1, 2. (a) Se a te mea e manava‵se ki ei a nisi mātua kolā ko talavou olotou tama‵liki? (e) I auala fea e mafai ei o aoga ki talavou Kelisiano a te tulaga talavou?

A TE ‵toe mea e fakafiafia ki mātua Kelisiano ko te ‵kilo atu ki olotou tama‵liki ko papatiso. “Se lagonaga fakafiafia eiloa te mea tenei ki a māua. Ne loto fakafetai māua me ne ma‵nako tonu mā tama‵liki ke tavini atu ki a Ieova,” ko muna a Berenice, telā ne papatiso ana tama‵liki e tokofa a koi tuai o kātoa olotou taki 14 tausaga. E toe fai mai a ia, “Kae ne iloa foki ne māua me ka fakafesagai atu mā tama‵liki kolā ko talavou ki tofotofoga faiga‵ta e uke.” E mafai eiloa o malamalama koe i te manavase o Berenice māfai tau tama se talavou io me ko pilipili ki te tulaga talavou.

² E tiga te iloa atu me i te tulaga talavou e mafai o faigata ki mātua penā foki mo tama‵liki kolā ko talavou, e fai mai penei se tino poto e sukesuke ki te olaga tupu aka o se tamaliki: “A te tulaga talavou e se ko te vaitaimi e fai ei ne te tamaliki a ‘mea va‵lea’ io me fakaasi mai ei te ‘foliki o te mafaufau.’ E tāua ‵ki te taimi tenā, me e ga‵lue malosi i ei olotou lagonaga, ko fakafiafiaga mo mea kolā e ‵gali i te lotou ‵kilo.” Kafai ko ‵tu latou i te tulaga talavou, e mafai o ati aka ne au tama‵liki se fesokotakiga ‵pili mo Ieova, fakatoka kae kausaki atu ki fakamoemoega i te galuega talai, kae fai se fakaikuga ke fai olotou tukuatuga kae ola e ‵tusa mo te mea tenā. Ka ‵kilo atu latou ki te tulaga talavou  pelā me ko te taimi gali ke fakamalosi aka te lotou feitu faka-te-agaga, e pelā loa mo te mea ne fai ne Iesu i te taimi koi foliki ei a ia. (Faitau te Luka 2:52.) E pelā me se mātua, se a tou tusaga e fai i taimi faiga‵ta konei? Mafaufau ki te auala ne fakaasi atu ei ne Iesu te alofa, te loto maulalo mo te poto i te taimi koi talavou ei a ia . E mafai pefea o fesoasoani atu a uiga konei ke fakaakoako ne koe tau tamaliki ko talavou ke tavini atu ki a Ieova?

ALOFA KI TAU TAMALIKI TELĀ KO TALAVOU

3. Kaia ne mafai ei ne Iesu o taku ana apositolo e pelā foki me ko ana taugasoa?

³ A Iesu se taugasoa alofa kae fakamaoni. (Faitau te Ioane 15:15.) I taimi o te Tusi Tapu, e se masani eiloa o fakaasi atu ne se matai ana mafaufauga mo lagonaga totino ki ana pologa. Kae ne fai eiloa a Iesu e pelā me se matai mo se taugasoa ki ana apositolo fakamaoni. Ne fakamāumāu ne ia a taimi e uke mo latou, fakaasi atu ana lagonaga, kae fakalogologo faka‵lei i te taimi ne fakaasi atu ei ne latou a mea i olotou loto. (Male. 6:30-32) Ne fai ne vaegā fesokotakiga a‵lofa penā ke ‵pili te vā o Iesu mo ana apositolo kae ke fakatoka latou mō tiute i te galuega a te Atua mō aso mai mua.

4. E pelā me se mātua, e mafai pefea o fai koe pelā me se taugasoa ki tau tamaliki kae tumau foki i tou tulaga pule? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

⁴ Ne fai mai a Michael telā e tokolua ana tamaliki, penei: “Faitalia me e pule matou ki omotou tama‵liki, e mafai eiloa o fai matou mo olotou taugasoa.” A taugasoa e fakamāumāu taimi fakatasi. Ke ‵talo kae mafaufau faka‵lei ki te auala e mafai ei o fai ne fakama‵fuliga ki ou taimi ga‵lue io me ko nisi galuega ko te mea ke uke ou taimi e fakaaoga mo au tama‵liki. E masani foki o fai ne taugasoa a mea kolā e fia‵fia latou ki ei. Tela la, taumafai ke fiafia koe ki mea kolā e fiafia ki ei tau tamaliki telā ko talavou—ko pese fakatagi‵tagi, ata io me ko tafaoga. E fai mai a Ilaria, telā e nofo i Italia, penei: “Ne fia‵fia eiloa oku mātua ki pese kolā e fia fakalogologo au ki ei. E tonu, ne fai toku tamana pelā me ko toku tausagoa pele, kae ne faigofie ke faipati atu au ki a ia e uiga ki mataupu tāua.” Kafai e fai taugasoa koe ki au tama‵liki kolā ko talavou kae fesoasoani atu ke maua ne latou se ‘vā taugasoa ‵pili mo Ieova,’ ka sē fakaseaoga eiloa ne koe a tou tulaga pule e pelā me se mātua. (Sala. 25:14) Ka fakaasi atu ne koe te alofa mo te āva ki a latou, kae ke uiga faigofie. Kafai e fai koe penā, ka faigofie ei ke fakaasi atu ne latou ki a koe a mea e manava‵se latou ki ei.

5. Ne fesoasoani atu pefea a Iesu ki ana soko ke maua te fiafia mai te fakalave‵lave faeloa i te taviniga ki a Ieova?

⁵ Ne manako a Iesu ke maua ne ana soko mo ana taugasoa pele a te fiafia mai te fakalave‵lave faeloa i te taviniga ki a Ieova. Tela la, ne manako a ia ke aofia latou mo te loto finafinau i galuega faka-te-agaga. E tonu, ne manako a Iesu ke fai latou pelā me ne tino kolā e loto finafinau o fai a soko! Kae ne fakatalitonu atu ne ia mo te alofa ki ana soko me ka fesoasoani atu a ia ke iku manuia olotou taumafaiga.—Mata. 28:19, 20.

6, 7. Kaia e fai ei pelā me se faifaiga alofa ke ati aka kae fakatumau ne mātua se polokalame faka-te-agaga mō olotou tama‵liki?

⁶ E manako eiloa koe ko au tama‵liki kolā ko talavou ke tumau i te ma‵losi i te feitu faka-te-agaga. Kae e manako foki te Atua ke puti aka ne koe au tama‵liki i “polopolokiga mo fakatakitakiga a Ieova.” (Efe. 6:4) Tela la, fakaaoga tou tiute ne tuku mai ne te Atua ke ati aka kae fakatumau ne koe se polokalame faka-te-agaga. Ke fai se fakatusaga: E manako koe o fakaa‵koga au tama‵liki ona ko te akoga e tāua kae e fakamoemoe koe ke faka‵goto ki olotou loto a te fiafia o tauloto. I se auala tai ‵pau, e ma‵nako a mātua ke maua ne olotou tama‵liki a mea aoga mai “fakatakitakiga a Ieova” i fakatasiga a te fakapotopotoga e pelā foki mo nisi polokalame faka-te-agaga. Ona ko te mea e tāua a akoakoga mai te Atua, e taumafai koe o faka‵goto ki loto o au tama‵liki a te fia‵fia ki mea faka-te-agaga mo te fiafia ke maua te poto. (Faata. 24:14) E pelā mo Iesu telā ne fesoasoani atu ki ana soko, e manako koe o fesoasoani atu ki tau tamaliki telā ko talavou ke manuia i te galuega talai mai te  atiakaga o te fiafia ki akoakoga mai te Muna a te Atua mo te fesoasoani atu ki a latou ke ‵piki ‵mau ki olotou polokalame i te galuega talai.

⁷ E mafai pefea o fesoasoani atu te fakatumauga o se polokalame faka-te-agaga ki tama‵liki kolā ko talavou? E fai mai a Erin, se tamaliki telā e nofo i Afelika ki Saute: “Ne fi‵ta kae fameo faeloa matou e uiga ki akoga faka-te-Tusi Tapu, fakatasiga mo te galuega talai. I nisi taimi, ne taumafai eiloa matou o fai se mea ke taofi aka ei omotou sukesukega faka-te-kāiga. Kae ne seki ‵fiu eiloa omotou mātua.” Ne toe fai mai tou fafine: “Ne fesoasoani mai a te akoakoga tenā ke ati aka ne au te kufaki. Kafai ko isi se mea e fakalavelave mai ki taku polokalame faka-te-agaga i te taimi nei, e taumafai eiloa au o toe saga fakavave atu ki ei. Moi se ‵piki ‵mau oku mātua i te fakatumauga o se polokalame faka-te-agaga a matou, penei e se mafai o fakamalosi aka ne au te manakoga tenā. Moi ne ‵fiu vave lāua, penei ko na faigofie aka eiloa ki au ke galo atu i fakatasiga mo nisi galuega faka-te-agaga.”

8. (a) Ne talia pefea ne Iesu mo te loto maulalo me isi ne ana tapulā? (e) Ne aoga pefea te loto maulalo o Iesu ki ana soko?

⁸ E tiga eiloa a Iesu se tagata ‵lei katoatoa, ne talia ne ia mo te loto maulalo me isi ne ana tapulā kae ne fakalagolago eiloa a ia ki a Ieova. (Faitau te Ioane 5:19.) E mata, ne fai ne te loto maulalo o Iesu ke sē āva atu ana soko ki a ia? E se penā eiloa. A te tonuga loa, ko te lasi o tena fakalagolago ki a Ieova, ko te lasi foki o te loto tali‵tonu o ana soko ki a ia. Fakamuli ifo, ne fakaakoako atu latou ki te loto maulalo o Iesu.—Galu. 3:12, 13, 16.

9. Kafai e loto maulalo koe o fakatoese kae ke iloa ne koe tou tapulā, ka aoga pefea te mea tenā ki au tama‵liki kolā ko talavou?

⁹ E se pelā mo Iesu, e uke a mea e se mafai ne tatou o fai ona ko te tulaga sē ‵lei katoatoa kae fai mea ‵se. Ke talia ne tatou mo te loto maulalo me isi ne ‵tou tapulā kae ke fakaasi atu a ‵tou mea ‵se. (1 Ioa. 1:8) Tela la, ko oi e āva malosi koe ki ei? Ko te tino pule telā e fai mai i a ia e ‵se io me ko te tino telā e se mafai o fakatoese? Kafai e lagona ne tau tamaliki telā ko talavou me e fakatoese atu koe ona ko tau mea ‵se ne fai, ka gasolo aka eiloa o āva malosi atu a ia ki a koe. Ka mafai foki o fakaasi ‵tonu atu ne ia ana mea ‵se. “E fakaasi atu eiloa ne māua a mā mea ‵se, kae ne fai ne te mea tenei ke faigofie ki mā tama‵liki ke fakaasi mai olotou fakalavelave ki a māua,” ko pati a Rosemary, se mātua telā e tokotolu ana tama‵liki. “Ne iloa ne māua a mā tapulā, tela la, ne akoako ne māua a mā tama‵liki ke iloa ne latou te auala ke faka‵lei aka ei olotou fakalavelave. Kafai e ma‵nako latou ki se fesoasoani, e fakaasi atu faeloa ne māua a tusi faka-te-Tusi Tapu, kae ‵talo fakatasi mo latou.”

10. Ne fakaasi atu pefea ne Iesu te loto maulalo i te taimi ne fakatonu ne ia ana soko?

¹⁰ Ne isi eiloa se malosi pule o Iesu ke tuku atu a fakatonuga ki ana soko. E ui i ei, ne loto maulalo a ia o fakamatala atu faeloa te pogai ne tuku atu ne ia te fakatonuga tenā. E pelā me se fakaakoakoga, ne seki fai atu fua a ia ki ana soko ke ‵sala muamua te Malo mo te amiotonu o te Atua, kae ne fai atu a ia, penei: “Kae ka fakaopoopo atu a mea katoa konei ki a koutou.” I te taimi ne fai atu a ia, “Sa fakamasino atu,” ne fai atu ne Iesu te pogai tenei: “Ko te mea ke se fakamasinogina koutou, me i te fakamasinoga telā e fai ne koutou ka fakamasino foki koutou i ei.”—Mata. 6:31–7:2.

11. Kafai e mafai, kaia e fai ei pelā me se faiga poto ke fakamatala atu a pogai e fai ei ne se matua tena fakatonuga io me se fakaikuga?

¹¹ Kafai e mafai, fakamatala atu a pogai ne fai ei te tulafono io me ko te fakaikuga tenā. Kafai e malamalama te tamaliki i ou mafaufauga e uiga ki te mea tenā, ka fakalogo katoatoa atu eiloa a ia mo te loto fiafia. “A te fai atu o pogai e fesoasoani atu ki tama‵liki kolā ko talavou ke tali‵tonu ki a koe me e lavea ne latou me i au fakaikuga e fakavae ki fakamatalaga ‵tonu io me se mafuli‵fuli, kae e fakaasi atu i ei te loto malamalama,” ko pati a Barry, telā ne puti aka ne ia ana tama‵liki e tokofa. A tama‵liki  kolā ko talavou ko ‘ma‵losi olotou mafaufau.’ (Loma 12:1) E fakamatala mai a Barry, penei: “E ‵tau o tauloto ne tama‵liki kolā ko talavou a te faiga o fakaikuga ‵poto kolā e fakavae ki pogai kae e se ki lagonaga.” (Sala. 119:34) Kafai e tuku atu ne koe mo te loto maulalo a pogai mō tau fakaikuga ne fai, e mafai eiloa o lavea ne tau tamaliki me e iloa ne koe i a ia ko gasolo o matua ‵lei, kae ko iloa foki o fai ana fakaikuga fakatasi mo te ‘malosi o tena mafaufau.’

12. Ne fakaasi atu pefea ne Iesu te poto i te taimi ne fesoasoani atu ei ki a Petelu?

¹² Ne fakaasi atu ne Iesu te poto mo te malamalama i te auala ne fesoasoani atu ei a ia ki ana soko. E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne fakamalosi atu ei a Petelu ki a Iesu ke alofa ki a ia eiloa ko te mea ke mo a e tamate a ia, ne fakauiga ‵tonu eiloa ne ia ana pati. E ui i ei, ne iloa ne Iesu me ne fakaasi mai ne Petelu se mafaufauga ‵se i ana pati. Ke fesoasoani atu ki a Petelu mo nisi soko, ne faipati ‵tonu atu a Iesu kae fai atu ne ia a ikuga o te mānumānu ki tena ola, kae faka‵mafa atu ne ia a fakamanuiaga e maua mai te taliaga o mea faiga‵ta. (Mata. 16:21-27) Ne tauloto eiloa ne Petelu se mea aoga mai i ei.—1 Pe. 2:20, 21.

13, 14. (a) Ne a fakaasiga e mafai o lavea ne koe me ko vāivāi te fakatuanaki o tau tamaliki talavou? (e) E mafai pefea o fakaaoga ne koe te poto mo te malamalama ke fesoasoani atu ki au tama‵liki?

¹³ ‵Talo atu ki a Ieova ke maua te poto ko te mea ke mafai o iloa ne koe te fesoasoani e ‵tau o tuku atu ne koe ki tau tamaliki telā ko talavou. (Sala. 32:8) E pelā me se fakaakoakoga, se a te fakaasiga e mafai o lavea ne koe me ko vāivāi te fakatuanaki o tau tamaliki? Kāti ko galo atu tena fiafia, ko faipati sē ‵lei ki taina tali‵tonu, kae fai mea ‵funa foki. Ke mo a e fakaiku fakavave aka me i mea konā ko fakailoga o te ola i se olaga magalua e aofia ei te faiga o se agasala matagā. * I te suā feitu, ke saga fakavave atu ki fakailoga konā kae sa manatu māmā foki ki tena fia nofo tokotasi.

¹⁴ E pelā mo Iesu, ke fai atu a fesili i se auala atafai kae āva. E pelā me se fakaakoakoga, kafai e asu kae ‵futi fakavave aka ne koe ki luga te paketi vai mai se vaikeli, ka mu‵tana fua a vai e maua ne koe i ei. I se auala tai ‵pau, kafai e faimālō ne koe tau tamaliki i te faiga o fesili e uke, ka galo atu i ei a te avanoaga ke iloa ne koe ana mafaufauga mo ana lagonaga. (Faitau te Faataoto 20:5.) E fai mai a Ilaria, telā ne taku  atu muamua, penei: “I te taimi ko talavou ei au, ne taua eiloa toku mafaufau mo oku lagonaga e uiga ki te munatonu mo te fakamāumāu taimi fakatasi mo tamaliki i taku vasega. Ne pokotia eiloa oku lagonaga i te mea tenā, kae ne lavea ne oku mātua. I se afiafi e tasi, ne fai mai me ko lavea ne laua me ko ‵kese aku mea e fai, kae ne fia iloa ne laua me se a te fakalavelave. Ne tagi eiloa au, fakamatala atu te pogai, kae fakamolemole atu ki a laua mō se fesoasoani. Ne ‵sai ne laua au, fakaasi mai me e malamalama laua, kae tauto mai me ka fesoasoani mai laua.” Ne kamata eiloa o fesoasoani atu a mātua o Ilaria ki a ia ke toe fakafou kae fakamalosi aka tena fesokotakiga mo tino i te fakapotopotoga.

15. Fakamatala mai te auala ne fakaasi atu ne Iesu te poto i ana faifaiga ki tino.

¹⁵ Ne fakaasi atu foki ne Iesu te poto mai te iloa ne ia te auala ke fesoasoani atu ki ana soko e pelā foki mo olotou uiga ‵‵lei. E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne lagona ei ne Natanielu me i a Iesu se tino Nasaleta, ne fai atu a ia, penei: “E a, e mafai o maua se mea ‵lei mai Nasaleta?” (Ioa. 1:46) Mai ana pati konei, e pefea tau kilokiloga e uiga ki a Natanielu? Se tino fakamasei tino, fakailoga tino, io me sē lava tena fakatuanaki? Ne fakaasi atu ne Iesu te poto mai te saga atu ki uiga ‵lei o Natanielu. Ne taku ne Iesu a tou tagata e pelā me se “tino Isalaelu telā e seai se uiga fakaloiloi i a ia.” (Ioa. 1:47) E lavea ne Iesu a loto o tino, kae ne fakaaoga ne ia te atamai tenā ke saga atu fua ki uiga ‵lei o tino.

16. E mafai pefea o fesoasoani atu koe ki tau tamaliki talavou ke ati aka ne ia a uiga ‵lei?

¹⁶ E se mafai o lavea ne koe a mea i loto o tino, kae mai te fesoasoani o te Atua, e mafai ei o maua ne koe te poto. E mata, e fakaaoga ne koe te atamai tenā ke saga atu koe ki uiga ‵lei o tau tamaliki telā ko talavou? E seai lele eiloa se tino e manako ke taku a ia e pelā me se “tino faitaua.” I ou mafaufauga mo au pati, ke mo a eiloa e taku ne koe tau tamaliki pelā me se “tino ‵teke” io me se “tamaliki faka‵tupu fakalavelave.” I lō te fai penā, kafai e lavea ne koe me isi se loto taumafai i tau tamaliki, fakaasi atu ke iloa ne ia me e lavea ne koe ana taumafaiga mo tena manakoga ke fai te mea tonu. Taumafai ke lavea ne koe so se fakailoga o tena gasolo ki mua, kae fakamalō atu ki ei. Fesoasoani atu ke ati aka ne ia a uiga ‵lei mai te tuku atu ki a ia a tiute e uke māfai e mafai. Tenā loa te mea ne fai ne Iesu ki ana soko. I se tasi mo te āfa tausaga mai tua ifo o te taimi ne fetaui ei a ia mo Natanielu (telā ne fakaigoa foki ki a Patolomaio), ne filifili ne Iesu a ia pelā me se tokotasi o ana apositolo, kae ne fai eiloa a Natanielu e pelā me se Kelisiano loto finafinau. (Luka 6:13, 14; Galu. 1:13, 14) Ka fesoasoani atu au pati fakamalō mo fakamalosiga ke lavea ne tau tamaliki me i a ia e sē se tamaliki sē aoga, kae se Kelisiano talavou telā e mafai o fakaaoga ne Ieova.

17, 18. Se a te ikuga e mafai o maua mai au taumafaiga ke fesoasoani atu ki au tama‵liki talavou ke tavini atu ki a Ieova?

¹⁷ I te taimi e puti aka ei ne koe au tama‵liki, e mafai eiloa o mafaufau koe pelā mo te apositolo ko Paulo, telā ne fai e pelā me se tamana faka-te-agaga ki tino e tokouke. Ne fakafesagai atu a ia ki te “loto mafatia mo te lasi o te manavase” ona ko te “‵poko o [tena] alofa” mō ana tama‵liki faka-te-agaga i Kolinito. (2 Koli. 2:4; 1 Koli. 4:15) E fai mai a Victor, telā ne puti aka ne ia ana tama‵liki e tokolua, penei: “E se faigofie eiloa te tulaga talavou. Kae e mafai eiloa o uke atu a taimi fakafia‵fia e mafai o maua i lō taimi e fe‵paki ei mo fakalavelave. Mai te fesoasoani o Ieova, ne mafai ei o maua ne au se fesokotakiga ‵pili mo aku tama‵liki.”

¹⁸ Mātua, ke mo a ma ‵fiu faeloa koutou i te fakaakoako otou tama‵liki ke tavini atu ki a Ieova. Kafai e fakaasi atu ne koutou te ‵poko o te otou a‵lofa mō latou, ka mafai eiloa o maua ne koutou te fiafia telā e se mafai o fakamatalagina, mai te ‵kilo atu ki a latou e au‵mai ki loto i te munatonu kae tumau i olotou tulaga pelā me ne tama‵liki faka-te-agaga kolā e “tumau i te sa‵sale i te munatonu.”—3 Ioa. 4.