Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

Nyuwo Mwaanisuwela?

Nyuwo Mwaanisuwela?

Ti pani aari paapawe Yosefe?

Yosefe kalapintero oNazarethi, aari paapawe Yesu oohimuyara. Masi, ti pani aari paapawe Yosefe? Evangelyo ya Matheyo enniromola nloko na Yesu ehimyaka wira paapawe Yosefe aari Yakobe, masi evangelyo ya Luka enihimya wira Yosefe aari “mwana a Heli”. Nto xeeni soolepa iyo sinikhala aya ntoko sinoovaanyihana?​—Luka 3:23; Matheyo 1:16.

Matheyo onihimya so: “Yakobe amuyanre Yosefe”. Nttaava na eGriki, masu awo annooniherya saana wira Yakobe taari paapa oomuyara a Yosefe. Matheyo aaromola nloko aayariwe awe Yosefe, eyo piiyo, emusi ya mamwene a nloko na Davidi, nto ehakhi ya okilaathi veehiceni, aavahiwe mwaana oohimuyara a Yosefe, Yesu.

Masi, Luka oni: “Yosefe owo ari mwana a Heli”. Nuulumo noowi “mwana a”, pooti otaphulela-tho “mutthepa”. Mwa ntakiheryo, Luka 3:27, onnimuromola Salathiyeli yoowo aayariwe ni Yekoniya, wira aari “mwana a Neri”. (1 Wahala 3:17; Matheyo 1:12) Waaniheryasa Salathiyeli aamuthenle mwaana a Neri yoowo ohinsuweliwa nsina nawe, nto Salathiyeli khukhalaka mutthepa a Neri. Vamosaru, Yosefe aari “mwana” a Heli, okhala wira aamuthenle Maria mwanawe Heli. Nto Luka oniromola emusi aayariwe awe Yesu moovarihana ni emusi ya werutthuni ya amamawe oomuyara, eyo piiyo, Maria. (aRoma 1:3) Biibiliya onninleela maloko manli oovirikana ni oovareleya muteko a Yesu.

Okathi wa khalai, saaphwanyiwa woowiikuwo ni itecido?

Ekuwo ya eliinyu ephwanyiwe mukhukuni waattamela Ephareya Yookhwa, ehinatthi ophiya eyaakha ya 135 E C.

WOriente Mʹedio, yaanirumeeliwa manri a ipwittipwitthi, ni isapala sa ipuri ni ikamelo wira sipakiwe itecido. Manri ti yaatepa orumeeliwa. Biibiliya onniromola ipwittipwitthi, ometthiwa wa manri a ipwittipwitthi iyo, ni ikuwo sa manri. (1 Samuweli 25:2; 2 Mamwene 3:4; Yobi 31:20) Eliinyu, yeeyo yaapakeliwa maliinya, yaakumihiwa wEjiitu ni wIsarayeli. (Maphattuwelo 41:42; Yoxuwa 2:6) Biibiliya khonihimya wira aIsarayeli yaanilima nxotte, masi onihimya wira nxotte naanirumeeliwa oPersia. (Estheri 1:6) Maliinya a Seda yaari oowalamela vanceene, waaniheryasa yaaruuhiwa ni anamarotta yaakhuma ottaiwene, mpantta Onikhuma Nsuwa.​—Wisupulula 18:11, 12.

Eliivuru Jesus and His World (Yesu ni olumwenku awe), enihimya wira “maliinya yaanikhalana ikoore soovirikana, ohela muhina ekoore yootteela, ni yooriipa. Nuumala-vo maliinya awo yaanitthaviwa sinapakiwa itecido. Ikuwo soowalamela sa epurpura saapakiwa ni molusco murex (ikhoropa sa mphareya).Wira epakiwe etinta ya ncano, yooxeerya, yooripelela, ni yooriipa, saanirumeeliwa miri, mitathaari, makukhu ni axikokho oovirikana.