1, 2. а) Эне-аталарың көпүси чагалары етгинҗеклик яшына етенде нәме барада биынҗалыкланяр? б) Етгинҗеклик дөври месихчи яшлар нәдип рухы тайдан өсүп билер?

ЧАГАСЫНЫҢ сувда чокундырыляндыгыны гөрмек ялы затлар месихчи эне-аталара көп шатлык гетирйәр. Дөрт чагасы хем 14 яшына етмәнкә сувда чокундырылан Береника уя шейле диййәр: «Бу бизиң үчин өрән толгундырыҗы болды. Элбетде, биз чагаларымызың Ехова гуллук этмек ислейәндигине дийсең бегендик. Эмма етгинҗек чагаларымызың көп кынчылыклара душ гелҗекдигини билйәрдик». Эгер сизиңем етгинҗек я-да бу яша етип барян чагаңыз бар болса, онда Беренис уяның ягдайына говы дүшүнйәнсиңиз.

² Чаганың өсүшини өвренйән бир алым етгинҗеклик дөврүниң эне-аталара-да, етгинҗеклериң өзүне-де кынчылык дөредип билйәндигине дүшүнип, шейле диййәр: «Етгинҗеклик аң-дүшүнҗесизлик я-да етишенлик дереҗә етилмедик дөвүр дәл. Бу дуйгы тайдан беркемегиң, дурнуклы хәсиете эе болмагың хем-де дөредиҗилик укыпларыны өсдүрмегиң вагтыдыр». Сизиң етгинҗек чагаларыңыз Ехова билен достлугыны беркитмәге хем-де Худая гуллук этмек бабатда кәбир максатлары гоюп, олара етмәге җан эдип билер. Шейле-де өзүни Худая багыш эдип, шоңа гөрә яшамага дырҗашып билер. Белки-де,  олар яшлык дөврүни рухы тайдан өсмәге аматлы вагт хасаплар. Иса-да яшлыгында шейле эдипди (Лука 2:52-ни окаң). Эйсем, чагаңызың дурмушындакы шейле айгытлайҗы йылларда сиз эне-ата хөкмүнде оны нәдип голдап билерсиңиз? Гелиң, етишен адам болансоң, Исаның сөйги, кичигөвүнлилик хем-де пайхаслылык хәсиетлерини нәдип гөркезендигине середелиң. Бу хәсиетлер етгинҗек чагаларыңыза Ехова гуллук этмеги өвредениңизде сизе нәдип көмек эдип билер?

3. Иса ресулларына нәме үчин достларым дийди?

³ Иса сөйгүден долы хем-де вепалы достды (Яхя 15:15-и окаң). Гадымы дөвүрде хоҗайын гуллары билен өз пикирини ве дуйгусыны пайлашмаярды. Эмма Иса вепалы ресулларына хем хоҗайын, хем дост болды. Ол шәгиртлери билен вагтыны биле гечирйәрди, өз дуйгусыны пайлашярды ве олар оңа йүрегини дөкенде үнсли диңлейәрди (Мар. 6:30—32). Шейле ыснышыклы гатнашык Иса билен ресулларың достлугыны хас-да беркитди ве олары Худая гуллук этмекде алҗак җогапкәрчиликлерине тайярлады.

4. Сиз эне-аталык ыгтыярыңызы йитирмән, чагаларыңыз билен нәдип достлашып билерсиңиз? (Макаланың башындакы сурата середиң).

⁴ Ики чаганың атасы Майкл доган: «Биз эне-ата хөкмүнде чагаларымызың дең-душлары болуп билмесек-де, достлары болуп билйәрис» диййәр. Достлар вагтыны биле гечирйәр. Сиз хем чагаларыңыз билен хас көпрәк вагт гечирип билер ялы, Ехова дога эдип, ишлериңизи азалтмак барада ойлансаңыз говы болар. Шейле-де достларың умумы гызыкланян затлары боляр. Шол себәпли етгинҗек чагаңызың гызыкланян затлары, меселем, говы гөрйән айдым-сазы, кинофильми я-да спорты билен гызыкланҗак болуң. Италияда яшаян Илария шейле диййәр: «Эҗем билен какам мениң диңлейән айдымым билен гызыкландылар. Шейдип, какам мениң иң якын достум болды. Мен онуң билен ислендик зат барада аркайын геплешип билйәрин». Эгер сиз етгинҗек чагаңыз билен достлашып, оңа Ехова билен достлугыны беркитмәге көмек этсеңиз, эне-аталык ыгтыярыңызы элден гидирдигиңиз болмаяр (Сүл. тым. 3:32). Гайтам, сиз чагаларыңызы сөййәндигиңизи ве олара хормат гойяндыгыңызы гөркезйәрсиңиз. Шонда олар сизиң яныңыза чекинмән гелип, биынҗалыкланян затлары барада гүррүң берип билйәрлер.

5. Иса шәгиртлерине Ехова гуллук этмекден шатлык тапмага нәдип көмек этди?

⁵ Иса говы гөрйән шәгиртлериниң ве достларының Ехова гуллук этмекден шатлык тапмагы үчин, рухы ишлере ыхласлы гатнашмагыны ислейәрди. Хава, Иса оларың ыхласлы вагыз эдип, шәгирт тайярламагыны ислейәрди. Ол бу ишде шәгиртлерини голдаҗакдыгына сөйги билен ынандырды (Мат. 28:19, 20).

6, 7. Эне-аталар чагаларына рухы ишлере ызыгидерли гатнашмага көмек этмек билен нәме үчин сөйги билдирйәр дийсе болар?

⁶ Сиз етгинҗек чагаларыңызың рухы тайдан берк болмагыны ислейәрсиңиз. Ехова хем сизиң олары Худайың «тербие хем өвүди билен улалтмагыңызы» ислейәр (Эфес. 6:4). Шол себәпли Худайың берен бу җогапкәрчилигини ерине етирип, машгалаңызы рухы тайдан беркитмек үчин тагалла эдиң. Мысал үчин, сиз чагаларыңызың билимли болмагының ваҗыпдыгына дүшүнип, оларың билим алмагыны ислейәрсиңиз ве окува хөвесини артдырмага җан эдйәрсиңиз. Шонуң ялы-да, сөйгүден долы эне-аталар чагаларының йыгнак душушыкларына ве башга-да рухы чәрелере гатнашып, Худайың берйән өвүт-несихатларыны алмагыны ислейәр. Сиз Худайың берйән тәлиминиң ваҗыпдыгына дүшүнип, чагаларыңызың рухы ишлере сөйгүсини артдырмага чалышярсыңыз хем-де олара акылдарлыгы гыммат саймагы өвредйәрсиңиз (Сүл. тым. 24:14). Исаның өз  шәгиртлерине көмек эдиши ялы, сиз хем етгинҗек чагаларыңыза Худайың Сөзүндәки таглыматлары сөймәге ве вагыз гуллугына ызыгидерли гатнашмага көмек эдип, оларың хас өкделик билен вагыз этмегине ярдам эдйәрсиңиз.

⁷ Рухы ишлере ызыгидерли гатнашмак етгинҗеклере нәхили тәсир эдйәр? Гүнорта Африкада яшаян Эрин уя шейле диййәр: «Биз чагакак, Мукаддес Язгылар окувыны гечмек, йыгнак душушыкларына гитмек ве вагза чыкмак ялы затлары көпленч нәгилелик билдирип, гөвүнли-гөвүнсиз эдйәрдик. Кәвагт биз машгала окувымызы гечиртмеҗек болуп, оны билгешлейин бөлйәрдик. Эмма эне-атамыз ян берер ялы дәлди. Шейле тәлим маңа тутанъерли болмагы өвретди. Хәзир мениң рухы ишлерим бир себәп билен бөлүнсе, мен оны деррев дүзетмек ислейәрин. Эгер эҗем билен какам рухы ишлере шейле чынлакай гарамадык болса, онда менем олары гыммат саймаздым. Олар бу затлара үнссүз середен болса, мен йыгнак душушыкларына я-да башга-да рухы ишлере совук-сала гарардым».

8. а) Иса мүмкинчилигиниң чәклидигине дүшүнйәндигини нәдип гөркезди? б) Исаның кичигөвүнлилиги шәгиртлерине нәхили тәсир этди?

⁸ Иса кәмил болса-да, мүмкинчилигиниң чәклидигине дүшүнип, кичигөвүнлилик билен Ехова бил баглады (Яхя 5:19-ы окаң). Исаның кичигөвүнли болмагы шәгиртлериниң оңа болан хорматыны гачырдымы? Элбетде, ёк. Гайтам, Исаның Ехова бил баглаяндыгыны гөрүп, шәгиртлериниң оңа болан ынамы хас-да артды. Соңра олар хем кичигөвүнли болуп, Исаның гөрелдесине эердилер (Рес. иш. 3:12, 13, 16).

9. Сиз мүмкинчилигиңизиң чәклидигине дүшүнип, ялңышыңызы боюн алсаңыз, чагаларыңыза нәхили тәсир эдер?

⁹ Иса ялы кәмил болмандыгымыз үчин, бизиң мүмкинчиликлеримиз хас-да чәкли ве гаты көп ялңышярыс. Шол себәпли сизем мүмкинчилигиңизиң чәклидигине дүшүнип, ялңышыңызы кичигөвүнлилик билен боюн алың (1 Яхя 1:8). Аслында, сизиң башлыгыңыз эден ялңышыны боюн алса, оңа хормат гойярсыңызмы я-да өтүнч сорамаса? Эгер етгинҗек чагаңыз ялңышыңызы боюн алып, өтүнч сораяндыгыңызы гөрсе, онуң сизе сылаг-хорматы хас-да артар. Шейле-де ол өз ялңышларыны хем боюн алмагы өвренер. Үч чаганы кемала гетирен Розмари уя шейле диййәр: «Биз ялңышымызы боюн алярдык. Шонуң үчин чагаларымыз кынчылыга дүшенлеринде бизе йүрегини дөкйәрдилер. Биз мүмкинчилигимизиң чәклидигине дүшүнйәрдик ве чагаларымызың дүшен ягдайындан нәдип баш алып чыкып болҗакдыгыны айдып, көмеге мәтәч боланларында, эдебиятларымыздан маслахат гөзлейәрдик хем-де олар билен биле дога эдйәрдик».

10. Иса шәгиртлерине табшырык беренде кичигөвүнлидигини нәдип гөркезди?

¹⁰ Исаның өз шәгиртлерине табшырык бермәге ыгтыяры барды. Муңа гарамаздан, ол кичигөвүнлилик билен бу табшырыклары бермегиниң себәбини дүшүндирди. Мысал үчин, Иса шәгиртлерине диңе бир Худайың Патышалыгыны ве Онуң догрулыгыны биринҗи орунда гоймалыдыгыны айтмады. Ол: «Шонда бу затлар хем сизе онуң үстүне гошулып берлер» дийди. Шейле-де ол: «Хөкүм чыкармаң» диенинден соң, мунуң себәбини дүшүндирип: «Чүнки нәхили хөкүм чыкарсаңыз, сизиң-де үстүңизден шонуң ялы хөкүм чыкарылар» дийди (Мат. 6:31—7:2).

11. Ерликли боланда, эне-аталар чагаларына гелйән карарының себәбини дүшүндирсе нәме үчин пайхаслы болар?

¹¹ Ерликли болса, чагаларыңыза гелен карарыңызың я-да гоян чәгиңизиң себәбини дүшүндириң. Етгинҗек чагаңыз белли бир меселә сизиң нәхили гараяндыгыңыза дүшүнсе, сизе хөвес билен гулак асар. Дөрт чагалы Барри доган шейле диййәр: «Эгер кәбир затларың себәбини дүшүндирсек, етгинҗеклериң бизе  болан ынамы артяр ве олар бизиң гелйән карарларымызың эсассыз я-да ченденаша талап эдиҗи дәл-де, пайхаслыдыгына гөз етирйәрлер». Шейле-де етгинҗеклер пикирленмек укыбыны уланса, етишен адам хөкмүнде кемала гелип башлаяр. Барри доган: «Етгинҗеклер дуйга эсасланып дәл-де, аң-дүшүнҗе билен пайхаслы карара гелмеги өвренмели» диййәр (Зеб. 119:34). Эгер сиз гелйән карарларыңызың себәбини чагаларыңыза кичигөвүнлилик билен айтсаңыз, онда етгинҗеклер оларың улы адам болуп етишйәндигине хем-де пикирленмек укыбы билен өзлериниң карара гелип билйәндигине дүшүнйәндигиңизи билер.

12. Иса Петруса көмек этмек үчин нәдип пайхаслы болды?

¹² Иса шәгиртлериниң хайсы тарапдан көмеге мәтәчдигини билмек үчин пайхаслы болярды. Меселем, Петрус ресул Исаны өзүне хайпы гелип, җаныны өлүмден гутармага хөвеслендирди. Ол муны ягшы ниет билен айдыпды. Эмма Иса Петрусың бу сөзлеринден онуң нәдогры гарайшының бардыгына дүшүнди. Иса Петруса ве бейлеки шәгиртлере көмек этмек үчин, гөнүмел маслахат берип, диңе өз бәхбидиңи гөзлемегиң эрбет нетиҗе берйәндигини айтды хем-де җанаямазлык рухуны билдирмегиң берекет гетирйәндигини белләп гечди (Мат. 16:21—27). Петрус ресул хем мундан сапак эдинди (1 Пет. 2:20, 21).

13, 14. а) Чагаңызың иманының говшаяндыгыны нәдип билсе болар? б) Сиз оглуңызың я-да гызыңызың ягдайына дүшүнип, көмек этмек үчин нәдип пайхаслы болуп билерсиңиз?

¹³ Сиз хем пайхаслы болуп, етгинҗек чагаңызың хайсы тарапдан көмеге мәтәчдигине дүшүнип билер ялы, Ехова дога эдип, көмек сораң (Зеб. 32:8). Сизиң чагаңызың иманының говшаяндыгыны нәдип билсе болар? Белки-де, онуң кейпи ёкдур, доган-уялары танкытлаяндыр я-да сизиң билен ачык гүрлешйән дәлдир. Эмма сиз бу затлары гөрүп, чагаңыз икийүзли дурмуш алып баряндыр, хатда агыр гүнә эдендир диен нетиҗә гелмәге ховлукмаң *. Шол бир вагтың өзүнде шейле затлара совук-сала хем гарамаң ве етгинҗек чагаңызың екесиремегине болаймалы зат ялы серетмәң.

¹⁴ Иса ялы сизем чагаларыңыза сылаг-хормат ве юмшаклык билен сораг бериң.  Мысал үчин, гуюдан сув аланымызда, бедрәни ховлугып чексек, сувуң бираз дөкүлмеги мүмкин. Шонуң ялы-да, чагаңыза деррев гаршы чыксаңыз, онуң пикирини ве ислегини билмәге аҗайып мүмкинчилигиңизи элден гидирерсиңиз (Сүлейманың тымсаллары 20:5-и окаң). Ёкарда агзалан Илария уя шейле диййәр: «Етгинҗек вагтым мен хакыкатдан йөреҗекдигими я-да көп вагтымы класдашларым билен гечирҗекдигими билмән, гаты биынҗалык болярдым. Ичимде болуп гечйән бу харасат зерарлы мениң кейпим бозулярды ве эҗем билен какам муңа үнс бердилер. Бир гүн агшам олар мениң соңкы дөвүр угрумың ёкдугыны айдып, нәме аладамың бардыгыны сорадылар. Шонда мен аглап, олара ягдайымы дүшүндирдим ве көмек сорадым. Олар мени гуҗаклап, ягдайыма дүшүнйәндиклерини айтдылар ве көмек этҗекдиклерини сөз бердилер». Шондан соң Иларияның эне-атасы деррев оңа йыгнакдан говы достлары тапынмага көмек эдип башлаяр.

15. Иса башгалар билен гатнашанда пайхаслыдыгыны нәдип гөркезди? Дүшүндириң.

¹⁵ Иса шәгиртлериниң говшак хем-де гүйчли тарапларыны гөрүп, пайхаслыдыгыны гөркезди. Меселем, Натанаел атлы бир адам Исаның Насырадан гелендигини эшиденде: «Насырадан бир оңлы зат чыкармыка?» дийди (Яхя 1:46). Сиз бу сөзлери айдан Натанаел барада нәхили пикир эдердиңиз? Оны танкытчыл, тарапгөй я-да иманы говшак адам хасаплардыңызмы? Эмма Иса пайхаслы болуп, Натанаелиң говы тарапыны гөрди ве оңа: «Ине, хилесиз, хакыкы ысрайыллы» дийди (Яхя 1:47). Иса адамларың йүреклерини гөрүп билйәрди ве бу укыбыны башгаларың говы тарапыны гөрмек үчин уланярды.

16. Сиз етгинҗек чагаларыңыза говы хәсиетлери өсдүрмәге нәдип көмек эдип билерсиңиз?

¹⁶ Сиз йүреклери гөрүп билмесеңиз-де, Худайың көмеги билен пайхаслы болуп билерсиңиз. Сиз бу башарныгыңызы етгинҗек чагаңызың говы тарапыны гөрмек үчин уланармысыңыз? Хич ким өзүне «башбозар» дийилмегини ислемейәр. Шол себәпли сиз пикириңизде-де, айдян сөзлериңизде-де оглуңыза я гызыңыза «булагайлык эдйән», я-да «мыдама бир хокга чыкарян чага» диймәң. Сизиң етгинҗек чагаңыз кынчылыга дүшсе, онуң догрулык этмәге җан эдйәндигини гөрйәндигиңизи ве ягдайына дүшүнйәндигиңизи гөркезиң. Чагаңызың говулыга тарап әдйән хер бир әдимини гөрүп, өвгүли сөзлери айдың. Шейле-де говы хәсиетлери өсдүрип билмеги үчин, оңа гошмача юмушлары табшырың. Иса-да шәгиртлерине шейле эдипди. Натанаели (оңа Бартоломеус хем дийилйәр) гөренинден такмынан бир ярым йыл геченсоң, Иса оны ресулы эдип сайлады ве Натанаел ыхласлы вагызчы болды (Лука 6:13, 14; Рес. иш. 1:13, 14). Хава, сизиң айдян рухландырыҗы хем-де өвгүли сөзлериңиз чагаларыңыза өзүни хич зат башармаян дәл-де, Ехованың уланып билҗек укыплы адамы ялы дуймага көмек эдер.

17, 18. Чагаларыңыза Ехова гуллук этмеги өвретмек үчин эрҗеллик билен эдйән тагаллаларыңыз нәхили нетиҗе берип билер?

¹⁷ Чагаларыңызы тербиеләп кемала гетирениңизде, сиз хем кәте өзүңизи көплериң рухы атасы болан Павлус ресул ялы дуймагыңыз мүмкин. Ол Коринтосдакы рухы чагаларыны йүрекден сөййәндиги үчин, «агыр мушакгат ве йүрек горкусыны» башдан гечирди (2 Кор. 2:4; 1 Кор. 4:15). Ики оглуны ве бир гызыны тербиелән Виктор доган шейле диййәр: «Етгинҗеклик дөври аңсат болмаяр. Эмма говы гүнлер бизиң душ гелен кынчылыкларымыза дегйәр. Ехованың көмеги билен, биз чагаларымызың якын досты болдук».

¹⁸ Сизем чагаларыңыза Ехова гуллук этмеги өвретмек үчин гүйҗүңизи гайгырмаң. Чагаларыңызы йүрекден сөййәндигиңизи гөркезсеңиз, оларың догры ёлы сайлап, «хакыкатда гезйән» рухы чагаларың хатарына гошуландыгыны гөрениңизде, шатлыгыңызың чәги болмаз (3 Яхя 4).