Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Asoo Ɛze?

Asoo Ɛze?

Dwosefi papa a le nwane?

Dwosefi, kapentanli ne mɔɔ vi Nazalɛte la a ɛnee le Gyisɛse ɔ ze mɔɔ ɔtetele ye a. Noko Dwosefi papa a le nwane? Mateyu Edwɛkpa ne bɔle Gyekɔbo bie mɔɔ wɔ Gyisɛse abusua ne anu la duma, yɛɛ Luku noko hanle kɛ Dwosefi le “Hilae ara.” Nzɔne ati a ɔzɔho kɛ biala le ngakyile a?​—Luku 3:23; Mateyu 1:16.

Mateyu edwɛkpa ne ka kɛ: “Gyekɔbo wole Dwosefi.” Ɔvale Giliki edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ kile kɛ Dwosefi le Gyekɔbo ɔ ze kpalɛ la ɔlile gyima. Yemɔti ɛnee Mateyu ɛlɛka Dwosefi abusua ne, Devidi sua nu amra mɔɔ bɛdi ebia, mɔɔ ɔlua zo a Dwosefi ara Gyisɛse kola di ebia la anwo edwɛkɛ.

Noko, Luku kɛlɛtokɛ ne ka kɛ: “Dwosefi le Hilae ara.” Edwɛkɛkpɔkɛ “ara” bahola ahile kɛ “ase.” Edwɛkɛ zɛhae bie noko wɔ Luku 3: 27. Bɛha Hyealeteɛle mɔɔ ye papa kpalɛ a le Gyɛkonaya anzɛɛ Gyɛhɔyakɛn la anwo edwɛkɛ kɛ “Nilae ara.” (1 Edwɛkɛsisilɛ 3:17; Mateyu 1:12) Ɔbayɛ kɛ Hyealeteɛle gyale Nilae ara raalɛ bie mɔɔ bɛambɔ ye duma la, yemɔti ɔle ye ase. Zɔhane ala a ɛnee Dwosefi le Hilae “ara,” kɛmɔ ɔgyale Hilae ara raalɛ Mɛle la ati. Yemɔti Luku hanle Gyisɛse “nwonane nu” abusua ne anwo edwɛkɛ, ɔlua ye mame, Mɛle mɔɔ wole ye la azo. (Wulomuma 1:3) Baebolo ne maa yɛnwu edwɛkɛ ngakyile nwiɔ mɔɔ fale Gyisɛse abusua ne anwo la.

Ɛdanlɛ nee ayile boni a ɛnee wɔ ɛkɛ wɔ Baebolo mekɛ zo a?

Bɛnwunle ɛdanlɛ mɔɔ bɛwula ye ayile la wɔ bolɛbɔne bie mɔɔ bikye Nyevile Wulera ne, kolaa na 135 Y.M.

Ɛnee bɛfa boane enrinli bɛyɛ ɛdanlɛ wɔ tete Mɛdetɛlenia Aduduleɛ kɛ mɔɔ ɛnee bɛfa abɔnkye nee afunlumu enrinli bɛyɛ ala la. Ɛnee bɛfa boane enrinli a bɛyɛ ndanlɛ a, na Baebolo ne ta ka mboane, mboane nwo ɛpepɛlɛ nee kundu nwo edwɛkɛ. (1 Samoɛle 25:2; 2 Arelemgbunli 3:4; Dwobu 31:20) Ɛnee bɛdua bolɔfodɔ mɔɔ bɛfa bɛyɛ lenen la wɔ Yigyibiti nee Yizilayɛ. (Mɔlebɛbo 41:42; Dwɔhyua 2:6) Bie a Yizilayɛma mɔɔ dɛnlanle aze wɔ Baebolo mekɛ zo la anlua asawa, noko Ngɛlɛlera ne ka kɛ ɛnee bɛfa nyɛma ɛhye mɔɔ bɛnyia bɛfi baka bie anu la bɛdi gyima wɔ Pɛhyea. (Ɛseta 1:6) Ɔda ali kɛ ɛnee selekye le debie mɔɔ ye bolɛ yɛ se na gualilɛma mɔɔ bɛwɔ Aduduleɛ Maanle mɔɔ wɔ moɔmoa la ala a kɛla a.​—Yekile 18:​11, 12.

Buluku bie ka kɛ, “Bɛfa kɔla ngakyile bɛyɛ ɛdanlɛ, bie le fufule nee ɛbenle mɔɔ bɛli afonla.” (Jesus and His World) Bieko, ɛnee bɛta bɛfa ayile bɛwula boane enrinli. Ɛnee bɛnyia ayile buluwu nee kɔkɔlɛ bɛfi nyevile nu ɛnlonkoɛ nee siane bie mɔ anu, yɛɛ bɛfa mbaka ngakyile, ndinli, nya nya nee ngɛkɛba bɛyɛ ayile mɔɔ ye kɔla le kɔkɔlɛ, akɔlɛ ɛnlome, buluwu nee bile la.