Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Uvua mumanye anyi?

Uvua mumanye anyi?

Nnganyi uvua tatuende wa Josefe?

Josefe, muena mabaya wa mu Nazaleta uvua tatu mukoleshi wa Yezu. Kadi nnganyi uvua tatuende wa Josefe? Mulongolongo wa ba nkambua ba Yezu udi mu Evanjiliyo wa Matayi udi umubikila ne: Yakoba, eku Luka yeye wamba ne: Josefe uvua “muana wa Heli.” Bua tshinyi kudi dishilangana dinene nunku?​—Luka 3:23; Matayi 1:16.

Mu mukanda wa Matayi badi bamba ne: “Yokoba kulela Jozefe,” mbakuate mudimu ne muaku wa mu tshiena Greke udi uleja patoke ne: Yakoba ke uvua tatuende wa Josefe mulelela. Nunku Matayi uvua uleja mulongolongo mulelela wa Josefe, mulongolongo wa bukalenge bua Davidi, mmu wowu ke muvuabu bapeshe Yezu muana uvua Josefe mukoleshe bukokeshi bua nkuasa wa butumbi.

Ku lukuabu luseke, mukanda wa Luka udi wamba ne: “Josefe muana wa Heli.” Tshiambilu tshia ne: “muana wa” tshidi mua kumvuija “muku wa.” Bualu bua mushindu eu budi kabidi mu Luka 3:27, mudibu batele Shalatiyele bu “muana wa Neli” pabi Yekoniya ke tatuende mulelela. (1 Kulondolola 3:17; Matayi 1:12) Shalatiyele uvua musele muana wa bakaji wa Neli udibu kabayi batele dîna diende, nunku wakalua muku wende. Josefe uvua muana wa Heli mu mushindu wa muomumue, bualu uvua musele Mariya muana wa Heli. Nunku Luka wakateka Yezu mu ndelangayi milelela ya “ku mubidi” kupitshila kudi Mariya mamuende mumuledi. (Lomo 1:3) Nunku Bible udi utupesha milongolongo ya bankambua ba Yezu ibidi mishilangane.

Mmanda ne mekala bia mushindu kayi bivuaku mu bikondo bivuabu bafunda Bible?

Miosa ya mekala mashintulula ivuabu bapete mu lubuebue pabuipi ne Mbuu Mufue, ya kumpala kua bidimu bia 135

Miosa ya mikoko ke ivuabu batamba kuenza nayi manda mu Asie wa pankatshi anu bu muvuabu benza ne ya mbuji ne ya tumelo. Manda a bungi avua a miosa ya mikoko, ne misangu ya bungi Bible utu wakula bua mikoko, kukosa miosa ya mikoko ne bilamba bia miosa ya mikoko. (1 Samuele 25:2; 2 Bakelenge 3:4; Yobo 31:20) Mutshi wa lin uvuabu benza nawu bilamba bia lin uvua utoloka mu Ejipitu ne mu Isalele. (Genese 41:42; Yoshua 2:6) Bena Isalele ba mu tshikondo tshivuabu bafunda Bible kabavua mua kuikala bakuna ndanda to, kadi Bible udi uleja muvuabu benza mudimu ne manda mu Pelasa. (Esetê 1:6) Manda a Swa avua mushinga mukole bualu bavua balua nawu anu kudi bangenda mushinga bavua bafumina nawu ntanta mule ku Est.​—Buakabuluibua 18:11, 12.

Mukanda kampanda udi wamba ne: “Miosa ya mikoko ivua ne mekala mashilashilangane, kumbukila ku mitoke too ne ku ya mifikuluke mikale ne tumekala tukuabu munkatshi.” (Jesus and His World) Kabidi, bavua bashintulula bikole mekala a miosa ya mikoko. Bavua bapeta dikala dikunzubile dia mushinga mukole ku tunyama tua mibidi minefuke ne mitshi mishilashilangane, miji, mabeji ne bishi bua kupatula mekala bu mudi: dikunze, dia manyimanyi, ble ne difike.