1, 2. (a) Wazazi fulani huwa na wasiwasi gani watoto wao wanapobalehe? (b) Vijana wanawezaje kutumia vizuri wakati wa kubalehe?

WAZAZI Wakristo hufurahi sana mtoto wao anapobatizwa. Berenice, ambaye watoto wake wanne walibatizwa kabla ya kufikia umri wa miaka 14, anasema hivi: “Lilikuwa tukio lenye kusisimua kwelikweli. Tulifurahi sana kwa sababu watoto wetu walitaka kumtumikia Yehova.” Anaongeza hivi: “Lakini pia tulijua kwamba vijana wetu wangekabili changamoto nyingi.” Ikiwa kijana wako amebalehe au anakaribia kubalehe, bila shaka unaelewa wasiwasi wa Berenice.

² Mtaalamu mmoja wa ukuzi wa watoto, alieleza kwamba wakati wa kubalehe unaweza kuwa changamoto kubwa kwa wazazi na vijana. Lakini pia alisema hivi: “Wakati wa kubalehe si kipindi cha kuwa ‘mjinga’ au ‘mtu asiyekomaa.’ Ni wakati muhimu sana wa kukua kihisia, kushirikiana na watu, na kuwa mbunifu.” Wakati wa ujana, watoto wako wanaweza kusitawisha urafiki wa karibu na Yehova, kujiwekea malengo ya kiroho na kujitahidi kuyatimiza,  na vilevile kumtumikia Yehova kwa njia mbalimbali. Wanaweza kutumia wakati wa kubalehe kukua kiroho kama vile Yesu alivyofanya alipokuwa kijana. (Soma Luka 2:52.) Wazazi, mnaweza kufanya nini ili kuwasaidia vijana wenu wakati wa miaka hiyo muhimu? Fikiria jinsi Yesu alivyokuwa na upendo, unyenyekevu, na ufahamu alipokuwa mtu mzima. Sifa hizo zinaweza kukusaidiaje umzoeze kijana wako ili amtumikie Yehova?

3. Mitume walijuaje kwamba Yesu alikuwa rafiki yao?

³ Yesu alikuwa rafiki mwenye upendo na mshikamanifu. (Soma Yohana 15:15.) Katika nyakati za Biblia, kwa kawaida bwana hakufunua mambo ya siri kwa watumwa wake. Hata hivyo, Yesu alikuwa bwana na rafiki ya wanafunzi wake waaminifu. Alitumia wakati pamoja nao, aliwaeleza hisia zake, na aliwasikiliza kwa makini walipomweleza yaliyo moyoni mwao. (Marko 6:30-32) Mawasiliano hayo yaliwafanya mitume wawe na uhusiano wa karibu na Yesu, na yaliwatayarisha kwa ajili ya majukumu mbalimbali katika utumishi wa Mungu.

4. Unawezaje kuwa rafiki ya mtoto wako na wakati huohuo kutopoteza mamlaka yako ukiwa mzazi? (Tazama picha mwanzoni mwa makala hii.)

⁴ Michael, mwenye watoto wawili, anasema hivi: “Ingawa wazazi hatuwezi kuwa rika moja na watoto wetu, tunaweza kuwa rafiki zao.” Marafiki hufanya mambo pamoja. Kwa hiyo, sali na ufikirie ikiwa unaweza kurekebisha ratiba yako ya kazi au mambo mengine ili upate wakati mwingi zaidi wa kuwa na watoto wako. Marafiki pia hufurahia mambo fulani pamoja. Hivyo, jitahidi kufurahia mambo ambayo kijana wako anafurahia, kama vile muziki, filamu, na michezo anayopenda. Ilaria, anayeishi nchini Italia, anasema hivi: “Wazazi wangu walifurahia muziki niliokuwa nikisikiliza. Kwa kweli, baba yangu alikuwa rafiki yangu wa karibu, na nilikuwa huru kuzungumza naye hata mambo ya siri.” Unapojenga urafiki na vijana wako na kuwasaidia wafurahie “urafiki wa karibu pamoja na Yehova,” haimaanishi kwamba unapoteza mamlaka yako ukiwa mzazi. (Zab. 25:14) Badala yake, unaonyesha kwamba unawapenda na kuwaheshimu, nao wanakuwa huru kuzungumza nawe. Hatimaye, itakuwa rahisi zaidi kwao kukueleza yaliyo moyoni mwao.

5. Yesu aliwasaidiaje wanafunzi wake wapate shangwe ya kumtumikia Yehova?

⁵ Yesu alitaka wanafunzi na rafiki zake wapate shangwe ya kumtumikia Yehova. Alitamani washiriki kwa bidii katika shughuli za kiroho. Kwa kweli, Yesu alitaka wahubiri na kufundisha kwa bidii! Naye aliwahakikishia kwamba atawasaidia ili wafanikiwe.—Mt. 28:19, 20.

6, 7. Kwa nini tunaweza kusema kwamba wazazi wanaodumisha ratiba ya mambo ya kiroho wanawapenda watoto wao?

⁶ Bila shaka unataka vijana wako wawe na afya kiroho. Mungu pia anataka uwalee watoto wako “katika nidhamu na mwongozo wa akilini wa Yehova.” (Efe. 6:4) Kwa hiyo, timiza jukumu lako ulilopewa na Mungu kwa kuandaa na kudumisha ratiba nzuri ya mambo ya kiroho. Kwa mfano: Ukiwa mzazi, unataka watoto wako wapate elimu kwa sababu elimu ni muhimu, nawe unajitahidi kuwachochea wapende kusoma. Vivyo hivyo, mzazi mwenye upendo anawasaidia watoto wake wafaidike na “mwongozo wa akilini wa Yehova” katika mikutano ya kutaniko na katika programu nyingine za kiroho. Unawachochea watoto wako wapende  mambo ya kiroho na wathamini hekima kwa sababu elimu inayotoka kwa Mungu ni muhimu sana. (Met. 24:14) Kama vile Yesu alivyowasaidia wanafunzi wake, unajitahidi kuwasaidia vijana wako wafanikiwe katika huduma kwa kuwachochea wapende kuwafundisha wengine Neno la Mungu na kuwa na ratiba nzuri ya kuhubiri.

⁷ Kuwa na ratiba endelevu ya mambo ya kiroho kunaweza kuwasaidiaje vijana? Erin, anayeishi Afrika Kusini, anakiri hivi: “Tulipokuwa watoto, mara nyingi tulinung’unika na kulalamika kuhusu kujifunza Biblia, kuhudhuria mikutano, na kwenda utumishi wa shambani. Wakati mwingine tulivuruga kimakusudi funzo letu la familia ili kutafuta njia ya kutohudhuria. Lakini wazazi wetu hawakukubali jambo hilo.” Anaongeza hivi: “Mazoezi hayo yalinisaidia kuwa thabiti. Sasa, ratiba yangu ya mambo ya kiroho ikivurugika, ninajitahidi kurekebisha mambo haraka iwezekanavyo. Sidhani kama ningesitawisha uwezo huo ikiwa wazazi wangu hawangekuwa thabiti katika kudumisha ratiba ya mambo ya kiroho. Kama wasingekuwa thabiti, nina uhakika kwamba ingekuwa rahisi kwangu kukosa mikutano au shughuli nyingine za kiroho.”

8. (a) Ni nini kinachoonyesha kwamba Yesu alikuwa mnyenyekevu? (b) Unyenyekevu wa Yesu ulikuwa na matokeo gani kwa wanafunzi wake?

⁸ Yesu alikuwa mnyenyekevu, naye alitambua mipaka yake na alimtegemea Yehova licha ya kwamba alikuwa mkamilifu. (Soma Yohana 5:19.) Je, unyenyekevu wa Yesu ulifanya wanafunzi wake wasimheshimu? La hasha! Kwa kweli, kadiri alivyomtegemea Yehova, ndivyo wanafunzi wake walivyomtumaini zaidi. Baadaye, waliiga unyenyekevu wa Yesu.—Mdo. 3:12, 13, 16.

9. Vijana wako watafaidikaje ikiwa utakubali makosa yako na kuomba msamaha?

⁹ Sisi tuna udhaifu mwingi, na tofauti na Yesu, hatujakamilika na tunafanya makosa. Kwa hiyo, uwe mnyenyekevu; tambua mipaka yako, na ukubali makosa yako. (1 Yoh. 1:8) Fikiria hili: Kati ya bosi ambaye anakubali makosa yake na yule ambaye kamwe haombi msamaha, utamheshimu yupi? Kijana wako anaposikia ukiomba msamaha unapokosea, inaelekea atakuheshimu zaidi. Anaweza pia kujifunza kukubali makosa yake. Rosemary, mama mwenye watoto watatu, anasema hivi: “Tulikubali makosa yetu, na hilo liliwachochea watoto wetu watueleze matatizo yao.” Anaongeza hivi: “Tulitambua mipaka yetu, kwa hiyo tuliwasaidia watoto wetu wajue jinsi wanavyoweza kupata suluhisho bora la matatizo yao. Walipohitaji msaada, mara zote tulirejelea machapisho yetu na kusali nao.”

10. Yesu alionyeshaje unyenyekevu alipokuwa akiwapa amri wafuasi wake?

¹⁰ Yesu alikuwa na mamlaka ya kuwaamrisha wafuasi wake. Lakini, kwa unyenyekevu, mara nyingi aliwaeleza sababu za kuwapa amri fulani. Kwa mfano, alipowaambia wafuasi wake wautafute kwanza Ufalme na uadilifu wake, aliongeza hivi: “Nanyi mtaongezewa hivi vitu vingine vyote.” Baada ya kusema, “Acheni kuhukumu,” Yesu alieleza sababu kwa kusema hivi: “Ili msihukumiwe; kwa maana kwa hukumu mnayohukumu, mtahukumiwa.”—Mt. 6:31–7:2.

11. Kwa nini ni muhimu wazazi waeleze sababu za kuweka sheria au kufanya uamuzi fulani?

¹¹ Ikiwa inafaa, eleza sababu za kuweka sheria au kufanya uamuzi fulani. Kijana wako anapoelewa maoni yako au sababu za kufanya jambo fulani, inaelekea itakuwa rahisi kwake kutii kwa hiari. Barry, ambaye alilea watoto wanne, anasema hivi: “Kueleza sababu kunafanya vijana wako wakutumaini  na kuona kwamba haufanyi maamuzi kwa kukurupuka au bila msingi, bali unafanya maamuzi yaliyofikiriwa vizuri.” Hilo litamsaidia pia kijana wako akomae na atumie ‘nguvu zake za kufikiri.’ (Rom. 12:1) Barry anaeleza hivi: “Vijana wanahitaji kujifunza kufanya maamuzi mazuri kwa kutumia akili badala ya hisia.” (Zab. 119:34) Ukiwa mnyenyekevu na kueleza sababu za maamuzi unayofanya, kijana wako atatambua kwamba unamwona kuwa mtu anayeendelea kukomaa, naye atajifunza kufanya maamuzi kwa kutumia ‘nguvu zake za kufikiri.’

12. Yesu alitumiaje ufahamu kumsaidia Petro?

¹² Yesu alikuwa na ufahamu na alielewa msaada ambao wanafunzi wake walihitaji. Kwa mfano, mtume Petro alikuwa na lengo zuri alipomwambia Yesu ajitendee kwa fadhili ili asiuawe. Hata hivyo, Yesu alitambua kwamba Petro hakuwa na maoni yanayofaa. Ili kumsaidia Petro na wanafunzi wengine, Yesu alitoa ushauri wa moja kwa moja; alieleza athari za kuwa na mtazamo wa kujitendea kwa fadhili, na baraka za maisha ya kujidhabihu. (Mt. 16:21-27) Petro alipata somo.—1 Pet. 2:20, 21.

13, 14. (a) Ni nini kinachoweza kuonyesha kwamba imani ya kijana wako inayumbayumba? (b) Unawezaje kutumia ufahamu kumwelewa na kumsaidia mwana au binti yako?

¹³ Mwombe Yehova akupe ufahamu ili uelewe msaada ambao kijana wako anahitaji. (Zab. 32:8) Kwa mfano, ni nini kinachoweza kuonyesha kwamba imani ya kijana wako inayumbayumba? Labda shangwe yake imepungua, anawachambua waabudu wenzake, au ameanza kuwa msiri. Ukiona mambo hayo, usikate kauli haraka kwamba kijana wako amefanya dhambi nzito na anaishi maisha ya unafiki. * Kwa upande mwingine, usipuuze mambo hayo au kufikiri kwamba hiyo ni hatua tu ya ukuaji.

¹⁴ Mwige Yesu kwa kuuliza maswali kwa upole na kwa heshima. Ukivuta ndoo ya maji haraka kutoka kisimani, maji mengine yanaweza kumwagika. Vivyo hivyo,  ukimlazimisha kijana wako ajieleze, unaweza kupoteza fursa nzuri ya kuelewa mawazo na hisia zake. (Soma Methali 20:5.) Ilaria, aliyenukuliwa awali, anasema hivi: “Wakati wa kubalehe, nilihitaji kuamua kati ya kutembea katika kweli na kutumia muda mwingi pamoja na wanafunzi wenzangu. Pambano hilo la ndani kwa ndani liliathiri hisia zangu, na wazazi wangu walitambua jambo hilo. Jioni moja, waliniambia kwamba wametambua sijachangamka, na wakaniomba niwaeleze tatizo. Nilitiririkwa na machozi, nikawaeleza hali yangu na kuwaomba msaada. Walinikumbatia, wakanihakikishia kwamba wanaelewa, na wakaahidi kunisaidia.” Wazazi wa Ilaria walimsaidia kutafuta marafiki wapya na wanaofaa kutanikoni.

15. Ni jambo gani lingine linaloonyesha kwamba Yesu alitumia ufahamu?

¹⁵ Yesu alitumia ufahamu pia kutambua sifa nzuri za wanafunzi wake. Kwa mfano, Nathanaeli aliposikia kwamba Yesu alitoka Nazareti, alisema hivi: “Je, kitu chochote kilicho chema kinaweza kutoka Nazareti?” (Yoh. 1:46) Ikiwa ungemsikia Nathanaeli akisema maneno hayo, ungemwonaje? Je, ungemwona kuwa mkosoaji, mbaguzi, au mtu asiye na imani? Yesu alitumia ufahamu na aliona sifa nzuri za Nathanaeli. Alisema hivi kumhusu: “Ona, Mwisraeli . . . ambaye hamna udanganyifu ndani yake.” (Yoh. 1:47) Yesu alikuwa na uwezo wa kusoma moyo, naye alitumia uwezo huo kutambua sifa nzuri za wengine.

16. Unaweza kumsaidiaje kijana wako aboreshe sifa zake?

¹⁶ Ingawa huwezi kusoma moyo, Mungu anaweza kukusaidia kuwa na ufahamu. Je, utatumia uwezo huo kutambua sifa nzuri za kijana wako? Hakuna mtu anayependa kuitwa “msumbufu.” Kwa hiyo, usimwite kamwe mtoto wako, “kijana mkaidi” au “mtoto msumbufu,” iwe kwa maneno au katika mawazo yako. Hata ikiwa kijana wako hafanyi vizuri, onyesha kwamba unatambua uwezo wake na tamaa yake ya kufanya lililo sawa. Tambua mambo yoyote yanayoonyesha kwamba amefanya maendeleo, na umpongeze. Msaidie aboreshe sifa zake nzuri kwa kumpa majukumu zaidi inapowezekana. Yesu aliwafanyia hivyo wanafunzi wake. Mwaka mmoja na nusu hivi baada kukutana na Nathanaeli (pia aliitwa Bartholomayo), Yesu alimchagua awe kati ya mitume wake, na Nathanaeli alikuwa Mkristo mwenye bidii. (Luka 6:13, 14; Mdo. 1:13, 14) Ukimpongeza na kumtia moyo mtoto wako, atatambua kwamba unamwona kuwa Mkristo mkomavu anayeweza kutumiwa na Yehova.

17, 18. Utapata matokeo gani ukiendelea kuwazoeza watoto wako ili wamtumikie Yehova?

¹⁷ Unapowalea watoto wako, unaweza kuhisi kama mtume Paulo ambaye alikuwa baba wa kiroho wa watu wengi. Alikabili “dhiki nyingi na maumivu makali ya moyo” kwa sababu ya “upendo” aliokuwa nao kwa watoto wake wa kiroho huko Korintho. (2 Kor. 2:4; 1 Kor. 4:15) Victor, aliyelea watoto watatu, anasema hivi: “Miaka yao ya ujana haikuwa rahisi. Hata hivyo, mambo tuliyofurahia yalikuwa mengi zaidi kuliko changamoto tulizokabili. Kwa msaada wa Yehova, tulikuwa na uhusiano wa karibu na watoto wetu.”

¹⁸ Wazazi, msikate tamaa. Endeleeni kujitahidi kuwazoeza watoto wenu ili wamtumikie Yehova. Onyesheni jinsi mnavyowapenda sana, na mfurahie mnapoona wakimtumikia Yehova na kuendelea kuwa watoto wa kiroho “wanaotembea katika kweli.”—3 Yoh. 4.