (a) Sinapɛŋgu yɛɛ Chiisu soliŋ yɛ kpeku le buɛiyaa nduaa silaa a kaa nɔɔlɛiyo okɔɔ? (b) Vɛɛ sila Chiisoo wa yɛ nyɛ sɔvɛ?
12 Mi Chiisu chɔm vɛlɛ sinapɛŋgoo a mɛɛ o chɔm nyɛ luei wana o kaa nɔɔlɛiyo niŋndo. Le tamaseliiyo, mi buɛiyaa nduaa sina maa kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ te. Kɛ mi Chiisu ndoo sila nda a nyɛ luei nda o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋndo okɔɔ aa, “Wana o wana a tofa wana lanɔɔ pɛ, mbo lo o koŋ kɔɔli, ma del kɔl le hinilaŋ a ndu pɛ, mɛɛ sawa dimi maa wana suunda a lanɔ pila le wo, mɛɛ a chii ndu tɛɛmbuu o kɔl niŋ. Lelaŋ, te hɔlte numndeŋ le wa tosaa pɛ ma tosa yɔŋ wɔɔŋndo, mɛɛ kala leŋ ma viou.” (Maa. 5:
13, 14. Vɛɛ ŋ manda yɛ chuauwaa numnda le yelelaŋnda nɔɔlɛilaŋ kpakpalaa?
13 Sinapɛŋgoo mala num ma manda chuauwaa numnda a del o kpundɛ niŋ te. Hau, chuaambuaa cho fotueila tumfondo laŋ chɔɔ a sɔɔŋ nɔɔlɛi cheleŋ mbo hiau maa paandu. I cho tonya maa mi kalaŋ chuauwaa Kilisiɔŋnda dimul chuauwaa ndaa maa yelelaŋnda nɔɔlɛilaŋ la niŋ te. Kɛ, sinapɛŋgoo cho num mala ma sina mɛɛ chua numndo wa niŋ loko loko a wunduma tumfonduaŋ okɔɔ yɛ. Nyunaŋndɔ aa, ‘Yɛɛ cho yɛ chua nuu nyindɔɔ mbo nua wunduma tumfonduaŋ? O sina le sabu i cho suɛi kpundɛ wo? O nɔla pa mbo wa fɛɛsɛŋ le hunɔɔ o ya lo le malaa te o yɔŋ pɛ mbo sɔla tɔɔndaŋndo mbo nua fotueilaŋ a wunduma tumfonduaŋ?’ Teleŋ chuauwaa numnda cho wɔ hoo a pɔmbɔ wo bɛɛ, a dimul nda aa, “Te a kumbi pɛ tɛɛŋgii nɔ kaala nɔɔlɛilaŋ nde nduyɛ mi kɔllo yusa num ma nua, yandii huŋ dimul la. Yɔŋ lasiɔmbu le. I yeema mi mala num.”
14 Sinapɛŋgoo mala num vɛlɛ ma hɛli yelelaŋndo a ba num a taasi. Mi Palana naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa, “Nyɛ naa kalaŋ chuauwa chɛllo mɛɛ nyɛchaa cho naa yɛ, wunduma mapuuluaŋ, ɔɔ yaulaŋ chɔm wanaa suu naŋ cho o yuŋgoo niŋndo. A dimi a sɔɔŋ bɔɔbɔɔ okɔɔ, kɛ nyɛ ŋ tosa wo chuauwaa numnda cha ni nduyɛ ma tuula num.” Te chuauwaa numnda che num pɛ yelelaŋnda diandaa laŋ hɛlioo nyɛkɛndɛi, nda bɛɛ keŋ cho nda nyindɔɔ ma tosa nyɛpilɔɔ kpe.—Luomaŋ. 2:
MƐLƐKA TONYAA CHO NUM NILAŊ YAŊƆƆ
15, 16. (a) Le yɛɛ ŋ nɔ yɛ tiindaŋndo maa Mɛlɛka cho num mala ma pɛɛku chuauwaa numnda? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?
15 Mɛɛ Manowaa nyuna le malaa le po ndɔɔ mandaa, yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ? “Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o muli piɛile Manowaa leŋ.” (Chɔɔchi. 13:
16 Mɛɛ Chɛhowa mala kalaŋ chuauwa le chuauwaa ndaa lendiaa pɛɛkoo nyɛkɛndɛi yɛ, lende ko o mala nda ni le chuauwaa cho niŋ kpasu wa pɛɛkoo. Buŋgɛi cho lachi ve cho yaasiaa mɛɛ nya tuula Chiisu a kaalaa, tuisiŋndo, a sinapɛŋgoo yɛ te la wa pɛ chuauwaa nyaa pɛɛkoo le Chɛhowa piɛiyo.
^ pɛl 5 A mɛɛ Baabuiyo dimi yɛ, silaa sim le waŋndo nɛiyo chɔmndo a kaalaa, pɛɛkoo ndu, simioo ndu o nɛi, nduyɛ lepum yɛ kotaa ndu. Kɛ o nɔ mbo wa a kɔl tuu le.