1, 2. (a) Ana acinangolo ŵane akusadandawula ya cici ŵanace ŵawo payice msingu wacinyamata? (b) Ana Mklistu jwacinyamata mpaka alinjelinje kutenda yindu yatuli?

ACINANGOLO ŵaciklistu akusasangalala mnope mwanace jwawo pabatiswe. Mlongo jwine lina lyakwe Berenice ŵatite, “Nasangalele mnope ŵanace ŵangu paŵabatiswe. Twasangalele ligongo lyakuti ŵanace ŵetuwo ŵasakaga kumtumicila Yehofa.” Ŵanace mcece ŵa mlongoju ŵabatiswe mkanayice yaka 14. Jwalakwe ŵajonjecesye kuti, “Nambo twamanyililagasoni kuti pakuŵa ŵanacewo ŵaliji ŵacinyamata casimaneje ni yakusawusya yejinji.” Naga akwete mwanace jwacinyamata mpaka apikanicisye mwaŵapikanilaga mlongoju.

² Namatetule jwine jwakumanyilila mwakusaganicisya ŵanace ŵacinyamata jwasasile kuti kuŵa jwacinyamata kukusaŵa kwakusawusya kwa acinangolo soni kwa mwanacejo. Nambo acinangolo ngakusosekwa ganisya kuti ŵanace ŵawo ŵacinyamata ali ŵakusawusya kapena ŵawuwanace. Pandaŵiji jwacinyamata akusaganisya mnope, akusasaka kunguluka ni acimjakwe, soni kutenda yindu yine. Nambope, ŵanace pali ŵacinyamata mpaka akusye unasi wawo ni Yehofa, kola yakulinga yakutenda undumetume, soni kutenda yindu yakuti alipelece kwa Yehofa. Ndaŵi jeleji ŵacinyamata mpaka akule mwausimu  mpela muŵatendele Yesu paŵaliji jwacinyamata. (Aŵalanje Luka 2:52.) Ana wawojo mpela nangolo mpaka ŵakamucisye catuli ŵanace ŵawo ŵacinyamata? Kwende tulole yaŵatesile Yesu pakulosya cinonyelo, kulinandiya, soni umanyilisi. Ana ndamo syelesi mpaka syakamucisye catuli pakwiganya ŵanace ŵawo ŵacinyamata kuti amtumicileje Yehofa?

3. Ligongo cici ŵakumkuya ŵa Yesu ŵamanyililaga kuti Yesujo ŵaliji mjawo?

³ Yesu ŵanonyelaga ŵakumkuya ŵakwe soni jwaliji mjawo jusyesyene. (Aŵalanje Yohane 15:15.) Mu ndaŵi ja m’Baibulo mundu nganiŵasalilaga ŵamasengo ŵakwe yamumtima mwakwe. Nambo Yesu nganiŵajigalaga ŵakumkuya ŵakwe mpela acikapolo ŵakwe. Jwalakwe ŵakungulukaga nawo, ŵasalilaga yamumtima mwakwe, soni ŵapikanilaga paŵamsalilaga yayaliji m’mitima mwawo. (Maliko 6:30-32) Kugopoka kweleku kwakamucisye kuti Yesu ni ŵakumkuya ŵakwe aŵe paunasi wambone, soni yakamucisye ŵakumkuya ŵakwewo kutenda yejinji mu undumetume wa Mlungu.

4. Ana mpaka atende yatuli kuti aŵe acimjawo ŵa ŵanace ŵawo nambo ali mkusamalape ukumu wawo mpela nangolo? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

⁴ Michael mtati jwa ŵanace ŵaŵili jwatite, “M’weji acinangolo nganituŵa tulandene yaka ni ŵanace ŵetu nambo mpaka aŵe acimjetu ŵasyesyene.” Ŵandu ŵali paujakwe akusatendela yindu yimpepe. Akusosekwa kupopela ni kulola naga mpaka acenje ndaŵi jakusakamulila masengo kapena yindu yine kuti akoleje lipesa lyakunguluka ni ŵanace ŵawo. Ŵandu ŵali paujakwe akusanonyelasoni yindu yakulandana. M’yoyo, alinjilileje kuti anonyeleje yindu yakusayinonyela ŵanace ŵawo, mpela nyimbo, mafilimu, kapena mang’asi. Jwacinyamata jwine jwa ku Italy lina lyakwe Ilaria, ŵatite, “Acinangolo ŵangu ŵanonyelaga nyimbo syanapikanilaga. M’yoyo, baba ŵaŵele mjangu jwapamtima, soni nagopokaga kwasalila ngani jilijose.” Akaganisya kuti pakunguluka ni ŵanace ŵawo ŵacinyamata ni kwakamucisya kuŵa “paunasi wambone ni Yehofa” nikuti cajase ukumu wawo mpela nangolo. (Sal. 25:14) Naga akunguluka nawo mnope akusalosya kuti akusiŵanonyela soni kwacimbicisya, soni akusaŵa ŵagopoka kuŵecetana nawo. Yakuyicisya yakwe ŵanacewo caciŵasoni ŵagopoka kwasalila yamumtima mwawo.

5. Ana Yesu ŵakamucisye catuli ŵakumkuya ŵakwe kuti asangalaleje pakumtumicila Yehofa mwamtawu?

⁵ Yesu ŵamanyililaga kuti naga ŵakumkuya ŵakwe akutumicila Yehofa mwakulipeleka soni akamula masengo gakulalicila mwamtawu caciŵa ŵakusangalala. M’yoyo, ŵalimbikasisye kuti akamuleje masengo gakulalicila mwamtawu. Jwalakwe ŵasalilesoni kuti cacakamucisya kuti akamule cenene masengogo.—Mat. 28:19, 20.

6, 7. Ligongo cici acinangolo akusosekwa kutenda yindu yausimu mwakutamicika pampepe ni ŵanace ŵawo?

⁶ Ana akusaka kuti ŵanace ŵawo ŵacinyamata aŵe ŵakulimba mwausimu? Mlungu akusaka kuti ŵaleleje ŵanacewo “m’camuko ca Yehofa soni ŵajiganye kaganisye kakwe.” (Aef. 6:4) M’yoyo, akusosekwa kwajiganya ŵanacewo yindu yausimu mwakutamilicika. Tuwanicisye m’yi: Akusasaka kuti ŵanace ŵawo ajawuleje ku sukulu ligongo akusamanyilila kuti sukulujo jili jakusosekwa. M’yoyo akusatenda yakomboleka kuti ŵanacewo ajinonyeleje sukulujo. Mwakulandana ni yeleyi, acinangolo ŵakusiŵanonyela ŵanace ŵawo akusasaka kuti ŵanacewo ajawuleje ku misongano, soni asimanikweje pa kulambila kwa peŵasa. Pakuŵa kulijiganya yindu yakwamba Mlungu kuli kwakusosekwa, mpaka atende cenene kwakamucisya ŵanace ŵawo kuti anonyeleje yindu yausimu yampaka yakamucisye kuŵa ŵalunda. (Miy. 24:14) Mpela mwaŵatendele Yesu pakwakamucisya ŵakumkuya ŵakwe, wawojosoni akusosekwa kwakamucisya ŵanace ŵawo ŵacinyamata kuti atendeje cenene mu undumetume  mwakwalimbikasya kuti anonyeleje kwasalila ŵane Maloŵe ga Mlungu soni kwinjila mu undumetume mwakutamilicika.

⁷ Ana kutenda yindu yausimu mwakutamilicika mpaka kwakamucisye catuli ŵacinyamata? Jwamkongwe jwine jwa ku South Africa lina lyakwe Erin ŵatite, “Patwaliji ŵacinyamata twanyinyitikaga ni kulijiganya Baibulo, kwawula kumisongano soni mu undumetume. Ndaŵi sine twatendaga yindu yine mwamele kuti tukatenda lijiganyo lyapeŵasa. Nambo acinangolo ŵetu nganakunda kuti yeleyo yilepelekasye yindu yausimu ya liŵasa lyetu.” Jwalakwe ŵajonjecesye kuti, “Yaŵatendaga acinangolo ŵanguyo yangamucisye kola mtima wakupilila. Naga yindu yine yikundepelekasya kutenda yindu yausimu mwakutamilicika, mwacitema ngusalingalinga kuti ndandilesoni kutenda yindu yausimu. Nguganisya kuti ngusapakombola kutenda yeleyi ligongo lyakuti acinangolo ŵangu ŵalingagalingaga kuti tutendeje yindu yausimu mwakutamilicika.

8. (a) Ana Yesu ŵalosisye catuli kuti ŵaliji jwakulinandiya? (b) Ana kulinandiya kwa Yesu kwakwayiye catuli ŵakulijiganya ŵakwe?

⁸ Atamose kuti Yesu ŵaliji jwamlama, nambo ŵamanyililaga malile gakwe soni ŵamjegamilaga Yehofa. (Aŵalanje Yohane 5:19.) Ana ŵakulijiganya ŵakwe ŵalesile kumcimbicisya ligongo lyakuti jwaliji jwakulinandiya? Iyayi. Mmalo mwakwe, Yesu paŵamjegamilaga mnope Yehofa, ŵakulijiganya ŵakwewo ŵamkulupililaga mnope. Kaneko ŵakulijiganyawo ŵatandite kumsyasya Yesujo pakuŵa ŵakulinandiya.—Mase. 3:12, 13, 16.

9. Ana kupepesya soni kumanyilila malile gawo mpaka kwakwaye catuli ŵanace ŵawo ŵacinyamata?

⁹ Mwakulekangana ni Yesu m’weji tuli ŵangali umlama soni tukusalemwesya yindu yejinji. M’yoyo, tukusosekwa kuŵa ŵakulinandiya ni kwiticisya yatulemwesye. (1 Yoh. 1:8) Tuwanicisye kuti pana mabwana gaŵili, jwine akusajiticisya palemwisye soni akusapepesya nambo jwinejo jwangapepesya ata panandi. Ana wawojo mpaka amcimbicisye nduni pa mabwana gelega? Ŵanace ŵawo ŵacinyamata cacacimbicisya mnope naga wawojo akusapepesya pa yindu yalemwisye. Nombe nawo cacikola mtima ŵakwiticisya yakulemwa yawo. Rosemary, jwamkongwe jwakwete ŵanace ŵaŵili ŵatite, “Twajiticisyaga yatulemwisye, soni yeleyi yakamucisyaga ŵanace ŵetu kuŵa ŵagopoka kutusalila yakusawusya yawo. Twamanyililaga malile getu, ni twajiganyaga ŵanace ŵetu kwampaka apate matala gambone gakumalanilana ni yakusawusya yawo. Pasimene ni yakusawusya, twakamulicisyaga masengo mabuku gakusala ya m’Baibulo kuti twakamucisye soni twapopelaga nawo pampepe.”

10. Ana Yesu ŵalosisye catuli kuti ŵaliji jwakulinandiya paŵapaga malamusi ŵakumkuya ŵakwe?

¹⁰ Yesu akakombolece kwambaga kwapa malamusi ŵakumkuya ŵakwe. Nambo mwakulinandiya, ŵasalagasoni magongo gapelecele lilamusi line lyakwe. Mwambone, jwalakwe nganagamba kwasalila kuti asosesoseje candanda Ucimwene ni cilungamo ca Mlungu, nambo ŵasalile kuti, “Yine yosopeyi yicijonjecekwa kwa jemanja.” Ali ŵasasile kuti, “Alece kwelusya ŵane,” ŵapele ligongo lyakwe. Jwalakwe ŵatite, “kuti nombe nawo akaja kwajelusya. Pakuŵa mwakwajelusila ŵane nombe nawo cacajelusya m’yoyo.”—Mat. 6:31–7:2.

11. Ligongo cici acinangolo akusosekwa kusala ligongo lyapelecele lilamusi line lyakwe?

¹¹ Naga kwakomboleka, wawojosoni pakupeleka lilamusi line lyakwe akusosekwa kusalasoni ligongo lyakwe. Naga mwanace jwawo jwacinyamata akumanyilila mwakujiwonela wawojo nganijo, cacapikanila mwakutyocela pasi pamtima. Barry, jwamlume jwakwete ŵanace mcece, ŵatite, “Kupeleka magongo kukusakamucisya kuti jwacinyamata ŵakulupilileje ligongo akusamanyilila kuti lilamusi lyapelecelyo likwete magongo gakwe gakupikanika cenene.”  Ŵacinyamata pakukula akusaganisya jika yakutenda. (Alo. 12:1) Barry jwasasilesoni kuti, “Ŵacinyamata akusasosekwa kuganisya yakutenda mwalunda pakujigalila magongo gakwe ngaŵaga mwakupikanila mumtima mwawo.” (Sal. 119:34) Naga akusapeleka magongo payindu yasasile, mwanace jwawo jwacinyamata cacimanyilila kuti wawojo akumanyilila kuti jwalakwe akukula soni cacilijiganya kusagula yakutenda pakamulicisya masengo ‘lunda lwakwe lwakuganisya.’

12. Ana Yesu ŵalosisye catuli umanyilisi paŵamkamucisyaga Petulo?

¹² Yesu ŵalosisye kuti ŵaliji jwaumanyilisi soni ŵamanyililaga naga ŵakulijiganya ŵakwe akusosecela cikamucisyo. Mwambone, pandaŵi jine Yesu ŵasalile ŵakumkuya ŵakwe kuti cawulajidwe nambo Petulo ŵamsalile kuti alitendele canasa. Yesu ŵamanyililaga kuti Petulojo ŵamnonyelaga nambo ŵagambile kola nganisyo syakulemweceka. Pakusaka kumkamucisya jwalakwejo soni ŵanewo, Yesu ŵamjamwice, pakusala yayicatendecela ŵakusagwala kutenda lisosa lya Yehofa pasimene ni yakusawusya. Ŵasasilesoni kuti Yehofa cacapa mbote wosope ŵangalinonyela. (Mat. 16:21-27) Petulo ŵalijiganyisye kandu pa yayatendekweyi.—1 Pet. 2:20, 21.

13, 14. (a) Ana cici campaka cilosye kuti cikulupi ca mwanace jwawo jwacinyamata cikunandipa? (b) Ana mpaka akamulicisye masengo catuli umanyilisi kuti ampikanicisye soni kumkamucisya mwanace jwawo?

¹³ Am’ŵendeje Yehofa kuti ŵakamucisye kuŵa ŵaumanyilisi kuti amanyilileje naga ŵanace ŵawo ŵacinyamata akusosecela cikamucisyo. (Sal. 32:8) Mwambone, ana mpaka amanyilile catuli kuti cikulupi ca mwanace jwawo citandite kunandipa? Mwine apano ngakusangalalasoni mpela mwaŵatendelaga pandanda, soni akusanonyela kusala yakulemwa ya ŵakulupilila acimjakwe. Naga akutenda yeleyo, akawutucilaga ganisya kuti ŵatesile cakulemwa cekulungwa. * Nambo akagamba kutama ngamkamucisya aciganisyaga kuti cacilimbisyasoni jika cikulupi cakwe. Akusosekwa kumkamucisya kuti alimbisye cikulupi cakwe.

¹⁴ Mpela Yesu, akusosekwa kwawusya ŵanacewo mwaucimbicimbi. Mpela mwakusatendela pakuteka mesi pacisima, ngakusateka mwakwanguya kuti mesi gane gakajasika. Mwakulandana  ni yeleyi, naga akwamba kumkanganicisya mwanace jwawo kuti ŵajanje yiwusyo nganaŵa amanyilile yakuganisya mwanacejo soni mwakupikanila mumtima. (Aŵalanje Miyambo 20:5.) Ilaria jwatumkolasile kundanda jula jwatite, “Panaliji jwacinyamata yasawusyaga kusagula pasikati pakutenda yindu yausimu ni kunguluka ni acimjangu ŵa kusukulu. Yeleyi yandendekasyaga kuti lajeje nganisyo mwati acinangolo ŵangu ŵayikopocele. Lisiku line kwigulo, ŵasalile kuti nguwoneka kuti ngangusangalala ni ŵambusisye cacasawusyaga. Natandite kulila, kaneko nasalile yayalagasyaga nganisyo ni naŵendile kuti angamucisye. Ŵangumbatile, ni ŵasalile kuti akumbikanicisya soni cangamucisye.” Acinangolowo mwacitema ŵamkamucisye Ilaria kuti apate acimjakwe ŵambone pasikati pa ŵakulambila acimjakwe.

15. Ana Yesu ŵalosisye catuli umanyilisi paŵatendaga yindu ni ŵane?

¹⁵ Yesu ŵalosisyesoni umanyilisi mwakumanyilila yindu yaŵatendaga cenene ŵakumkuya ŵakwe. Mwambone, mundu jwine lina lyakwe Natanayeli ali apikene kuti Yesu ŵatyocelaga ku Nasaleti ŵatite, “Ana mu Nasaleti mpaka mukopoce cindu cambone?” (Yoh. 1:46) Pakwamba kupikana maloŵe gelega, ana mpaka ajile kuti Natanayeli ŵaliji mundu jwatuli? Jwakusawusya? Jwalusagu? Kapena jwangali cikulupi? Yesu ŵalosisye umanyilisi ni ŵalolite yindu yambone mwa Natanayelijo, mwati ŵamkolasile kuti ‘Myisalayeli jwangali cinyengo cilicose.’ (Yoh. 1:47) Yesu ŵamanyililaga yayaliji mmitima ja ŵandu yeleyi yamkamucisyaga kuti aloleje yindu yambone mwa ŵanduwo.

16. Ana mpaka amkamucisye catuli mwanace jwawo jwacinyamata kola ndamo syambone?

¹⁶ Wawojo nganaŵa amanyilile yayili mumtima mwa mundu. Nambo ni cikamucisyo ca Mlungu mpaka aŵe ŵaumanyilisi. Ana cacikamulicisya masengo umanyilisi welewu pakulola yindu yambone mwa ŵanace ŵawo ŵacinyamata? Pangali mundu jwakusasaka kolanjikwa kuti jwakusawusya. Akakola nganisyo kapena kuŵeceta yakulosya kuti akusam’wona mwanacejo kuŵa jwakusapuka kapena jwakusawusya. Atamose naga mwanacejo yindu yine yikusamlema, atendeje yindu yakulosya kuti akusamanyilila yindu yambone yakusatenda soni kusacilila kwakwe kutenda yindu yambone. Alolecesyeje yindu yambone yakulingalinga kutenda ni am’yamicileje. Amkamucisye kuti akusye ndamo syakwe syambone pakumpa yakutenda yejinji naga kwakomboleka. Yeleyi ni yaŵatesilesoni Yesu. Pali papitile caka ni hafu ali asimene ni Nataniyeli (jwakolanjikwasoni kuti Batulomeyo), Yesu ŵamsagwile jwalakwe kuti aŵe ndumetume, soni ŵaŵele Mklistu jwamtawu. (Luk. 6:13, 14; Mase. 1:13, 14) Kum’yamicila soni kumlimbikasya mwanace, kukusamkamucisya kuti akaliwonaga kuŵa jwakulepela nambo kuti ali Mklistu jwambone jwampaka Yehofa amkamulicisye masengo.

17, 18. Ana mpaka paŵe yakuyicisya yatuli naga akwendelecela kwiganya ŵanace ŵawo kuti amtumicileje Yehofa?

¹⁷ Pakulela ŵanace ŵawo ndaŵi sine mpaka apikane mpela mwaŵapikanile ndumetume Paulo juŵakwete ŵanace ŵajinji ŵausimu. Jwalakwe ŵanonyelaga mnope ŵanacewo soni ‘ŵalagaga mnope mumtima’ ligongo lyakuti ŵaganicisyaga. (2 Akoli. 2:4; 1 Akoli. 4:15) Victor jwakwete ŵanace ŵaŵili ŵalume ni jumo jwamkongwe ŵatite, “Yaka ya unyamata yikusaŵa yakusawusya. Nambo pakusaŵasoni yindu yambone yakusangalasya. Yehofa ŵatukamucisye kuti tuŵe paunasi wambone ni ŵanace ŵetu.”

¹⁸ Akapela ni kwajiganya ŵanace ŵawo kuti amtumicileje Yehofa. Naga akusiŵanonyela mnope, caciŵa ŵakusangalala ligongo cacawona ŵanacewo ali mlikuga lya ŵanace ‘ŵakwendelecela kwenda mu usyesyene.’—3 Yoh. 4.