Mu Ayuweg Fakam ni Ke Fel’ Yangaren ni Nge Pigpig ngak Jehovah

“Me ilal Jesus nge ga’, me ga’ e gonop rok, ma ba fel’ u wan’ Got nge girdi’.”​—LUKE 2:52.

TANG: 41, 11

UW ROGON NRAYOG NI NGAM FOLWOK ROK JESUS U ROGON . . .

ni ngam dag ngak fakam ni ke fel’ yangaren nib t’uf rom?

ni ngam dag e sobut’an’ ni gur reb e gallabthir?

ni ngam dag nib tamilangan’um u nap’an ni ga be guy rogon ni ngam ayuweg fakam ni ke fel’ yangaren?

1, 2. (a) Mang e ma magafan’ boch e gallabthir ngay u nap’an nra fel’ yangaren pi fakrad? (b) Mang boch ban’en nrayog ni nge rin’ reb e bitir ni Kristiano ni ke fel’ yangaren nra yib angin ngak?

 RIB gel e felfelan’ ni ma tay e piin gallabthir u nap’an nra un reb i fakrad ko taufe. Berenice e aningeg e bitir rok ma yad gubin ni goo nni taufenagrad u m’on ni nge gaman 14 e duw rorad. I yog ni gaar: “Rib gel e felfelan’ ni gu tew. Kar gu felfelan’gow ni bochan e baadag pi fakmow ni ngar pigpiggad ngak Jehovah.” Miki ulul ngay ni gaar: “Machane, gamow manang ni boor e magawon ni yad ra mada’nag ni bochan e kab fel’ yangarrad.” Faanra bay e bitir rom ni kab fel’ yangaren ara ke chugur ko re yangar nem, ma dabisiy ni ku ma magafan’um ni bod rogon Berenice.

² I yog be’ ni boor ban’en ni manang u murung’agen e bitir nnap’an nra fel’ yangaren reb e bitir, ma aram ba ngiyal’ nrib mo’maw’ ngak e piin gallabthir nge fare tir. I yog ni gaar: “Nap’an nra fel’ yangaren reb e bitir ma gathi aram e ngiyal’ ni ngan lemnag ni ke ‘aliliy’ fare tir ara ‘be ngongol i bitir.’ Ya aram e ngiyal’ ni ke yoor ban’en ni ma lemnag, ma ke adag ni nga i chagil ko pi fager rok.” Nap’an nra fel’ yangaren e bitir rom, ma aram e ngiyal’ nrayog ni ngari fel’ e tha’ u thilrow Jehovah, me nameg boch ban’en ni fan ko machib, me ognag e yafas rok ngak Got, me rin’ e n’en ni ke micheg ngak Got. Rayog ni nge guy ni aram e ngiyal’ nrayog ni nge mon’og ko tirok Got ban’en ni bod rogon ni i rin’ Jesus u nap’an ni kab bitir. (Mu beeg e Luke 2:52.) Ere, faanra gur reb e gallabthir, ma mang e ba milfan  ngom ni ngam rin’ ni fan ko bitir rom u nap’an ni ke fel’ yangaren? Am lemnag rogon ni i dag Jesus e t’ufeg, nge sobut’an’, nge tamilangan’ u nap’an ni ke ilal. Uw rogon nrayog ni nge ayuwegem e pi fel’ngin ney ni ngam ayuweg fakam ni ke fel’ yangaren ni nge pigpig ngak Jehovah?

NGAUM T’UFEG FAKAM NI KE FEL’ YANGAREN

3. Mang fan nrayog ni nge yog Jesus ni pi apostal rok e yad boch e fager rok?

³ Jesus e ir reb e fager ni ma t’ufegey ma kub yul’yul’. (Mu beeg e John 15:15.) Kakrom e der ma weliy reb e masta laniyan’ ngak e pi tapigpig rok. Machane, Jesus e i dag ngak e pi apostal rok ni ir e masta rorad maku ir e fager rorad. I tay e tayim ni fan ngorad, ma i weliy laniyan’ ngorad, maku i motoyil ngorad u nap’an ni ur weliyed lanin’rad ngak. (Mark 6:30-32) Re n’ey e ayuweg Jesus nge pi apostal rok ni ngar pared nrib chugur e tha’ u thilrad miki ayuwegrad u rogon e pi n’en ni yira pag fan ngorad ni ngar rin’ed boch nga m’on ni fan ko pigpig ni yad be tay ngak Got.

4. Uw rogon nrayog ni ngam mang fager ko bitir rom? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

⁴ Michael ni bay l’agruw e bitir ni fak e yog ni gaar: “Dabiyog ni ngad boded e pi taab yangar rok pi fakdad, machane rayog ni ngad manged fager rorad.” Pi fager e yad ma rin’ boch ban’en u taabang. Ere, mu meybil mag fal’eg i lemnag ko rayog ni ngam buchuuwnag e tayim ni ga ma un riy ko maruwel ni ma yag e salpiy riy ara urngin e tayim ni ga ma fanay ni fan nga yugu boch ban’en ya nge yag ni yoor e tayim ni ngam rin’ed e bitir rom boch ban’en u taabang. Pi fager e ku taareb rogon e pi n’en ni yad baadag ni yad ma rin’. Ere, mu athamgil ni ngam adag e pi n’en ni baadag e bitir rom ni nge rin’, ni bod rogon ni ngam gay rogon ni ngam adag e re miti musik ni baadag ni ma motoyil ngay, nge kachido ni baadag ni ma yaliy, ara miti gosgos ni baadag ni ma un ngay. Ilaria ni ma par u Italy e yog ni gaar: “Gallabthir rog e yow baadag ni yow ma motoyil ko pi musik ni gu ma motoyil ngay. Bin riyul’ riy e yan i par ni papa’ rog e aram e fager rog nrib pach e thin romow. Mus ko tin baaray ban’en nib mo’maw’ ni nggu weliy ngak be’ mab puf rogog ni nggu weliy ngak.” Faan ga ra guy rogon ni ngam mang fager ko bitir rom ni ke fel’ yangaren mu kum ayuweg ni nge mang ‘fager rok’ Jehovah, ma gathi aram e dab ki tay e bitir rom fam. (Ps. 25:14) Ya n’en ni ga be rin’ e ga be dag ngak fare tir nib t’uf rom ma ga be tayfan. Ma angin nra yib riy e ra mom rok fare tir ni nga i weliy salpen ngom.

5. Uw rogon ni ayuweg Jesus pi gachalpen ni ngar felfelan’gad ko pigpig ni yad be tay ngak Jehovah?

⁵ Baadag Jesus ni nge felfelan’ pi gachalpen ko pigpig ni yad be tay ngak Jehovah. Aram fan ni baadag ni ngar uned nga boch ban’en ni fan ko tirok Got ban’en ni yad ba pasig ngay. Arrogon, baadag Jesus ni ngar manged boch i gachalpen ni yad ba pasig ko machib! Ma i micheg ngorad nra ayuwegrad ni ngar rin’ed e re maruwel nem nib fel’ rogon.​—Matt. 28:19, 20.

6, 7. Mang fan nra m’ug riy ni be t’ufeg e gallabthir pi fakrad ni faan yad ra tay u gil’ e pi n’en ni kar dugliyed ni ngar rin’ed pi fakrad u taabang ni fan ko tirok Got ban’en?

⁶ Dariy e maruwar riy ni ga baadag ni nge par e bitir rom ni ke fel’ yangaren nib fel’ e tha’ u thilrow Jehovah. Baadag Jehovah ni ngam chuguliy fakam mag ‘llowan’nag nrogon, mag fonownag nrogon girdien Kristus.’ (Efe. 6:4) Ere, thingar mu guy rogon ni ngam skulnag fakam ni gubin ngiyal’. Baaray rogon nrayog ni ngan susunnag: Ga baadag ni nge un fakam nga skul ni bochan e ga manang nib ga’ fan e skul ma ga baadag ni ngki adag ni nge fil boch ban’en nib beech. Ere, pi gallabthir nib t’uf pi fakrad rorad e yad baadag ni nge yib angin e ‘fonow’ ni ma pi’ Jehovah ngak pi fakrad u nap’an e pi muulung ni gad ma un ngay nge ku boch ban’en ni gad ma rin’ ni fan ko tirok Got ban’en. Bochan ni ga manang nib ga’ fan e skul ni ma pi’ Jehovah, ma aram fan ni ga ma guy rogon ni ngam ayuweg pi fakam ni nge ga’ fan e tirok Got ban’en u wan’rad mar adaged ni ngar gonopgad. (Prov. 24:14) Mu guy rogon ni ngam ayuweg e bitir rom ni ke fel’ yangaren ni nge mon’og ko machib ni aram e nge mon’og u rogon ni ma fil e Thin rok Got ko girdi’ miki un ko machib ni gubin ngiyal’ ni bod rogon ni i ayuweg Jesus pi gachalpen.

⁷ Faanra gubin ngiyal’ ni ma rin’ e bitir rom ni ke fel’ yangaren boch ban’en ni fan ko pigpig ni ma tay ngak Jehovah ni bod rogon e fol Bible ni ma tay, nge  muulung, nge machib, ma mang angin nra yib ngak? Erin ni ma par u South Africa e yog ni gaar: “Nap’an ni ka gamad bbitir mab ga’ ni gamad ma gay lungumad ni bochan e nge dab gu uned ko fol Bible ni gamad ma tay, nge muulung, nge machib. Bay yu ngiyal’ ni gamad ma rin’ boch ban’en u nap’an ni gamad be fil e Bible u tabinaw ni bochan e nge yog e gallabthir romad ngomad ndab kug uned ko fol Bible ni yibe tay. Machane, dar talgow i guy rogon ni ngar ayuwegew gamad.” Ki ulul ngay ni gaar: “N’en nra rin’ew e ayuwegeg ni nggu nang feni ga’ fan e pi n’ey. Ere, chiney e nap’an nra yib boch ban’en i magawonnag e pi n’en ni gu ma rin’ ni fan ko tirok Got ban’en, ma gu baadag ni nggu papey ngkug sul nggu rin’ e pi n’en ni gu ma rin’ ni fan ko liyor ni gu ma tay ngak Got. Gu be lemnag ni faan gomanga de guy e gallabthir rog rogon ni ngar ayuwegew gamad, ma dabiyog ni nggu rin’ e pi n’ey. Faan gomanga ur folgow romad, mab mudugil ni chiney e gu be pag e muulung nge ku boch ban’en ni yima rin’ ni fan ko tirok Got ban’en.”

MU FIL NGORAD ROGON NI NGAUR DAGED E SOBUT’AN’ U DAKEN E NGONGOL ROM

8. (a) Uw rogon ni i dag Jesus ni bay e gin nthingari mus riy? (b) Uw rogon ni yib angin e sobut’an’ ni i dag Jesus ngak pi gachalpen?

⁸ Yugu aram rogon ni Jesus e ir be’ nib flont, machane i par nib sobut’an’ ma i dag ni bay e gin nthingari mus riy ma be taga’ ngak Jehovah. (Mu beeg e John 5:19.) Ere gur, daki ga’ fan Jesus u wan’ pi gachalpen ni bochan e re n’ey? Danga’. Ya bin riyul’ riy e, bochan ni gubin ngiyal’ ni yad ma guy ni ma taga’ ngak Jehovah ma aram fan ni i pagan’rad ngak. Ma boch nga tomuren mar folwokgad u rogon ni i dag Jesus e sobut’an’.​—Acts 3:12, 13, 16.

9. Faan ga ra sobut’nagem ngam wenig u nap’an ni kam oloboch mu kum dag ni bay boch ban’en ndabiyog rom, ma mang angin nra yib ko bitir rom ni ke fel’ yangaren?

⁹ Gadad e gad ba thil ngak Jesus ni bochan e boor ban’en ndabiyog rodad, ma dawor da flontgad, maku gad ma oloboch. Ere, thingar mu nang ni boor ban’en ndabiyog rom, ma dab um mithag e oloboch rom. (1 John 1:8) Bod ni, faanra ga ma un nga barba’ e maruwel, ma uw rogon reb e ga’ ko maruwel ni ga baadag ni ngam maruwel u tan pa’? Ga baadag ni ngam maruwel u tan pa’ be’ nder ma mithag e oloboch rok, fa be’ nder ma wenig u nap’an nra oloboch? Ere, ku arrogon ni faanra guyem fakam ni kam wenig u ban’en nib kireb ni kam rin’, ma aram e rayog ni ngari tayfam. Maku rayog ni ngki nang rogon ni nga i wenig u nap’an ni ke rin’ ban’en nib kireb. Rosemary ni bay dalip e bitir ni fak e yog ni gaar: “Gamow e pumoon rog e nap’an ni gamow ra oloboch u ban’en ma da gur mithagew ko bitir romow. Ere, bochan e re n’ey ma aram mar pufpufgad ni ngar weliyed e magawon rorad ngomow.” Ki ulul ngay ni gaar: “Gamow manang e pi n’en ndabiyog romow, ere aram fan ni gu filew ngak pi fakmow e bin th’abi fel’ e kanawo’ ni ngar pirieged e fulweg ko pi magawon rorad riy. Nap’an nra t’uf e ayuw rorad ma gamow ma dag ngorad e thin ni bay u boch e babyor nib puluw e thin riy ko Bible nrayog ni nge ayuwegrad, maku gamad ma meybil u taabang.”

10. Uw rogon ni dag Jesus e sobut’an’ u nap’an ni yog boch ban’en ni nge rin’ pi gachalpen?

¹⁰ Bay mat’awun Jesus ni nge yog ngak pi gachalpen e n’en ni ngar rin’ed. Machane, bochan ni ir be’ nib sobut’an’ mab ga’ ni ma weliy ngorad fan ni ke yog boch ban’en ni ngar rin’ed. Bod ni, gathi kemus ni yog ngorad ni ngar m’oneged u wan’rad e Gagiyeg rok Got nge tin nib m’agan’ ngay, ya ki yog ngorad ni gaar: “Ma aram me pi’ urngin e pi n’ey ngomed.” Tomuren ni gaar ngorad, “Dab mu turguyed e kireb nga daken e girdi’,” miki weliy fan ngorad ni gaar: “[Ya] nge dabi turguy Got e kireb nga dakenmed yi Got e ra turguy e kireb nga dakenmed nrogon ni kam turguyed e kireb nga daken e girdi’.”​—Matt. 6:31–7:2.

11. Mang fan nib fel’ ni ngam weliy ngak fakam fan ni kam ngongliy reb e motochiyel ni ngan fol riy ara fan ni kam dugliy ban’en ni ngan rin’?

¹¹ Faanra ga be guy nib t’uf ni ngam rin’, mab fel’ ni ngam weliy ngak fakam fan reb e motochiyel ni kam fal’eg ara ban’en ni kam dugliy ni ngan rin’. Faanra nang fakam fan ni kam rin’ ara fan ni kam dugliy ban’en, ma ra m’agan’ ngay ni nge fol riy. Barry ni bay aningeg e bitir ni fak e yog ni gaar: “Faanra um weliy ngak pi fakam ni ke fel’ yangarrad fan ni kam dugliy ni ngan rin’ ban’en nge ban’en, ma rayog ni nge tamilang u wan’rad ni gathi ka yugum dugliy fapi  n’em ni ngan rin’ ni bochan e ga manang ni bay mat’awum ni ngam rin’, ya bay fan ni kam dugliy fapi n’em ni ngan rin’ ma ra yib angin.” Maku reb e, piin fel’ yangaren e yad be piilal i yan, ere yad be fil rogon ni ngar dugliyed boch ban’en ni yad rorad. Ki weliy Barry ni gaar: “Ba t’uf ni nge fil e piin fel’ yangaren rogon ni ngar dugliyed boch ban’en ni bay fan ma gathi kemus ni bochan e aram e n’en ni yad baadag ni ngar rin’ed.” (Ps. 119:34) Ere, faan ga ra sobut’nagem ngam weliy fan ni kam dugliy ban’en ni ngan rin’, ma rayog ni nge guy fakam ni ga be tayfan, ma ga manang ni be ilal i yan. Ma re n’ey e ra ayuweg u rogon ni ngki dugliy boch ban’en ni nge rin’.

NGAM DAG NIB TAMILANGAN’UM MAG GUY ROGON NI NGAM NANG RAROGON FAKAM

12. Bochan nib tamilangan’ Jesus, ma uw rogon ni ayuweg e re n’ey u rogon ni nge ayuweg Peter?

¹² Jesus e ba tamilangan’ ma manang e pi n’en nib t’uf ni nge ayuweg pi gachalpen riy. Bod nnap’an ni yog ngak pi gachalpen ni bay ni li’ ngem’, me yog Peter ngak ndab ki lem nge pag rogon. Machane, manang Jesus nde puluw e lem rok Peter. Ere, gay rogon ni nge yal’uweg Peter nge tin ni ka bay i gachalpen ni aram e yog ngorad e n’en nra buch rok e piin ni yad ra siyeg ni ngar rin’ed e tin nib m’agan’ Jehovah ngay ko ngiyal’ ni yad be guy nib mo’maw’ ni ngar rin’ed riy. Ki yog ngorad nra tow’athnag Jehovah e piin ndarur lemnaged boch ban’en ni ngar rin’ed ni yad e nge fel’ ngorad. (Matt. 16:21-27) Ere, nang Peter e n’en ni be fil Jesus ngak.​—1 Pet. 2:20, 21.

13, 14. (a) Uw rogon mag nang ni be war e michan’ rok fakam ni ke fel’ yangaren? (b) Uw rogon nrayog ni ngam fanay e tamilangan’ ni ngam nang rarogon fakam me yag ni ngam ayuweg?

¹³ Mmeybil ngak Jehovah ni nge pi’ e tamilangan’ ngom ya nge yag nim nang e pi n’en nib t’uf ni ngam ayuweg fakam riy ni ke fel’ yangaren. (Ps. 32:8) Uw rogon ni ngam nang ni ke war e michan’ rok fakam? Rayog ni sana gathi ri kab felfelan’ ni bod kafram, ara be weliy boch ban’en nib kireb u murung’agen e pi walag u lan e ulung, ara be mithag rom boch ban’en ni ma rin’. Faanra buch ni aray rogon, ma dab mu gur ngam lemnag ni pi n’ey e aram e pow riy ni bay ban’en ni be rin’ fakam nrib gel e kireb riy. * Maku reb e, dab mu fek owchem ko pi n’ey ara mu lemnag ni be rin’ e pi n’em ni bochan e ke taw nga reb e yangar ma bayi munmun me thil.

¹⁴ Mu fith boch e deer ngak fakam u fithik’ e sumunguy nge tayfan ni bod ni rin’ Jesus. Re n’ey e bod rogon ni ga be fanay reb e pakit ni ngam l’eng e ran u lan reb e luwed. Faan ga ra l’eng fapi ran ni yugu ba  papey, ma boor riy e ra map’ nga but’. Ere, ku arrogon ni faanra yugum fith boch ban’en ngak fakam nib pag rogon ara mu guy rogon ni ngam towasariy ni nge weliy salpen ngom, ma dabiyog ni ngam nang e n’en ni be lemnag nge fan ni ma rin’ boch ban’en. (Mu beeg e Proverbs 20:5.) Ilaria ni faan kan weliy murung’agen e yog ni gaar: “Nap’an ni kab fel’ yangareg, mab ga’ ni gu baadag ni ngaug chag ngak e piin ni gamad nga skul, machane gu manang nib kireb. Munmun me nang e gallabthir rog ni bay e magawon rog ni bochan e ba ngiyal’ e gub felfelan’ ma ba ngiyal’ e danga’. Ere, yan i reb e nep’, ma rognew ngog ni yow be guyeg ma kar nangew ni bay ban’en ni be magawonnageg, ma aram mar fithew gag ko mang e ke buch rog. Ma aram mug tabab ko meyor, mug weliy ngorow e magawon rog, mu gog ngorow ni ngar ayuwegew gag. Ma aram mar gumuchmuchgow ngog, ma rognew ngog ni kar nangew fan e magawon rog, ma yow ra ayuwegeg.” Ka chingiyal’ nem me tabab e gallabthir rok Ilaria ni ngar ayuwegew ni nge yag boch e fager nib manigil ngak u lan e ulung.

15. Mu weliy rogon ni i dag Jesus nib tamilangan’ u nap’an ni be ayuweg boch e girdi’.

¹⁵ Ki dag Jesus nib tamilangan’ ni bochan e manang e pi n’en nib t’uf ni nge ayuweg pi gachalpen riy maku ma sap nga fel’ngirad. Bod nnap’an ni rung’ag be’ ni ka nog Nathanael ngak ni ke yib Jesus u Nazareth, me yog ni gaar: “Rayog ni nge yib ban’en nib fel’ u Nazareth?” (John 1:46) Ere, ga ra rung’ag e pi thin ney, ma uw rogon ni ga ra lemnag Nathanael? Gur, ga ra lemnag ni ir be’ ni yug ma yaliy thibngin ban’en, ara ba laniyan’, fa dariy e michan’ rok? I dag Jesus nib tamilangan’ ni aram e sap nga fel’ngin Nathanael. I yog ni “ir be’ u Israel, ni be’ nrib yul’yul’!” (John 1:47) Rayog ni nge guy Jesus e n’en ni bay u gum’irchaen e girdi’, ere aram fan nib mom ni nge guy fel’ngin be’.

16. Uw rogon nrayog ni ngam ayuweg fakam ni ke fel’ yangaren ni nge maruweliy boch e fel’ngin nib fel’?

¹⁶ Dabiyog ni ngam guy e n’en ni bay u gum’irchaen e girdi’, machane rayog ni nge ayuwegem Got ni nge tamilangan’um u boch ban’en. Ku rayog ni nge ayuwegem Jehovah ni ngam yaliy fel’ngin fakam. Dariy be’ ni baadag ni nga u nog ni “ir be’ nib kireb.” Ere, dab um lemnag ara u mog ni fakam e ir reb e “fel’ yangaren nib ta ma togopuluw” ara “ir reb e bitir nib balyang.” Mus ni faanra ga be guy ni bay e magawon rok, ma nga mog fel’ngin ngak mu ku mog ngak ni ga manang ni baadag ni nge rin’ e tin nib fel’. Mog boch ban’en ngak ni kam guy ni ke mon’og riy, mag pining e magar riy ngak. Mu pag fan boch ban’en ngak ni nge rin’ ya nge yag ni gagiyel fel’ngin nib fel’. Aram e n’en ni i rin’ Jesus ngak pi gachalpen. Reb e duw nge baley u tomuren ni ke mada’nag Jesus Nathanael, (ni ku yima yog Bartholomew ngak), me mel’eg Jesus ni nge mang reb e apostal rok, me dag Nathanael ni ir reb e Kristiano nib pasig ko machib. (Luke 6:13, 14; Acts 1:13, 14) Ere, um pi’ e athamgil nga laniyan’ fakam ma ga be yog ngak boch ban’en nib fel’ ni ke rin’ ko bin ni ngaum k’aring ni nga i lemnag ndariy ban’en nib fel’ ngay. Mu ayuweg ni nge nang nrayog ni nge felfelan’nagem nge Jehovah maku rayog ni nge fanay e pi salap rok ni nge pigpig ngak Jehovah.

GA RA SKULNAG FAKAM MA RA YIBNAG E FELFELAN’ NGOM

17, 18. Faanra dab mu tal i guy rogon ni ngam ayuweg fakam ni nge pigpig ngak Jehovah, ma mang angin nra yib riy?

¹⁷ Nap’an ni ga be chuguliy fakam, ma rayog ni ngam lem yu ngiyal’ ni bod rogon apostal Paul. Boor e girdi’ ni i magafan’ ngorad ni bochan e ma tayrad ni gowa yad pi fak. I ‘magafan’, ma be kireban’’ ngak e pi walag nu Korinth ya ma tayrad ni yad pi fak ni bochan ‘gelngin farad t’uf rok.’ (2 Kor. 2:4; 1 Kor. 4:15) Victor ni bay l’agruw e pumoon nge reb e ppin ni fak e yog ni gaar: “Nap’an ni kab fel’ yangarrad ma boor e magawon ni ug mada’naged. Machane, ka boor ban’en ni ug rin’ed u taabang ni ug felfelan’gad ngay ko magawon ni ug mada’naged. Bochan ni ke ayuwegmad Jehovah, ma aram fan ni ke yag ni nge par nib fel’ e tha’ u thilmad pi fakmow.”

¹⁸ Mu athamgil ni ngaum ayuweg fakam ni nge pigpig ngak Jehovah. Mu dag ngorad gelngin farad t’uf rom, ma dabi mulan’um. Mu lemnag gelngin e felfelan’ ni ga ra tay u nap’an ni ga ra guyrad ni kar dugliyed ni ngar pigpiggad ngak Got mu u ranod u kanawoen e “tin riyul’.”​—3 John 4. 

[Boch e thin nra tamilangnag murung’agen]

[Deer ni ngan pi’ e fulweg riy]