Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

Hadia Ö’ila?

Hadia Ö’ila?

Haniha nama Yosefo?

Yosefo, samösa tuka geu moroi ba Nazareta, satua Yesu, tenga amania sindruhu. Na simanö, haniha nama Yosefo? Itutunö Injil Matai’o wa töi namania Yakobo, hiza’i imane Luka wa Yosefo ”ono Eli”. Hana wa tola so gamaehuta?​—Luka 3:23; Matai’o 1:16.

Imane injil Matai’o, ”Yosefo nono Yakobo.” I’oguna’ö Matai’o gamalalata wehede Yunani sangoroma’ö wa Yosefo sindruhu ono Yakobo. Tobali, Matai’o i’osisi’ö nga’ötö moroi ba gamatöröwa Dawido irugi khö Yosefo. Andrö wa ha ono Yosefo zinangea mamatörö, ya’ia da’ö Yesu.

Imane Luka, ”Yosefo, ba ono Eli.” Ngawua wehede ”ono” tola lafo’eluaha ia ”umönö”. Simanö göi ba Luka 3:27, iwa’ö wa Zalatieli ”ono Neri”, sindruhuniasa amania, Yekhonia. (I Nga’ötö 3:17; Matai’o 1:12) Zalatieli ihalö nono Neri, si lö mu’ila töi, irege tobali ia umönö. Simanö göi Yosefo, lafotöi ia ”ono” Eli börö me mangowalu ia khö nono Eli sotöi Maria. Andrö, fangosisi’ö nga’ötö nifalua Luka ifaigi moroi ’ba wa’aniha’ ya’ia da’ö , moroi khö nina Yesu, Maria. (Roma 1:3) Tobali, itutunö khöda Sura Ni’amoni’ö zi dombua fangosisi’ö nga’ötö si fabö’ö ba sinangea ta’ila sanandrösa khö Yesu.

Hadia manö ngawalö nukha hegöi fola’a ba götö Zura Ni’amoni’ö?

Wol nifola’a-la’a si otarai fatua me döfi 135 M nisöndra ba dögi narö hili sahatö ba Nasi si Mate.

Ba Timur Tengah me götö föna, bu mbiri-biri, nambi, hegöi gondra asese labali’ö nukha. Ngawalö nukha sasese la’oguna’ö ya’ia da’ö wol. Asese ifatunö da’a Sura Ni’amoni’ö sanandrösa ba mbiri-biri, foguti bu, hegöi nukha moroi ba guli mbiri-biri. (I Samueli 25:2; II Razo 3:4; Yobi 31:20) Tanömö daliö latanö ba Miserai hegöi Gizara’eli, ba da’ö tehalö linen. (I Moze 41:42, NW; Yosua 2:6) Lö latanö gafasi iraono Gizara’eli ba götö Zura Ni’amoni’ö, hiza’i no isura Sura Ni’amoni’ö wa la’oguna’ö da’a ba Persia. (Gesitera 1:6) Nukha suto fondrege zi sökhi sebua böli, ni’ohe zogale moroi ba Timur Jauh.​—Fama’ele’ö 18:11, 12.

Imane buku Jesus and His World, ”Oya ngawalö la’a-la’a wol, iotarai zafusi ofeta cokelat tua ba so tingkatan la’a-la’ania.” Baero da’ö, wol andre si to’ölönia labe’e la’a-la’a. Famola’a ungu sebua böli tesöndra ba zi ha’uga ngawalö moluska. Ngawalö danömö, wa’a, bulu geu, hegöi urifö la’oguna’ö ba wamazökhi la’a-la’a, simane la’a-la’a soyo, a’usö, obalau ba aitö.