Kani mulanuke’mpindi ili tamwaishibilepo ifyakusangalasha umuntu uwalukulila umukwabo uwafwile? Shimbi impindi, cingabe’cikateshe ukwishiba ifyakulabila neli ifyakucita pa kusangalasha ababombomene. Penka, bambi balekala lukuso celele neli tabacitapo ifili fyonse. Pano, kuli ifi tungacita ku kofwako abafwilwa.

Impindi ishingi, ifi tungacita kusangwapo lukoso, ne kulabila lukoso ati “Cabipa.” Mu mishobo imbi, bambi balalangisha ati baumfwe’nkumbu ukupitila mu kumbata lukoso uwafwilwa neli ukumwikata pa kuboko. Kani uwafwilwa alukufwayo’kulabila, kutikisheni ne kumulangulukilako. Ne cicililepo ca kweba ati tabatabileniko abafwilwa, cipale ukubapyungilako imilimo yeyo bafilwa ukupyunga, iili koti kubepikilako ifyakulya, ukulama abana, neli ukofwako ukwanshika ifikumine icililo. Ukubatabatabila muli shesho inshila kungabofwako makosa ukucila na pa mashiwi aaweme ao tungalabila kuli bo.

Mu kupita kwa mpindi, mungafwaya ukulabila pa mufwile, cipale ukulabila pa mibelo iiweme yeyo akwete neli ifiweme ifi apyungile. Ukwambaala pa fya kube’fyo kungasangalasha uwafwililwe. Ku cakubwenako, imyaka 6 iyapitapo, ba Ian, abalume ba ba Pam balifwile. Ba Pam balilabiile ati: “Shimbi impindi, abantu balambuulako ifintu ifiweme ifi ba Ian bacitile ifi nebo nshaishipo, kabili ifyo filansangalasha makosa.”

Abafwaya-fwaya ilyashi pa mekalilo abantu baalilabiile ati abengi abafwililwe balabofwako makosa penka palya kwaba icililo, pano panuma ya cililo ababyabo balabwelela ku mekalilo abo aanshiku na nshiku ne kulubako kuli babalya abafwililwe. Popele, impindi ne mpindi mulukwesho’kufakashisha neli ukutuminako foni umubyenu uwafwilwa na panuma ya cililo. * Abafwililwe balomfwa bwino kani mwacite’fyo ni pakuti cilabapeele’shuko lya kucefyako ukubombomana.

Langulukeni pali Kaori, umwanakashi umwanice uwa ku Japan. Banyina balifwile, eli panuma ya myenshi lukoso 15, umukulu wakwe na ye alifwile. Pano, icakusangalasha ca kweba ati ifibusa fyakwe tafyalekelepo ukumofwako. Ku cakubwenako, ba Ritsuko, abamucilileko ne myake’ingi, balimubuulile ati baalukufwayo’kuba icibusa cakwe icipalamishe. Kaori alilabiile ati: “Muli bucine, nshafitemenwepo ifyo. Nshalukufwapo neli umo ukuba pa mupunda wa bamayo, kabili nshalukulangulukapo ati pali uungakonsha ukucite’fyo. Nangabe’fyo ifi ba Mama Ritsuko baalukuncitila fyalilengeshe ati mpalamine makosa kuli bo. Umulungu ne mulungu twalukuya nabo mu kutulisha na mu kubungana. Impindi ishingi, baalukundetela ifyakulya ne kuntumine’nkalata. Nalisambilileko ifiweme kuli ba Mama Ritsuko.”

Pano palipitile imyaka 12 ukufuma apa banyina Kaori bafwilile, kabili ye ne balume bakwe balukupyungako umulimo wa mpindi shonse. Kaori alilabiile ati: “Ba Mama Ritsuko balipitilishe ukulangishe’nkumbu kuli nebo. Kani nabwelela ku mupunda nakuliile kabili ukwikala ba Mama Ritsuko, ndabafakashisha kabili ndalitemwesha ukuba na bo.”

Ba Poli aba ku Cyprus ni Mboni ya BaYawe. Na bo balibwenenemo mu kofwako kwa fibusa fyabo. Abalume ba ba Poli, ba Sozos, baali bakulu ba mwi kelesha aba nkumbu kabili impindi ishingi balukwitako abana banshiwa na bamukamfwilwe ku ng’anda kwabo pakweba ati balukuliila pamo ne kwambaala. (Jakobo 1:27) Pano, ba Sozos balifwile ne myaka 53 ili balwele icipute ca kuli tompwe. Ba Poli balilabiile ati: “Nalifwililwe abalume banji baabo nalitemweshe ukwikala nabo pa myaka 33.”

Panuma ya cililo, ba Poli balikukiile ku Canada ne mwana wabo kabinda, Daniel, uwali ne myaka 15. Ku Canada, balipitilishe ukubungana na Bamboni sha BaYawe. Ba Poli balilabiile ati: “Aba mwi kelesha twatatikile ukubunganamo  tabaishibilepo ifyatucitikiile ne makatasho twalukupitamo. Nangabe’fyo, baalipitilishe ukutufakashisha, ukutusangalasha ne mashiwi aaweme, ne kutofwako. Uku ukofwako kwali ukwelelwe ni pakuti kwalishile pa mpindi ili umwana wanji alukupengela makosa bawishi. Abakulu ba mwi kelesha baalimutemenwe Daniel. Umbi umukulu wa mwi kelesha alukumupintako impindi shonse ili alukusangalalila pamo ne babyakwe neli ili balukuya mu kuteya bola.” Pali bubuno bukumo, ba Poli ne mwana wabo balukupyunga bwino.

Na cine, kuli ifingi ifi tungacita pa kofwako ne kusangalasha ababombomene. Baibolo na yo ilatusangalasha ni pakuti ilatupeelo’bucetekelo bwa kuntangiile ubwakuti ubune.