Hi Jose nga panday ha Nasaret, an pinakaamay ni Jesus. Pero hin-o an amay ni Jose? Ha rekord han katulinan ni Jesus ha Ebanghelyo ni Mateo, gin-unabi hi Jacob sugad nga amay ni Jose, samtang an Ebanghelyo ni Lucas nasiring nga hi Jose “anak ni Heli.” Kay ano nga magkaiba an ginsisiring han duha nga ebanghelyo?​—Lucas 3:23; Mateo 1:16.

An asoy ni Mateo nasiring nga hi Jacob nagin amay ni Jose. An Griego nga pulong nga gin-gamit dinhi matin-aw nga nagpapakita nga hi Jacob an tinuod nga amay ni Jose. Salit dinhi, ginsusubay ni Mateo an katulinan ni Jose, an hadianon nga linya ni David nga pinaagi ha iya, ipapasa an legal nga katungod ha trono ha iya pinakaanak nga hi Jesus.

Ha luyo nga bahin, an asoy ni Lucas nasiring: “Jose, nga anak ni Heli.” An mga pulong nga “anak ni” mahimo sabuton sugad nga “umagad nga lalaki ni.” Pariho ito ha mababasa ha Lucas 3:27, diin hi Sealtiel, nga an tinuod nga amay amo hi Jeconias, gin-unabi sugad nga “anak ni Neri.” (1 Kronikas 3:17; Mateo 1:12) Posible nga hi Sealtiel nakaasawa hin anak nga babaye ni Neri, tungod hito nagin umagad hiya ni Neri salit sugad hin nagin anak hiya ni Neri. Ha pariho nga paagi, hi Jose “anak” ni Heli tungod kay nagin asawa niya an anak ni Heli nga hi Maria. Salit an ginsusubay dinhi ni Lucas amo an katulinan ni Jesus “sumala ha unod,” pinaagi han iya tinuod nga nanay, hi Maria. (Roma 1:3, An Baraan nga Kasuratan) Salit an Biblia naghahatag ha aton hin duha nga magkaiba ngan importante nga rekord han katulinan ni Jesus.

An barahibo han karnero, kanding, ngan kamelyo an komon nga ginagamit ha paghimo hin tela ha kadaan nga Butnga Sinirangan. An pinakakomon nga tela amo an de-lana, ngan agsob unabihon han Biblia an mahitungod ha mga karnero, pag-arot han barahibo, ngan panapton nga de-lana. (1 Samuel 25:2; 2 Hadi 3:4; Job 31:20) An dagami nga ginagamit ha paghimo hin tela nga lino, natubo ha Ehipto ngan Israel. (Genesis 41:42; Josue 2:6) An mga Israelita ha panahon han Biblia posible nga waray magtanom hin gapas, kondi nasiring an Kasuratan nga gin-gamit ha Persia an tela nga hinimo tikang hito. (Ester 1:6) An seda mahal hinduro, ngan posible nga napapalit la ha nagbibiyahe nga mga negosyante tikang ha Hirayo nga Sinirangan.​—Pahayag 18:11, 12.

An libro nga Jesus and His World nasiring: “Iba-iba an natural nga kolor han de-lana nga tela, tikang ha mabusag hinduro tubtob ha masirom nga kolor.” Gawas pa hito, agsob nga gintitina an de-lana nga tela. An mahal nga tina nga purpura tikang ha usa nga klase hin buskay, ngan gin-gamit gihap an iba-iba nga tanom, gamot, dahon, ngan insekto basi mahimo an mga tina nga pula, dulaw, asul, ngan itom.