1, 2. (a) Kasi ŵapapi ŵanyake awo ŵana ŵawo ŵafika pa uwukirano, ŵakufipa mtima na vichi? (b) Kasi ŵana ŵangasanga chandulo wuli apo ŵachali ŵawukirano?

ŴAPAPI Ŵachikhristu ŵakukondwa chomene para ŵana ŵawo ŵakubatizika. Mudumbu Berenice wali na ŵana ŵanayi, ndipo wose ŵakabatizika pambere ŵandakwaniske vyaka 14. Iyo wakati: “Tikakondwanga chomene apo ŵana ŵithu ŵakabatizikanga chifukwa ŵakasankha kuteŵetera Yehova. Kweni tikamanya kuti ŵana ŵithu ŵakumanenge na masuzgo ghanandi chifukwa ŵakaŵa ŵawukirano.” Usange muli na ŵana awo mbawukirano, namwe mungafipa mtima nga ni Mudumbu Berenice.

² Nkhwantha yinyake iyo yikumanya maghanoghano gha ŵana, yikati mwana para wafika pa uwukirano wakusuzgika chomene maghanoghano, ndipo ŵapapi ŵake nawo ŵakwenjerwa chomene na mwana wawo. Kweni ŵapapi ŵaleke kughanaghana kuti mwana wawo ngwakusuzga ndiposo kuti walije mahara. Pa nyengo iyi muwukirano wakughanaghana vinandi, ndiposo wakukhumba nyengo yakuchezgera na ŵanyake. Ndipouli, ŵana ŵinu awo ŵafika pa uwukirano ŵangaŵa paubwezi na Yehova, nga umo Yesu wakachitira  apo wakaŵa muwukirano. (Ŵazgani Luka 2:52.) Ŵawukirano ŵangaŵa na chilato chakuti ŵapharazgenge mwaluso ndiposo kuti ŵachite vinandi pakuteŵetera Yehova. Ntheura ŵangasankha ŵekha usange ŵakukhumba kujipeleka kwa Yehova na kumupulikira. Kweni kasi ŵapapi mungawovwira wuli ŵawukirano ŵinu kuti ŵateŵetere Yehova? Mungachita nga umo Yesu wakachitira pakusambizga ŵasambiri ŵake. Nyengo zose Yesu wakalongoranga chitemwa, kujiyuyura, na mahara.

3. Kasi ŵapositole ŵakamanya wuli kuti Yesu wakuŵatemwa?

³ Padera pakuŵa Mulongozgi, Yesu wakaŵaso mubwezi wa ŵapositole ŵake. (Ŵazgani Yohane 15:15.) Kale, Mulongozgi wakaphaliranga bweka yayi ŵazga ŵake ivyo wakughanaghana. Kweni ndimo Yesu wakachitiranga na ŵapositole ŵake yayi. Yesu wakatemwanga ŵapositole ŵake ndipo wakachezganga nawo. Iyo wakaŵaphaliranga ivyo wakaghanaghananga na umo wakajipulikiranga. Wakategherezganga para ŵapositole ŵake ŵakumuphalira maghanoghano ghawo. (Mrk. 6:30-32) Yesu na ŵapositole ŵake ŵakaŵa paubwezi wakukhora chifukwa ŵakayowoyeskananga mwakufwatuka. Ichi chikawovwira ŵapositole kunozgekera mulimo wawo wa munthazi.

4. Kasi ŵapapi mungachita wuli kuti muŵe paubwezi na ŵana ŵinu? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁴ Nangauli mwaŵapapi muli na milimo yinandi, kweni mukwenera kuchezga na ŵana ŵinu. Mungachepeskako milimo yinu yinyake kuti muŵenge na nyengo yakukwana yakuchezga na ŵana ŵinu. Ŵapapi muchezgenge na ŵana ŵinu. Kweni para mukusoŵa nyengo yakuchezgera nawo, ghanaghaniranipo ndipo lombani Yehova kuti wamovwirani. Kanandi ŵanthu awo ŵali paubwezi ŵakutemwa vinthu vyakuyana. Ntheura manyani ivyo ŵana ŵinu ŵakutemwa, nga ni sumu, mafilimu, panji maseŵero, ndipo yezgani kuchitira nawo lumoza. Mudumbu Ilariya uyo wakukhala ku Italy, wakati: “Ŵapapi ŵane ŵakamanyanga sumu izo ine nkhatemwanga. Nakuti tikatemwananga chomene na adada ndipo nkhafwatukanga kuŵaphalira chilichose nanga yingaŵa nkhani yakusuzga kuyiyowoya.” Lekani kughanaghana kuti ŵana ŵinu ŵalekenge kumuchindikani para mukuchezga nawo na kuŵawovwira kuti ŵaŵe paubwezi na Yehova. (Sal. 25:14) Para ŵana ŵinu ŵawona kuti mukuŵatemwa na kuŵachindika, ŵafwatukenge kumuphalirani chilichose.

5. Kasi ŵasambiri ŵa Yesu ŵakeneranga kuchita vichi kuti ŵaŵe ŵakukondwa?

⁵ Yesu wakamanyanga kuti ŵasambiri ŵake ŵangaŵa ŵakukondwa para ŵakuteŵetera Yehova na kupharazga makani ghawemi nyengo zose. Ntheura wakaŵachiska kuti ŵalimbikirenge kupharazga makani ghawemi, ndipo wakaŵalayizga kuti waŵawovwirenge.—Mat. 28:19, 20.

6, 7. Chifukwa wuli nyengo zose mukwenera kusambizga ŵawukirano ŵinu uwemi wa kuteŵetera Yehova?

⁶ Mupapi waliyose uyo ni Kaboni wa Yehova wakukhumba kuti ŵana ŵake ŵaŵe paubwezi na Yehova. Nakuti Yehova wakukhumba kuti mwaŵapapi musambizgenge ŵana ŵinu na kuŵalanga. (Efe. 6:4) Ntheura woneseskani kuti nyengo zose mukusambizga ŵana ŵinu. Mwachiyelezgero, ŵapapi ŵanandi ŵakutuma ŵana ŵawo ku sukulu chifukwa ŵakumanya kuti masambiro ngakuzirwa. Mwakuyana waka, namwe woneseskani kuti ŵana ŵinu ŵakusangika pa maungano ghose na pa Nyengo Yakusopa kwa Mbumba. Manyani kuti ivyo Yehova wakutisambizga vingawovwira ŵawukirano ŵinu kuti ŵazakasange umoyo wamuyirayira. Ŵawovwirani kuti ŵatemwenge kusambira vya Yehova kuti ŵasange vinjeru vyanadi. (Zinth. 24:14) Kweniso ŵawovwirani kuti ŵapharazgenge nyengo zose. Nga umo Yesu wakasambizgira ŵasambiri ŵake, namwe sambizgani makora  ŵawukirano ŵinu kuti ŵamanye umo ŵangasambizgira ŵanyawo Mazgu gha Chiuta.

⁷ Kasi kusambira Baibolo, kuwungana, na kupharazga kungawovwira wuli ŵawukirano? Erini uyo wakukhala ku South Africa, wakati: “Kanandi taŵana tikakhumbanga yayi kusambira Baibolo, kuwungana, kweniso kupharazga. Nyengo zinyake tikachitiranga dala vinthu vyakutimbanizga pa Nyengo Yakusopa kwa Mbumba kuti tileke kusambira. Kweni ŵapapi ŵithu ŵakagongowa yayi.” Erini wakuwonga chomene ŵapapi ŵake chifukwa ŵakamovwira kumanya kuti vinthu vyauzimu ni vyakuzirwa chomene. Pasono Erini wakukhala bweka yayi ku maungano panji ku upharazgi.

8. (a) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa wakujiyuyura? (b) Kasi kujiyuyura kwa Yesu kukawovwira wuli ŵasambiri ŵake?

⁸ Yesu wakaŵa wakujiyuyura, nangauli wakaŵavya zakwananga. Iyo wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti nayo wakuthemba Yehova. (Ŵazgani Yohane 5:19.) Kasi ŵasambiri ŵake ŵakaleka kumuchindika chifukwa chakuti wakaŵa wakujiyuyura? Yayi. Ŵasambiri ŵake ŵakamuchindikanga na kumugomezga chomene chifukwa wakathembanga Yehova. Pamasinda, nawo ŵakamba kujiyuyura.—Mil. 3:12, 13, 16.

9. Kasi ŵawukirano ŵinu ŵakusambirapo vichi para imwe mukuphepiska pa ivyo mwabudiska?

⁹ Mwakupambana na Yesu, munthu waliyose ngwakwananga ndipo tose tikubudiska, lekani tikwenera kujiyuyura chomene. Ntheura tose tikwenera kuzomerezga ivyo tikubudiska. (1 Yoh. 1:8) Para mwaŵapapi mukuzomerezga maubudi ghinu, ŵawukirano ŵinu nawo ŵazomerenge para ŵabudiska, ndipo ŵamuchindikaninge chomene. Nakuti kasi ni bwana nju uyo imwe mungamuchindika chomene, uyo wakuzomera maubudi ghake na kuphepiska panji uyo wakukana kuphepiska para wabuda? Mudumbu Rosemary uyo wali na ŵana ŵatatu, wakati iyo na mfumu wake ŵakazomeranga para ŵapuvya. Ntheura ŵana ŵawo ŵakaŵa ŵakufwatuka kuŵaphalira masuzgo ghawo. Kweniso ŵakasambizganga ŵana ŵawo uko ŵangasanga wovwiri uwemi para ŵakumana na masuzgo. Ŵakaŵalongoranga ulongozgi wa mu mabuku ghithu na kulombera nawo lumoza.

10. Kasi Yesu wakalongora wuli kujiyuyura apo wakaphaliranga ŵasambiri ŵake vyakuchita?

¹⁰ Yesu wakaŵa na mazaza ghakuphalira waka ŵasambiri ŵake vyakuchita. Ndipouli, chifukwa chakuti wakaŵa wakujiyuyura, wakaŵaphaliranga waka vyakuchita yayi kweni wakaŵaphalirangaso chifukwa chake. Mwachiyelezgero, apo wakaŵaphaliranga kuti ŵapenjenge dankha Ufumu wa Chiuta na urunji wake, wakati: “Vinthu vinyake vyose ivi visazgikirengeko kwa imwe.” Kweniso wakati wayowoya kuti: “Lekani kweruzga,” wakaŵaphaliraso chifukwa chake. Wakati: “Kuti muleke kweruzgika, pakuti umo mukweruzgira ŵanyinu ndimo namwe muzamweruzgikira.”—Mat. 6:31–7:2.

11. Chifukwa wuli mukwenera kuŵaphalira ŵawukirano ŵinu chifukwa icho mwapangira dango?

¹¹ Para mukupanga malango mu mbumba yinu, ŵaphalirani ŵawukirano ŵinu chifukwa icho mwapangira malango agho. Usange ŵawukirano ŵinu ŵapulikiska chifukwa chake, chiŵenge chipusu kupulikira malango agho mwaŵika. Barry wali na ŵana ŵanayi. Iyo wakati: “Para ŵawukirano mukuŵaphalira vifukwa ivyo mwakakira fundo yinyake, ŵakumugomezgani chomene.” Ŵawukirano ŵinu para mukuŵaphalira chifukwa icho mwakakira fundo yinyake, ŵamupulikiraninge chifukwa chakuti muli waka na mazaza yayi, kweni chifukwa chakuti nawo ŵapulikiska uwemi wake. Kweniso kumbukani kuti ŵawukirano mbanichi yayi. Nawo ŵakughanaghana ndipo ŵakukhumba kusankha ŵekha vyakuchita. (Rom. 12:1) Barry wakati: “Ŵawukirano ŵakukhumbikwira kusambizgika umo ŵangasankhira vyakuchita mwamahara m’malo mwakuyeyeka waka maghanoghano.”  (Sal. 119:34) Ntheura mwaŵapapi para mukusambizga ŵawukirano ŵinu, jiyuyurani na kuŵalongosolera makora ivyo mukuŵaphalira. Para mukuchita nthena, ŵana ŵinu ŵasambirenge kusankha vyakuchita mwamahara, ndipo ŵamanyenge kuti namwe mukuwona kuti ŵakukura.

12. Kasi Yesu wakalongora wuli mahara apo wakawovwiranga Petrosi?

¹² Yesu wakalongora mahara ndiposo wakaŵamanyanga makora ŵasambiri ŵake. Mwachiyelezgero, apo wakaphaliranga ŵasambiri ŵake kuti wakomekenge, Petrosi wakaphalira Yesu kuti wajilengere lusungu. Yesu wakamanyanga kuti Petrosi wakumutemwa. Kweni apa Yesu wakawona kuti Petrosi wali na maghanoghano ghakubudika. Kasi Yesu wakawovwira wuli Petrosi na ŵasambiri ŵanyake? Chakwamba, Yesu wakawovwira Petrosi kuti waŵe na maghanoghano ghawemi. Pamasinda, Yesu wakalongosora ivyo vichitikirenge awo ŵakugwentha kuchita khumbo la Chiuta para ŵasangana na masuzgo. Wakayowoyaso kuti Yehova wazamupeleka umoyo wamuyirayira kwa awo ŵakujipata na kuchita khumbo lake. (Mat. 16:21-27) Apa Petrosi wakasambirapo kanthu.—1 Pet. 2:20, 21.

13, 14. (a) Kasi mungamanya wuli kuti mwana winu muwukirano wamba kulopwa mwauzimu? (b) Kasi mungachita vichi kuti movwire makora muwukirano winu?

¹³ Lombani Yehova kuti wamupani mahara kuti mupulikiskenge ivyo ŵawukirano ŵinu ŵakukhumba. (Sal. 32:8) Nyengo zinyake mungawona kuti mwana winu waleka kukondwa ndipo wamba kuyowoyera viheni ŵabali. Panji mungawona kuti pali kanthu kanyake ako wakumubisani. Para mwawona ivi, lekani kughanaghana kuti muwukirano winu wachita kanthu kanyake kaheni. * Kweni usange pali suzgo nadi, lekani kuzerezga na kughanaghana kuti limarenge lekha. Movwirani kuti waŵe na chipulikano chakukhora.

¹⁴ Mukwenera kuŵafumba mafumbo mwantchindi kuti mumanye ivyo vili mu mitima ya ŵawukirano ŵinu. Para mukufumba mafumbo mwaluso, vili nga ni para mukuteka maji pa chisimi chitali. Para mwapupuluma, palije icho mutolengepo. Mwakuyana waka, usange mukupupuluma na kuchichizga ŵana ŵinu kuyowoya ivyo vili mu mitima yawo, ŵangamuphalirani yayi ivyo ŵakughanaghana. (Ŵazgani  Zintharika 20:5.) Ilariya wakuti apo wakaŵa muwukirano, wakakhumbanga kuchezga chomene na ŵana ŵanyake ŵa sukulu, nangauli wakamanyanga kuti mbuheni kuchita nthena. Ŵapapi ŵake ŵakawona kuti mwana wawo wakwenjerwa na kanthu kanyake. Ilariya wakati: “Zuŵa linyake, ŵapapi ŵane ŵakaniphalira kuti nkhukondwa viŵi yayi ndipo ŵakanifumba kuti ŵamanye icho chikasuzga. Nkhamba kulira na kuŵalongosolera suzgo lane, ndipo nkhaŵapempha kuti ŵanovwire. Ŵapapi ŵane ŵakanivumbatira na kuniphalira kuti ŵakunipulikiska, ndipo ŵakati ŵanovwirenge.” Ŵapapi ŵa Ilariya ŵakamovwira mwaluŵiro kuti wasange ŵabwezi mu mpingo ŵakuti wachezgenge nawo.

15. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakamanyanga ivyo vili mu mtima wa munthu?

¹⁵ Yesu wakalongoraso mahara munthowa yinyake. Iyo wakamanyanga ivyo ŵasambiri ŵake ŵakuchita makora na ivyo ŵakutondeka. Mwachiyelezgero, Nataniyeli wakati wapulika kuti Yesu wa ku Nazarete wakwiza, wakafumba kuti: “Kasi ku Nazarete kungafuma kanthu kawemi?” (Yoh. 1:46) Kasi imwe mukate mumuwonenge wuli Nataniyeli? Munthu wasankho, wakususka, panji wambura chipulikano? Kweni Yesu wakawonamo uwemi mwa Nataniyeli. Wakapulikiska chifukwa icho Nataniyeli wakafumbira fumbo ili. Yesu wakati: “Wonani, Muisrayeli nadi, mwa uyo mulije upusikizgi.” (Yoh. 1:47) Yesu wakamanyanga ivyo vikaŵanga mu mitima ya ŵanthu.

16. Kasi mungawovwira wuli ŵawukirano ŵinu kuti ŵalutilire kuŵa na nkharo yiwemi?

¹⁶ Nangauli mwaŵapapi mungamanya yayi ivyo vili mu mitima ya ŵawukirano ŵinu, kweni Yehova wangamovwirani kuwona viwemi mwa iwo. Para ŵawukirano ŵinu ŵamukhuŵazgani, lekani kuŵanena kuti mbaheni panji mbakusuzga. Ndipo kuŵaghanaghanira viheni chara ŵana ŵinu. Mu malo mwake, ŵaphalirani kuti mukumanya kuti ŵakukhumba kuchita icho ntchakwenelera. Ŵawongani pa viwemi ivyo mwawona kuti ŵakuchita makora. Ŵawovwirani kuti ŵalutilire kuŵa na nkharo yiwemi na kuŵazomerezga kuchita ivyo mukuwona kuti ŵangachita paŵekha. Ndimo Yesu wakachitira na ŵasambiri ŵake. Pakati pajumpha chaka chimoza na hafu kufuma apo ŵakakumanirana, Yesu wakasankha Nataniyeli (Baratulumeyu) kuŵa mpositole. Ndipo Nataniyeli wakachita mwakugomezgeka mulimo uwo Yesu wakamupa. (Luka 6:13, 14; Mil. 1:13, 14) Ntheura lekani kupangiska ŵana ŵinu kujiwona nga mbakutondeka, kweni nyengo zose ŵalumbani na kuŵakhozga. Para ŵawukirano ŵinu mukuŵalumba, ŵajipulikenge kuti ŵakuchita makora ndipo ŵateŵeterenge Yehova mwakugomezgeka.

17, 18. Chifukwa wuli mukwenera kulutilira kusambizga ŵawukirano ŵinu?

¹⁷ Namwe mungajipulika nga ni umo mpositole Paulosi wakajipulikira. Paulosi wakafipiranga mtima Ŵakhristu awo wakaŵawovwira kuti ŵamanye Yehova, awo wakaŵawonanga kuŵa ŵana ŵake. Paulosi wakaŵatemwanga chomene Ŵakhristu aŵa. Ntheura wakadandawura chomene wati wapulika kuti ŵanyake ŵaleka kuteŵetera Yehova. (2 Kor. 2:4; 1 Kor. 4:15) Victor uyo wali na ŵana ŵatatu, wakati: “Pakaŵa kantchito ŵana ŵithu ŵati ŵafika pa msinkhu wa uwukirano. Kweni pakaŵaso vinthu vinandi vyakukondweska ivyo ŵana ŵithu ŵakachitanga makora. Yehova wakatovwira kuti tiŵe paubwezi uwemi na ŵana ŵithu.”

¹⁸ Mwaŵapapi, mukulimbikira chomene kuŵasambizga ŵawukirano ŵinu kuti ŵateŵetere Yehova chifukwa mukuŵatemwa. Lutilirani kuŵasambizga. Muzamukondwa chomene kuwona ŵana ŵinu ŵakusankha kuteŵetera Yehova na kulutilira “kwenda mu unenesko.”—3 Yoh. 4.