Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Nanchi Mwayuka Nyi?

Nanchi Mwayuka Nyi?

Nanchi kala mivungilo beilenganga ne kwiingijisha byepi?

Mivungilo ya mpapa ne pepala po banembele buku wa Eshita kufuma mu myaka kitota kya bu 18

Mambo Awama anembele Luka aamba pe Yesu byo avungulwile muvungilo wa buku wa Isaya, byo amutangile ne byo amuvungile jikwabo. Kabiji byambo byapelako biji mu Mambo Awama anembele Yoano, Yoano naye waambile pa muvungilo amba kechi wafwainwe kunembamo bya kukumya byonse byaubile Yesu ne.—Luka 4:16-20; Yoano 20:30; 21:25.

Nanchi mivungilo beilenganga byepi? Baingijishanga mpapa, biseba ne mambanga o balamikanga pamo kuba’mba ekale ke muvungilo. Uno muvungilo bamupombakanyanga ku kakichi ne kufya byambo mukachi. Byambo bebinembanga mu bipelu bicheche mu bula bwa muvungilo. Inge muvungilo walepesha, babikangako tubichi konse kwapelela muvungilo, abino byo byakwashanga ubena kutanga kumuvungulula ne kumuvungila ku lubaji lukwabo posotu wataana po abena kukeba kutanga.

Buku wa The Anchor Bible Dictionary waamba’mba, “Muvungilo walepele mamita 10 mo banembanga buku yense inge bamuvungulula.” Bantu bamo bamba’mba Mambo Awama anembele Luka, bakonsha kwianemba mu muvungilo walepa mamita 9.5 mu bula. Bimye bimo, peulu ne panshi ya muvungilo bawamishangapo bulongo ne kukuusako na jibwe japeela, ne kubikako musombelo.

Bañanyi bajinga “bañanga bakatampe” bo baambapo mu Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu?

Kufumatu kimye kyatendekele buñanga mu bena Isalela, muntutu umo ye waikalanga ñanga mukatampe mu bwikalo bwanji bonse. (Kubala 35:25) Alona ye wajinga mutanshi kwikala ñanga mukatampe. Mu kuya kwa moba, pa kino kifulo inge nsemi wa mulume wafwa baswanyikangapo mwananji mubeji. (Kulupuka 29:9) Baana ba balume bavula ba kwa Alona baingilanga mwingilo wa buñanga, pano bino bachechetu bo baikalanga bañanga bene bakatampe.

Bena Isalela byo batendekele kwibalama ku bantu bangi, bantangi babujile bena Isalela bajinga na luusa lwa kusala ne kufumyapo bañanga bene bakatampe ba Bayudea. Nangwa byonkabyo, bavula bo batongolanga bafumanga mu bisemi bimo nabiji kya kwa Alona. Kyambo kya kuba’mba “bañanga bakatampe” kilumbulula muntu wafuma mu kisemi kya buñanga. Bañanga bakatampe mwavwangile bakulumpe ba bipanyi 24 bya buñanga; ba mu kisemi kya bañanga bene bakatampe bo banemekele; ba mu kisemi mwafumanga bañanga bene bakatampe ne boba bo balekeshe mwingilo wa buñanga nabiji Anasa.—1 Byambo bya Moba 24:1-19; Mateo 2:4; Mako 8:31; Byubilo 4:6.