1. ¿Kʼusi la spas Manoa kʼalal laj yaʼi ti ch-ayan yuni kereme?

LI Manoa xchiʼuk yajnile jaʼik j-israeletik. Yaloj mi muʼyuk bu chil-o yalab xnichʼnabik. Pe jun kʼakʼale laj yakʼ sba ta ilel jun anjel ta stojolal li yajnil Manoae xchiʼuk albat ti chil jun yole. Xmuyubaj tajek smalal kʼalal laj yalbee. Akʼo mi jech, la snopbe skʼoplal ti oy xa kʼusi tsots skʼoplal chlik sbaine, yuʼun toj ep kʼusitik chopol tspasik li j-israeletik li vaʼ kʼakʼale. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi van xuʼ xchanubtas yuni keremik li Manoa xchiʼuk yajnil sventa xlik skʼan Jeova xchiʼuk ti xlik tunuk ta stojolale? Li Manoae laj yalbe Jeova ti akʼo stak tal yan velta li anjel sventa x-albat ti kʼu yelan xuʼ stsʼites li skeremike (Jueces 13:1-8).

2. ¿Kʼusi sbainoj li totil meʼiletike, xchiʼuk kʼusi chkoltaatik sventa spas yuʼunik? (Kʼelo li rekuadro ti bu chal: « Li buchʼutik mas tsots skʼoplal skʼan xavakʼbe estudioe».)

² Mi oy avalab anichʼnabe xavaʼibe smelolal ti kʼu yelan laj yaʼi sba li Manoae. Yuʼun voʼot abainoj ta xchanubtasel li avalab anichʼnab sventa skʼanik Jeova xchiʼuk ti xtunik ta stojolale (Proverbios 1:8). ¿Kʼusi van tskoltaot sventa spas avuʼun taje? Jtos ti kʼusi tskoltaote jaʼ ti xavetʼes jujun xemana li yichʼel ta mukʼ Jeova ta avutsʼ avalale. Taje jaʼ me tskoltaot sventa xachanubtas ta Vivlia li akʼox kerem o atseb yoʼ xtunik ta stojolal li Jeovae (kʼelo Deuteronomio 6:6-9).  Pe ¿kʼusi van yan tskoltaot? Jaʼ li slekil talelal Jesuse. Akʼo mi muʼyuk bu laj yil xnichʼnab li Jesuse, toj ep kʼusi xuʼ xchanbeik li totil meʼiletik ta sventa ti kʼu yelan la xchanubtas li yajchankʼoptake. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼelbetik batel skʼoplal ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj li yajchankʼoptake, ti bikʼit laj yakʼ sbae xchiʼuk ti xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sba li yajchankʼoptake. Jech oxal snaʼoj kʼu yelan tskoltaan. Jech xtok, ta jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal.

3. ¿Kʼu yuʼun spatoj lek yoʼontonik ti kʼanbilik yuʼun Jesus li yajchankʼoptake?

³ Li Jesuse nopem xaʼi chalbe yajchankʼoptak ti skʼanojane (kʼelo Juan 15:9). Jech xtok, chchʼakbe lek skʼakʼalil sventa chchiʼinan ta loʼil (Markos 6:31, 32; Juan 2:2; 21:12, 13). Maʼuk noʼox chchanubtas li yajchankʼoptake, yuʼun jaʼ yamigotak xtok. Jaʼ yuʼun spatoj lek yoʼontonik ti kʼanbilik yuʼun li Jesuse. ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal?

4. ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼbe yil ti akʼanoj li avalab anichʼnabe? (Kʼelo li lokʼoletik ta slikebale.)

⁴ Nopuk xavaʼi xavalbe ti akʼanojan li avalab anichʼnabe. Akʼbo yil ti toj tsots skʼoplalik chavile (Proverbios 4:3; Tito 2:4). Jun stestigo Jeova ta Australia ti Samuel sbie, chal kaʼitik ti kʼalal bikʼit toʼoxe chkʼelbat la jujun akʼobal yuʼun stot li livro Loʼiletik ta Vivliae. Laje chtakʼbat li kʼusitik tsjakʼe, chmeyat xchiʼuk tstsʼutsʼat kʼalal yuʼun xa chvaye. Pe ta mas tsʼakale, labal to sba laj yaʼi Samuel ti muʼyuk bu jech pasbat li stote, yuʼun mu jechuk nopem xaʼiik ti tsmey xchiʼuk ti tstsʼutsʼ yalab xnichʼnabik li yutsʼ yalale. Akʼo mi jech, laj yakʼ persa li stot Samuel sventa xakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li skereme. Koliyal ti vaʼ yelan la spase, lek jun yoʼonton chʼi li Samuele xchiʼuk xmuyubaj noʼox. Vaʼun lek laj yamigoin sbaik. Mi chanopes aba ta yalbel avalab anichʼnab ti akʼanoje, jaʼ me jech jun yoʼonton chchʼiik tal kʼuchaʼal li Samuele. Jech oxal tsʼutsʼo me li akʼox kerem o atsebe, meyo, peto, chʼakbo skʼakʼalil sventa xachiʼin  ta loʼil, jmoj xaveʼik xchiʼuk chiʼino ta tajimol.

5, 6. 1) ¿Kʼuxi la stukʼibtas yajchankʼoptak li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi skʼan stukʼibtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike?

⁵ Xi laj yal li Jesuse: «Chkakʼbe mantal xchiʼuk ta jtukʼibtas skotol li buchʼutik jkʼanoje» (Apokalipsis 3:19). * Kʼalal laj yil Jesus ti yakal tsvulilan sbaik li yajchankʼoptak ta sventa ti buchʼu mas mukʼ skʼoplal yuʼunike, muʼyuk bu x-ilin. Moʼoj, yuʼun ep ta velta ta slekil yoʼonton la stukʼibtasan. Pe la skʼel lek bu xchiʼuk kʼusi ora xuʼ stukʼibtasan ta slekil yoʼonton (Markos 9:33-37).

⁶ Ta skoj ti akʼanojan li avalab anichʼnabe, skʼan me xatukʼibtas. Mi oy kʼusi chopol la spasike, xuʼ van xaʼibeik smelolal ti mu xtun li kʼusi la spasik mi la avalbe kʼu yuʼune. Pe ¿mi mu xchʼunik une? (Proverbios 22:15.) Veno, jaʼ jech xapas kʼuchaʼal la spas Jesuse. Mu xalubtsaj ta sbeiltasel, ta stojobtasel xchiʼuk ta stukʼibtasel. Kʼelo lek bu xchiʼuk kʼusi ora xuʼ xatukʼibtas ta slekil avoʼonton. Jun stestigo Jeova ta Sudáfrica ti Elaine sbie, xvul to ta sjol ti kʼu yelan tukʼibtasat yuʼun li stot smeʼe. Jamal lek ch-albat ti kʼusi skʼan spase. Ch-albat baʼyel ti ch-akʼbat kastigo mi mu xchʼun mantale. Jech onoʼox un, chkʼot ta pasel li kʼusi ch-albate. Pe baʼyel onoʼox ch-albat ti kʼu yuʼun ch-akʼbat kastigoe xchiʼuk muʼyuk ta skapemal xa sjolik chtukʼibtasat. Taj une, jaʼ la spat-o yoʼonton ti kʼanbil yuʼun li stot smeʼe.

7, 8. 1) ¿Kʼusi van la xchanik yajchankʼoptak ti vaʼ yelan la spas orasion li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi chlik spat yoʼontonik ta stojolal Jeova li avalab anichʼnab kʼalal chaʼiik chapas orasione?

⁷ Kʼalal ta xaʼox xichʼ chukel batel li Jesuse xchiʼuk ti chichʼ milele, xi la spas orasione: «Abba, Tot, voʼote xuʼ avuʼun skotol; lokʼesbun ta jtojolal li kopa liʼe. Pe maʼukuk me xkʼot ta pasel ti kʼusi tskʼan koʼontone, jaʼuk me ti kʼusi tskʼan avoʼontone» (Markos 14:36). * ¿Kʼusi van la xchanik yajchankʼoptak ti vaʼ yelan la spas orasion li Jesuse? Jaʼ ti manchuk mi jaʼ jun tukʼil vinik li stuke, la skʼanbe koltael li Stote. Vaʼun chaʼa, mas to jech skʼan spas li stukike, ti skʼan bikʼit xakʼ sbaik xchiʼuk ti skʼanbeik koltael li Jeovae.

⁸ ¿Kʼusi van stakʼ xchan avalab anichʼnab kʼalal chapas orasione? Melel onoʼox ti kʼalal chapas orasione maʼuk sventa ti oy kʼusi chavakʼbe xchane. Pe kʼalal chaʼiik ti bikʼit avakʼoj aba kʼalal chapas orasione, te me chakʼik venta ti skʼan spat yoʼontonik ta stojolal li Jeova eke. Jaʼ jech kʼot ta stojolal jun ermana ta Brasil ti Ana sbie. Xi chale: «Kʼalal tsnuptanik vokolil li jtot jmeʼe —jech kʼuchaʼal ti kʼalal ipaj li jmukʼtot xchiʼuk jyayae— la skʼanbeik Jeova ti akʼo x-akʼbat stsatsalik xchiʼuk spʼijilik sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel yuʼunike. Akʼo mi solel tsots tajek li svokolike, spatoj yoʼontonik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk chalbeik ti akʼo xkoltaatike. Jaʼ la skoltaun sventa jpat koʼonton ta stojolal li Jeovae». Xuʼ me jech xapas ek kʼalal chapas orasion xchiʼuk li avuni kʼoxtake. Kʼanbo vokol Jeova ti akʼo yakʼbot stsatsal avoʼonton yoʼ xacholbe mantal junuk alakʼna o xakʼanbe permiso apatron sventa xabat li ta asambleae. Kʼalal chilik ti apatoj avoʼonton ta stojolal li Jeovae, jaʼ me jech ta spasik ek.

9. 1) ¿Kʼuxi la xchanubtas yajchankʼoptak Jesus ti skʼan bikʼit xakʼ sbaike? 2) ¿Kʼusi van tspas li avalab anichʼnab mi bikʼit avakʼoj abae?

⁹ Li Jesuse laj yakʼbe xchan yajchankʼoptak ti skʼan bikʼit xakʼ sbaike xchiʼuk ti skoltaik li  yantike. ¿Kʼuxi la spas? Laj yakʼbe yil ta stalelal (kʼelo Lukas 22:27). Laj yakʼbe xchan ti chil svokolik ta skoj ti chtunik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ta stojolal li xchiʼiltakike. Vaʼun laj onoʼox xchanik li jtakboletike. Jaʼ jech xuʼ xachanubtas ta atalelal ek li avalab anichʼnabe. Jnopbetik skʼoplal avaʼi jun ermana ti Debbie sbie xchiʼuk li smalal ti Pranas sbie, li ermanoe chtun ta mol. Oy jun stsebik xchiʼuk jun skeremik. Li ermanae chal ti muʼyuk bu chopol chaʼi ti kʼu sjalil ch-abtej ta tsobobbail li smalale, yuʼun spatoj yoʼonton ti chchʼak skʼakʼal mi skʼan koltael chil li yutsʼ yalale (1 Timoteo 3:4, 5). ¿Kʼu yelan laj yaʼi sbaik li ololetik ta skoj li kʼusi la spas stot smeʼike? Li ermanoe xi chal ti kʼusi lek kʼot ta pasele: «Kʼalal mukʼtik xaʼox jutuk li jkerem xchiʼuk jtsebkutike, lek xaʼiik spasel li kʼusitik ta tsobobbaile xchiʼuk tskolta sbaik ta abtel li ta asambleaetike. Oy yamigotakik xchiʼuk jun noʼox yoʼontonik xchiʼuk li ermanoetike. Xmuyubajik noʼox». Li avie, jmoj chtunik ta tsʼakal ora skotolik ta stojolal li Jeovae. Mi bikʼit avakʼoj aba xchiʼuk mi oy ta avoʼonton chakolta li yantike, jaʼ me jech chchanik li avalab anichʼnabike.

10. ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal te kʼot saʼatuk yuʼun jayvoʼ krixchanoetike?

¹⁰ Jaʼ jun tukʼil vinik echʼ li Jesuse, jaʼ yuʼun laj yil kʼusi tsnop li krixchanoetike (Juan 2:25). Jech oxal maʼuk noʼox laj yil ti kʼusi tspasike, yuʼun xaʼibe smelolal xtok ti kʼu yuʼun jech tspasike. Jun veltae, te kʼot jayvoʼ krixchanoetik ti likemik tal ta Galilea sventa tsaʼik li Jesuse (Juan 6:22-24). Pe snaʼoj xa onoʼox ti maʼuk tal xchikintaik li kʼusi chakʼ ta chanele, moʼoj, yuʼun tskʼanik makʼlinel. Jaʼ yuʼun li Jesuse ta slekil yoʼonton la stukʼibtas li krixchanoetik taje xchiʼuk laj yalbe ti kʼusi skʼan spasik sventa sjel stalelalike (kʼelo Juan 6:25-27).

11. 1) ¿Kʼusi skʼan xapas sventa xavil mi lek chaʼi cholmantal li avuni kerem o atsebe? 2) ¿Kʼusi skʼan xapas sventa masuk skʼupinik cholmantal li avalab anichʼnabe?

¹¹ Melel onoʼox chaʼa, maʼuk tukʼil krixchanoot xchiʼuk mu xavil kʼusi tsnop li avalab anichʼnabe. Pe xuʼ me xavakʼ persa ta yaʼibel smelolal ti kʼu yuʼun jech tspasik jlom kʼusitike. Ta melel, ta onoʼox van xlokʼik ta cholmantal  li avalab anichʼnabe, pe xi xanopbe skʼoplale: «¿Kʼu yuʼun ti chlokʼik ta cholmantale? ¿Mi ta melel lek chaʼiik? ¿O mi jaʼ noʼox van ti lek chaʼiik ti ta jkux koʼontonkutik jlikeluk sventa chiveʼkutik o ti oy kʼusi chkuchʼkutike?». Jaʼ yuʼun mi la avakʼ venta ti muʼyuk lek chaʼiik li cholmantale, kʼelo kʼusi xuʼ xapas sventa masuk skʼupinik. Albo kʼusi stakʼ spasik sventa jtuneluk xaʼi sbaik li ta cholmantale.

12. 1) ¿Kʼusi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse? 2) ¿Kʼu yuʼun jtunel yuʼun jchankʼopetik ti kʼusi albatik yuʼun Jesuse?

¹² Oy yan kʼu yelan la skolta yajchankʼoptak li Jesuse. Yuʼun li stuke snaʼoj ti mi oy kʼusi muʼyuk lek lik jpastike, xuʼ xlik jpastik li kʼusitik mas chopole o xuʼ jpastik junuk tsatsal mulil. Jaʼ yuʼun laj yalbe yajchankʼoptak ti skʼan skʼel sbaike. Snaʼojik onoʼox ti mu stakʼ spasik tsatsal muliletike. Pe albatik lek yuʼun Jesus ti kʼu yelan skʼan skʼel sbaik sventa mu spasik li mulil taje. Yuʼun albatik ti laj xa spas smul «ta yoʼonton» li vinik ti te skʼeloj-o jun ants ti chchiʼin yaʼi ta vayele, pe ti maʼuk yajnile. Jaʼ yuʼun xi laj yichʼik tojobtasele: «Mi yakal tsmak avok li abatsʼisate, pitso lokʼel xchiʼuk jipo batel» (Mateo 5:27-29). ¿Kʼu yuʼun jtunel yuʼun jchankʼopetik ti kʼusi albatik yuʼun Jesuse? Yuʼun li krixchanoetik tee chmulivajik xchiʼuk chbatik ta teatro ti bu naka chiʼinejbail ta vayel chakʼik ta ilele xchiʼuk ti naka bol kʼop chalike. Ta skoj ti skʼanoj yajchankʼoptak li Jesuse, laj yalbe ti akʼo xnamajik ta stojolal li kʼusi xuʼ xyalik-o ta mulile.

13, 14. ¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnab sventa mu jaʼuk xchʼay-o yoʼontonik li ta kʼusitik mu xtune?

¹³ Skʼan me xachabi avalab anichʼnab sventa mu spasik mi jsetʼuk li kʼusi spʼajoj Jeovae. Kʼux ta alel, pe kʼalal ta kʼox ololetik xuʼ xa staik ta kʼelel li pornografiae xchiʼuk lokʼoletik ti ibalik sbae. ¿Kʼuxi xuʼ xachabi li avalab anichʼnabe? Veno, skʼan xavalbe ti mu xtun jkʼeltik pornografiae. Pe maʼuk noʼox un. Skʼan xi xanopbe skʼoplale: «¿Mi snaʼoj kalab jnichʼnab ti kʼu yuʼun xibal sba li pornografiae? ¿Kʼusi xuʼ xtijbat-o yoʼontonik ta skʼelel? ¿Mi ta sjunul yoʼonton chtal yalbeikun skotol ti kʼusi tsnuptanike? ¿Mi ta van xtal yalbeikun mi vokol chaʼiik ta stsalel ti tskʼel yaʼiik pornografiae?». Manchuk mi toj bikʼitik to li avalab anichʼnabe, xuʼ me xi xavalbee: «Mi lokʼ tal junuk pajina ta Internet ti chakʼ ta ilel chiʼinejbail ta vayele xchiʼuk ti chakʼel avaʼie, laʼ albun, mu xaxiʼ xchiʼuk mu xavat avoʼonton, yuʼun ta jkʼan ta jkoltaot».

¹⁴ Sventa lek kʼusi xavakʼbe xchan ta atalelal li avalab anichʼnabe, skʼan me xanop lek kʼusi chachʼay-o avoʼontonik. Li totil ti laj kalbetik skʼoplal ta parafo 9, chal ti jaʼ mas tspasik li kʼusitik chil ta jpastik li kalab jnichʼnabtike, maʼuk li kʼusitik chkalbetike. Mi lek chatʼuj li sonetik chachikintae, li pelikulaetik xchiʼuk li livroetik chakʼele, xuʼ me jech spas li avalab anichʼnab eke (Romanos 2:21-24).

15, 16. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ xapat avoʼonton ti tskoltaot ta stsʼitesel avalab anichʼnab li Jeovae? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?

¹⁵ ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj yalbe Jeova ti akʼo xkoltaat ta stsʼitesel yuni kerem li Manoae? «Li Diose laj yaʼibe scʼop li Manoae.» (Jueces 13:9.) Jaʼ yuʼun, xuʼ me xapat avoʼonton ti chaʼi aorasion li Jeova eke xchiʼuk ti tskoltaot ta stsʼitesel li avalab anichʼnabe. Jaʼ me tskoltaot sventa xavakʼ ta ilel ti akʼanoj li avalab anichʼnabe, ti bikʼit chavakʼ abae xchiʼuk ti xavaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike.

¹⁶ Pe li Jeovae maʼuk noʼox me tskoltaot ta xchanubtasel avalab anichʼnab kʼalal bikʼitik toe. Jaʼ me jech tskoltaot-o batel kʼalal mi la sta xchʼielike. Li ta yan xchanobile, te ta jchantik kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal Jesus sventa xavakʼbe yil ti akʼanoj li achex kerem tsebike, ti bikʼit chavakʼ abae xchiʼuk ti xavaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Vaʼun jaʼ jech chachanubtas sventa xtunik ta stojolal li Jeovae.