1, 2. (a) Sortu broko-ede papa nanga mama abi te den pikin e kon moro bigi? (b) San na difrenti sani di yonguwan man du te den abi 13 te go miti 19 yari?

WAN fu den moro prisiri sani gi wan papa nanga mama na te den pikin fu den teki dopu. * Berenice di abi fo pikin di dopu fosi den ben tapu 14 yari, e taki: „A dei di den dopu wi krei fu prisiri. A no de fu taki dati wi ben breiti taki den pikin fu wi ben wani dini Yehovah. Ma wi ben sabi tu taki muilek ten ben o kon te den ben o kon moro bigi.” Efu yu abi pikin tu di pasa 12 yari kaba, dan yu kan frustan fa Berenice e firi.

² Wan sabiman di e ondrosuku fa pikin e denki èn e tyari densrefi e taki dati a pisi ten te pikin abi 13 te go miti 19 yari, kan muilek gi papa nanga mama èn gi den pikin. Ma papa nanga mama no musu denki taki den pikin no abi frustan, noso taki den e du leki pikin-nengre. A sabiman taki dati den pikin disi lobi pruberi nyun sani, taki den abi tranga firi èn taki den abi mati fanowdu. Disi e sori taki na ini den yari disi yu pikin man tron moro bun mati fu Yehovah neleki fa Yesus ben de wan mati fu en di a ben yongu. (Leisi Lukas 2:52.) Den kan leri tu fu du a preikiwroko moro bun èn den kan kon kisi a angri fu du moro na ini a diniwroko fu Gado.  Den kan bosroiti gi densrefi efu den wani gi den libi abra na Yehovah èn efu den wani gi yesi na en. Ma san yu leki papa noso mama kan du fu yepi yu pikin fu dini Yehovah? Yu kan leri wan sani fu a fasi fa Yesus sori lobi nanga sakafasi di a ben e gi leri na den bakaman fu en èn fa a ben sori taki a abi a koni fu sabi fa den e denki noso firi.

3. Fa den bakaman fu Yesus ben sabi taki a ben de den mati?

³ Yesus ben de wan mati fu den bakaman fu en èn a ben lobi den. (Leisi Yohanes 15:15.) Na ini Bijbel ten wan masra noso basi no ben e fruteri den srafu fu en fa a e denki èn fa a e firi. Ma Yesus no ben e si den bakaman fu en leki srafu. Na presi fu dati a ben e du sani makandra nanga den, a ben fruteri den fa a e firi, èn a ben e arki bun te den ben e fruteri en san de na tapu den ati (Mark. 6:30-32). Fu di a ben taki nanga den na so wan fasi meki Yesus nanga den bakaman fu en ben tron bun mati. A sani dati sreka den fu tyari moro bigi frantwortu na ini a diniwroko fu Gado.

4. Fa yu kan de wan mati fu yu pikin? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.)

⁴ Michael, wan papa di abi tu pikin, e taki: „Aladi wi leki papa nanga mama a no speri fu wi pikin, toku wi kan de mati fu den.” Nofo tron mati e meki ten fu du sani makandra. Dati meki a kan de fanowdu taki yu leki papa noso mama no musu wroko so furu moro, noso kande yu musu seti sani na so wan fasi taki yu abi moro ten fu de makandra nanga yu pikin. A bun fu si a sani disi leki wan seryusu sani èn fu begi fu a tori disi. Furu tron mati lobi densrefi sortu sani tu. Dati meki a ben o bun fu kon sabi san den pikin fu yu lobi du. Kon sabi sortu felem, sortu poku èn sortu sport den lobi. Ilaria di e libi na ini Italiakondre, e taki: „Mi papa nanga mama ben e arki den poku di mi ben lobi. Te yu luku en bun mi papa ben de mi beste mati, èn mi no ben e frede fu taki nanga en, srefi fu sani di mi no ben o fruteri trawan so makriki.” Te yu na wan mati fu den pikin fu yu èn te yu e yepi den fu de wan ’bun mati fu Yehovah’, dan dati no wani taki dati yu no mag taigi den moro san den musu du (Ps. 25:14). Nôno. Na presi fu dati yu e sori taki yu lobi den èn taki yu e lespeki den. Disi o meki en moro makriki gi den fu kon taki nanga yu. A sani dati kan meki tu taki a no muilek gi den fu kon taki nanga yu fu den broko-ede fu den.

5. Fa den disipel fu Yesus ben musu du a wroko fu Yehovah fu man de koloku?

⁵ Yesus ben sabi taki den bakaman fu en ben o de koloku efu den ben de fayafaya fu dini Yehovah èn fu preiki a bun nyunsu. Dati meki a gi den deki-ati fu wroko tranga na ini a preikiwroko, èn a pramisi den taki a ben o yepi den.—Mat. 28:19, 20.

6, 7. Fu san ede papa nanga mama di lobi den pikin musu abi a gwenti fu dini Yehovah makandra nanga den?

⁶ Yu wani taki yu pikin tan bun mati fu Yehovah èn Bijbel e taki dati yu musu kweki den „nanga a leri èn nanga den rai fu Yehovah” (Ef. 6:4). Sobun, hori na prakseri taki na Yehovah gi yu a frantwortu fu gi den a leri disi doronomo. Prakseri na eksempre disi: Yu e sorgu taki yu pikin e go na skoro fu di yu sabi taki den abi en fanowdu èn fu di yu e howpu taki disi o meki den kon lobi leri sani. Na so yu e sorgu tu taki den e go na den gemeente konmakandra, na den bigi konmakandra èn taki den de na a Osofamiri Anbegi fu kisi wini fu den „rai fu Yehovah”. Fu di a leri fu Gado prenspari, meki yu wani taki den kon firi taki a switi fu leri sani fu en. Yu wani taki den kisi warderi gi a koni fu en (Odo 24:14). Leri yu pikin tu fu du a preikiwroko ala wiki. Neleki fa Yesus yepi den disipel fu en, na so yu musu yepi yu pikin fu lobi leri trawan Gado Wortu.

 ⁷ A bun gi yu pikin te yu abi a gwenti fu dini Yehovah makandra nanga den. Fu eksempre, te yu e tyari den go na konmakandra, na ini a preikiwroko, èn te yu e studeri nanga den. Fu san ede? Erin na wan sisa di e libi na Zuid-Afrika. A e taki: „Di wi ben yongu wi ben lobi krutukrutu te wi ben musu studeri Bijbel, te wi ben musu go na den konmakandra, noso te wi ben musu go preiki. Son leisi wi ben e du sani fu espresi, fu no meki a studie go doro. Ma wi papa nanga mama no gi abra.” A sisa disi breiti taki en papa nanga mama yepi en fu si taki den sani disi prenspari. Dati meki te a misi wan konmakandra now, noso te a no man go na ini a preikiwroko, a e angri fu du den sani disi baka so esi leki a man.

8. (a) Fa Yesus sori taki a ben abi sakafasi? (b) Fa a sakafasi di Yesus ben abi yepi den bakaman fu en?

⁸ Yesus no ben abi sondu, ma toku a ben abi sakafasi èn dati meki a taigi den bakaman fu en taki a ben abi Yehovah yepi fanowdu. (Leisi Yohanes 5:19.) A sani disi ben meki taki den bakaman fu en lasi lespeki gi en? Kwetikweti! O moro a ben frutrow na tapu Yehovah, o moro den bakaman fu en ben e frutrow en. Bakaten den sori sakafasi neleki Yesus.—Tori 3:12, 13, 16.

9. Sortu krakti a kan abi tapu yu pikin te yu abi sakafasi èn yu de klariklari fu aksi pardon te yu meki wan fowtu?

⁹ Wi no de leki Yesus fu di wi na sondusma. Furu sani de di wi no man du èn wi e meki fowtu. Sobun, yu leki papa noso mama musu abi sakafasi. Taki krin te yu meki wan fowtu (1 Yoh. 1:8). Prakseri a sani disi: Tu basi de. A wan no e frede fu taki dati a meki wan fowtu èn a trawan no lobi aksi pardon te a meki wan fowtu. Gi sortuwan fu den yu ben o abi moro lespeki? So a de tu nanga den pikin fu yu. Te den e yere taki yu e aksi pardon te yu meki wan fowtu, dan disi kan meki den kisi moro lespeki gi yu. A sani dati kan yepi yu pikin fu aksi pardon tu gi den fowtu di den e meki. Rosemary na wan mama di abi dri pikin. A mama disi e taki: „Ala ten wi ben e taki krin te wi ben meki wan fowtu. A sani dati meki taki den pikin fu wi no ben e frede fu kon taki nanga wi te den ben abi wan problema. Ma wi ben hori na prakseri taki wi no sabi ala sani. Dati meki wi leri den pikin fu wi pe den kan feni a lusu gi ala den problema.” Te den pikin fu den ben abi yepi fanowdu, dan a sisa disi nanga en masra ben e sori den san den buku fu na organisâsi fu wi e taki, èn den ben e begi makandra nanga den.

10. Fa Yesus sori sakafasi srefi te a ben e taigi den bakaman fu en san den musu du?

¹⁰ Yesus ben abi a makti fu taigi den bakaman fu en san den musu du. Ma fu di a ben abi sakafasi meki furu tron a fruteri den tu fu san ede a ben e taigi den fu du wan sani. Fu eksempre, a no taigi den bakaman fu en nomo taki den musu suku fosi a Kownukondre nanga Gado en retidu, ma a taigi den tu fu san ede. A taki: „Dan unu o kisi ala den tra sani tu.” Baka di a taigi den fu „no krutu sma moro”, a fruteri den tu fu san ede. A taki: „So taki Gado no krutu unu. Bika na a fasi fa unu e krutu trawan, na a srefi fasi dati Gado sa krutu unu.”—Mat. 6:31–7:2.

11. Fu san ede a bun fu fruteri yu pikin fu san ede a musu du wan sani?

¹¹ Te a fiti, dan fruteri yu pikin fu san ede yu taigi den fu du wan sani noso fu no du en. Efu yu pikin e frustan fa yu e prakseri fu wan tori, dan a kan kon moro makriki gi en fu du san yu taki. Barry di kweki fo pikin e taki: „Te yu taigi yu pikin fu san ede yu wani taki den du wan sani, dan dati e yepi den fu frutrow yu moro.” Yonguwan o si taki yu no meki wan wet nomo fu di yu abi a makti fu du dati, ma taki wan bun reide de gi dati. Hori na prakseri tu taki den yonguwan disi a no pikin-nengre  moro. Den e leri fu denki gi densrefi èn den wani teki den eigi bosroiti (Rom. 12:1). Barry e taki: „Den yonguwan disi musu sabi fu san ede den e teki wan bosroiti, na presi fu du nomo san den e firi” (Ps. 119:34). Te yu e sori sakafasi fu di yu e taigi yu pikin fu san ede yu teki wan bosroiti, dan den o si taki yu sabi taki den e kon bigi. Na a fasi disi den e leri fu gebroiki den frustan te den e teki den eigi bosroiti.

12. Fa Yesus gebroiki a koni di a ben abi fu sabi fa wan sma e denki noso firi fu yepi Petrus?

¹² Yesus ben sori taki a abi a koni fu sabi fa den bakaman fu en ben e denki noso firi. Dati meki a ben sabi sortu yepi den ben abi fanowdu. Fu eksempre, wan leisi na apostel Petrus ben gi Yesus deki-ati fu du ensrefi wan bun so taki a no ben o abi fu dede. Aladi na yepi Petrus ben wani yepi en, toku Yesus ben sabi taki a fasi fa Petrus ben e denki no ben bun. Fa Yesus yepi Petrus nanga den tra disipel? Na a fosi presi a piri-ai gi Petrus. Baka dati, Yesus taigi den san ben o pasa nanga sma di no ben o du a wani fu Yehovah te a ben o muilek gi den. Yesus taigi den tu taki Yehovah ben o blesi den wan di no e denki densrefi nomo (Mat. 16:21-27). Petrus frustan san Yesus ben wani leri en.—1 Petr. 2:20, 21.

13, 14. (a) San kan sori taki a bribi fu yu pikin e kon swaki? (b) Fa yu kan sabi sortu yepi den pikin fu yu abi fanowdu?

¹³ Begi Yehovah fu gi yu a koni fu man frustan o ten a pikin fu yu abi yepi fanowdu (Ps. 32:8). Fu eksempre, san kan sori taki a bribi fu yu pikin e kon swaki? Kande a no abi so furu prisiri moro. Kande a e bigin krutu brada nanga sisa na ini a gemeente, noso a e du sani kibrikibri. No de gaw fu denki taki den sani disi e sori taki a e du seryusu sondu. * Na a tra sei yu no musu tapu yu ai gi den sani disi tu èn denki taki yu pikin o kisi ensrefi baka.

¹⁴ Pruberi fu du san Yesus ben du. Poti aksi gi yu pikin, ma du dati na wan switi èn lespeki fasi. Hori na prakseri taki te wan sma saka wan emre go na ini wan peti fu teki watra, dan a e hari na emre kon na tapu safrisafri, so taki a watra no fadon komoto na ini. Na  so a de tu taki te yu e taki nanga yu pikin yu musu abi pasensi èn yu no musu dwengi en fu taki, so taki yu no lasi a moi okasi di yu abi fu kon sabi fa e denki èn san a wani du. (Leisi Odo 20:5.) Ilaria, di wi ben taki fu en kaba, e fruteri taki di a ben yongu a ben wani go koiri nanga den skoromati fu en aladi a ben sabi taki dati no ben bun. En papa nanga mama ben man si taki wan sani ben e trobi en. San den du? Ilaria e taki: „Wan neti den taigi mi taki den si taki mi brokosaka pikinso. Ne den aksi mi san pasa. Nanga watra-ai mi bigin fruteri den san ben e trobi mi èn mi aksi den fu yepi mi. Den brasa mi, den taigi mi taki den e frustan fa mi e firi, èn den pramisi mi taki den o yepi mi.” A papa nanga mama fu Ilaria bigin yepi en wantewante fu suku bun mati na ini a gemeente.

15. Gi wan eksempre di e sori taki Yesus ben e suku fu si a bun di de na ini sma.

¹⁵ Yesus ben abi a koni fu sabi o ten den bakaman fu en ben abi yepi fanowdu èn a ben man si a bun na ini den tu. Fu eksempre, di wan man di nen Natanael yere taki Yesus ben de fu Nasaret, a taki: „Wan bun sani kan komopo fu Nasaret?” (Yoh. 1:46) Efu yu ben de drape, dan san yu ben o prakseri fu Natanael? Yu ben o denki taki a ben de wan sma di e krutu trawan, taki a e denki ogri fu den, noso taki a no ben abi bribi? Yesus ben abi a koni fu man si a bun di ben de na ini Natanael. Dati meki a taki: „A man disi na trutru wan Israelsma di no e bedrigi sma” (Yoh. 1:47). Yesus ben man si san de na ini sma ati èn a gebroiki a koni dati fu si a bun di de na ini den.

16. Fa yu kan yepi yu pikin fu meki den bun fasi fu den kon moro bun?

¹⁶ Yu no man si san de na ini sma ati, ma Gado kan yepi yu fu kon abi a koni fu sabi fa yu pikin e prakseri. Yu o gebroiki a koni dati fu si a bun na ini den pikin fu yu? Nowan sma wani tyari a nen taki en na „soso span ede”. Dati meki yu no musu taigi yu pikin tu taki den na „span ede”, noso taki den e gi yu „soso probleem”. Yu no musu prakseri dati tu. Srefi efu yu si taki a muilek gi den, yu musu sori yu pikin taki yu sabi taki den abi bun fasi èn taki yu e bribi taki den man du san bun. Prèise den te yu si taki den e go na fesi, awinsi na pikinso nomo. Yepi den fu meki den bun fasi fu den kon moro bun fu di yu e gi den moro frantwortu. Na dati Yesus du nanga den bakaman fu en. Wan nanga afu yari baka di Yesus miti Natanael (di sma ben e kari Bartolomeyus tu), a teki en leki wan fu den apostel, èn Natanael ben de wan Kresten di ben e wroko fayafaya (Luk. 6:13, 14; Tori 1:13, 14). Te yu e prèise yu pikin èn e gi den deki-ati, dan dati o sori den taki yu no e si den leki sma di no o man du bun noiti, ma taki den man de sma di Yehovah man gebroiki na ini a diniwroko fu en.

17, 18. San kan de a bakapisi te yu tan yepi yu pikin fu dini Yehovah?

¹⁷ Kande yu e firi leki na apostel Paulus. A ben e broko en ede nanga den sma di a ben e si leki en pikin. A ben yepi den sma disi fu kon sabi moro fu Yehovah èn a ben lobi den srefisrefi. Dati meki a ben e firi sari te a ben e prakseri taki sonwan fu den ben kan drai baka gi Yehovah (1 Kor. 4:15; 2 Kor. 2:4). Victor di kweki tu boi nanga wán meisje e fruteri dati na a pisi ten di den pikin fu en ben abi 13 te go miti 19 yari a no ben makriki. Toku Victor e taki: „Ala den bun sani di pasa na a ten dati, ben meki taki den problema di wi ben miti no ben sori so bigi. Yehovah yepi wi fu tron bun mati fu wi pikin.”

¹⁸ Tan wroko tranga fu yepi yu pikin fu dini Yehovah. Sori yu pikin taki yu lobi den trutru èn prakseri fa yu o prisiri te den bosroiti fu dini Gado èn te den e „tan du san den leri”.—3 Yoh. 4.