1, 2. 1) ¿Kʼusi ti xkuxet noʼox koʼontontik yuʼune? 2) ¿Kʼusi skʼan xaʼibeik lek smelolal li kerem tsebetike?

JUN kerem ti Christopher sbie chichʼ xa yaʼi voʼ, manchuk mi lajcheb to yuni jabilal. Pe xi albat yuʼun jun mol ta tsobobbaile: «Laj kilot kʼalal neneʼot toʼoxe. Toj lek chkaʼi ti chakʼan chavichʼ voʼe, pe oy kʼusi ta jkʼan ta jakʼbot: ¿kʼu yuʼun ti chakʼan chavichʼ voʼe?». Toj lek ti jech la sjakʼ li ermano taje. Yuʼun xkuxet noʼox koʼontontik ti ta smilal xa noʼox kerem tsebetik chichʼik voʼ jujun jabile (Ecl. 12:1). Akʼo mi jech, li totil meʼiletik xchiʼuk li moletike skʼan me skʼelik ti jaʼuk xlokʼ ta yoʼonton stukik ti chichʼik voʼe xchiʼuk ti xaʼibeikuk smelolal kʼusi smakoje.

 ² Li Vivliae chal ti ch-achʼub jkuxlejaltik kʼalal chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti chkichʼtik voʼe. Toj ep me bendision chakʼbutik ta skoj taje. Pe jech xtok, ep me jvokoltik chakʼ li Satanase (Prov. 10:22; 1 Ped. 5:8). Jaʼ yuʼun, li stestigotak Jeova ti oy skerem stsebike skʼan me skoltaik sventa xaʼibeik smelolal kʼusi smakoj ti chijkʼot ta yajchankʼop Jesuse. Pe mi maʼuk stestigotak Jeova stot smeʼik li kerem tsebetike, ¿buchʼu chkoltaatik? Jaʼ li moletik ta tsobobbaile, ta slekil yoʼonton chalbeik smelolal kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk li ichʼvoʼe (kʼelo Lukas 14:27-30). Jech kʼuchaʼal chchapan sba baʼyel lek li buchʼu tskʼan tsvaʼan jpʼejuk snae, jaʼ jech skʼan xchapan sba ek li jun kerem o tseb ti chichʼ yaʼi voʼe. ¿Kʼu yuʼun? Sventa tukʼuk-o xtun batel ta stojolal Jeova ‹kʼalal to ta slajeb› (Mat. 24:13). Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi van skʼan spas li kerem tsebetik sventa xtunik-o batel ta stojolal li Jeovae?

3. 1) ¿Kʼusi laj yal Jesus xchiʼuk Pedro ta sventa li ichʼvoʼe? (Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 3:21). 2) ¿Kʼusitik ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe? 3) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jechuk xajakʼbe abae?

³ Kerem tsebetik, ¿mi oy ta avoʼonton chavichʼik voʼ? Mi oye, ¡toj lek maʼ taje! Yuʼun jaʼ jun mukʼta matanal kʼalal chkichʼtik voʼe xchiʼuk ti chijkʼot ta stestigo Jeovae. Li Jesuse laj yakʼ ta chanel ti skʼan xichʼik voʼ li yajtsʼaklomtake. Jech xtok, li jtakbol Pedroe laj yal ti skʼan xkichʼtik voʼ sventa kuxul xijkom li ta mukʼta tsatsal vokolile (Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 3:21). Li ta xchanobil liʼe ta jkʼeltik kʼusi xuʼ xajakʼbe aba yoʼ xanaʼ mi chapalot xa ta sventa li ichʼvoʼe: «¿Mi yijun xa ta mantal? ¿Kʼu yuʼun ta jkʼan chkichʼ voʼ? ¿Mi xkaʼibe smelolal kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jba ta stojolal Jeovae?». ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jechuk xajakʼbe abae? Yuʼun kʼalal mi la avichʼ voʼe, jaʼ chavakʼ ta ilel ti yuʼun la avalbe Jeova ti chakʼan chatun ta stojolal ta sbatel osile. Li sjakʼobiltak taje jaʼ  tskoltaot sventa xkʼot ta pasel avuʼun li kʼusi chavalbe ta jamal li Jeovae.

4, 5. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ xichʼik voʼ ek li kʼox kerem tsebetike? 2) ¿Kʼusi skʼan xal ti yij xa ta mantal li jun krixchanoe?

⁴ Li Vivliae muʼyuk bu chal jayib jabilaltik skʼan sventa xkichʼtik voʼe. Xi chal li Proverbios 20:11: «Li jun quereme xuʼ chichʼ otquinel ta sventa cʼusitic tspas, me lec me mu lecuc stalel». Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, kʼalal ta uni kʼox kerem xil xa kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol, jech xtok xaʼibe xa smelolal kʼusi smakoj ti chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi jamal xvinaj ti yij xa ta mantale xchiʼuk ti laj xa yakʼ xkuxlejal ta stojolal Jeovae, toj tsots me skʼoplal ti xichʼ voʼe (Prov. 20:7).

⁵ ¿Kʼusi skʼan xal ti yij xa ta mantal li jun krixchanoe? Taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun oy xa sjabilal o ti mukʼ xae. Yuʼun kʼuchaʼal chal Vivliae, li buchʼu yij xa ta mantale xil xa kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol (Evr. 5:14). Maʼuk noʼox snaʼ li kʼusi leke, yuʼun ta sjunul yoʼonton tspas xtok. Li buchʼu yij ta mantale ta stsal yuʼun li prevaetike xchiʼuk mu persauk te xvulvun yajval sventa x-albat ti kʼusi skʼan spase. Jaʼ yuʼun mi la avichʼ voʼe, skʼan me jaʼuk xapas li kʼusitik leke, manchuk mi muʼyuk bu te skʼelojot atot ameʼ o yan krixchano (koʼoltaso xchiʼuk Filipenses 2:12).

6, 7. 1) ¿Kʼusi prevaetik la snuptan ta Babilonia li Daniele? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti yij ta mantale?

⁶ ¿Mi xuʼ van jech xakʼ ta ilel ti yij ta mantal li jun kerem o tsebe? Kalbetik skʼoplal jun yajtunel Dios ti Daniel sbie. Xuʼ van jchʼiel kerem toʼox kʼalal ikʼe batel ta Babiloniae, pe muʼyuk x-ikʼbat batel li stot smeʼe. Te la snuptan jeltos prevaetik. Jtose jaʼ ti maʼuk yajtuneltak Dios li krixchanoetik te xchiʼuke. Yan xtoke, jaʼ ti kʼu yelan lik ichʼatuk ta mukʼe. Maʼuk noʼox, yuʼun laj yichʼ tʼujel ek sventa xtun ta stojolal ajvalil (Dan. 1:3-5, 13). Yilele mas to lek xkuxlejal te ta Babilonia, jaʼ mu sta li ta Israele.

⁷ Pe ta skoj ti yij ta mantal li Daniele, kuch yuʼun li prevaetike. ¿Kʼuxi laj yut? Muʼyuk xakʼ akʼo sokesbatuk stalelal yuʼun li krixchanoetik ta Babiloniae o ti xmakat ta be sventa xchʼunbe smantal li Jeovae. Xi chal Vivlia ta sventa li Daniele: «Icʼot ta yoʼnton ti mu xuʼ ta soques [sbae]» (Dan. 1:8). Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti yij ta mantale.

8. ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal li Daniele?

⁸ ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal li Daniele? Jaʼ ti skʼan xachʼunbe smantal Jeova mi yijot ta mantale, akʼo mi jaʼo chanuptan prevaetik. Mu me stakʼ jech xapas aba kʼuchaʼal jkot uni chon ti xkoʼolaj kʼuchaʼal okotse (camaleón), ti tsjel sba sventa xkoʼolaj skoloral xchiʼuk li kʼusitik te oy ta spat xokone. Yuʼun mu stakʼ mi yamigoot xa Jeova chapas aba li ta salone xchiʼuk ti jaʼ avamigotak xtok li chopol kerem tsebetik ta aeskuelae. Moʼoj, yuʼun skʼan tukʼuk xavakʼ aba ta stojolal Dios xtok kʼalal chanuptan prevaetike (kʼelo Efesios 4:14, 15).

9, 10. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xanop kʼusi la apas kʼalal la nuptan prevae? 2) ¿Kʼusi chakʼ ta ilel li buchʼu chichʼ voʼe?

⁹ Ta melel, akʼo mi kerem tsebutik to o mi oy xa jabilaltik, jkotoltik onoʼox oy bu chijchʼayutik (Ecl. 7:20). Pe mi chakʼan chavichʼ voʼe, skʼan me xanop baʼyel mi jaʼ chapas-o li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae. ¿Mi oy xa jutuk skʼakʼalil ti  chachʼunbe tal smantal li Jeovae? ¿Kʼusi la apas kʼalal la anuptan preva jaʼtik toe? ¿Mi la avakʼ venta kʼusi ti tukʼ ta pasele? O xuʼ jaʼ jech yakal chanuptan kʼuchaʼal li Daniele. Yikʼaluk van oy buchʼu xalbot ti xatunes lek apʼijil sventa xasaʼ alekilal li ta balumile. Kʼalal jech chanuptane, ¿mi ta ora chavakʼ venta li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae? (Efes. 5:17).

¹⁰ Kʼalal jech chajakʼbe abae, jaʼ me tskoltaot yoʼ xavakʼ venta ti toj tsots skʼoplal li ichʼvoʼe. Yuʼun kʼalal chichʼ voʼ li jun krixchanoe, chakʼ ta ilel ti laj xa yalbe ta jamal Jeova ti skʼanoje xchiʼuk ti ta sjunul yoʼonton chtun ta stojolal ta sbatel osile (Mar. 12:30). Jaʼ yuʼun li buchʼutik chichʼik voʼe, skʼan me xkʼot ta pasel yuʼunik li kʼusi chalbeik li Jeovae (kʼelo Eclesiastés 5:4, 5).

11, 12. 1) ¿Kʼusi skʼan xanop lek mi chakʼan chavichʼ voʼe? 2) ¿Kʼusi tskoltaot sventa koʼoluk anopben xchiʼuk Jeova ta sventa li ichʼvoʼe?

¹¹ Xi chal li Vivliae: ta «yutsil yoʼnton» chtunik ta stojolal Dios li yajtuneltake, taje te tsakal skʼoplal li kerem tsebetik eke (Sal. 110:3). Jaʼ yuʼun mi chanop chavichʼ voʼe, skʼan me xlokʼ ta avoʼonton atuk. Mas to me jech skʼan xapas mi jaʼ xa onoʼox stestigo Jeova li avutsʼ avalal kʼalal lachʼi tale.

¹² Xuʼ van aviloj ti oy xa buchʼutik laj yichʼik voʼe, yikʼaluk van laj xa yichʼik voʼ li avamigotake o li achiʼiltak ta vokʼele. Pe kʼelo me aba un. Mu me xanop ti skʼan xa xavichʼ voʼ ek ta skoj ti oy xa jutuk ajabilale o ta skoj ti yichʼojik xa voʼ li yantike. ¿Kʼusi tskoltaot sventa koʼoluk anopben xchiʼuk Jeova ta sventa li ichʼvoʼe? Veno, chʼakbo skʼakʼalil sventa xanop lek kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal li ichʼvoʼe. Li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yane jaʼ tskoltaot yoʼ xavakʼ venta ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplale.

13. ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ venta mi ta sjunul avoʼonton chakʼan chavichʼ voʼ?

¹³ ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ venta mi ta sjunul avoʼonton chakʼan chavichʼ voʼ? June jaʼ ti xanop lek ti kʼu yelan chapas orasione. Xi xajakʼbe abae: «¿Mi nopajtik noʼox ta jkʼopon li Jeovae? ¿Mi jamal chkalbe li kʼusi oy ta koʼontone?». Taje jaʼ me tskoltaot yoʼ xavakʼ venta mi jaʼ yamigoot ta melel li Jeovae (Sal. 25:4). Ep ta velta ti jaʼ te tstakʼ j-orasiontik ta Vivlia li Jeovae. Jaʼ yuʼun chaʼa, yoʼ xavakʼ venta mi ta sjunul avoʼonton chakʼan chavichʼ voʼe, jaʼ ti xanop lek xtok ti kʼu yelan chakʼel li Vivliae (Jos. 1:8). Xi xajakʼbe abae: «¿Mi nopajtik noʼox ta jchan li Jvivliae? ¿Mi ta jkʼupin li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalale?». Mi la anopbe lek skʼoplal taje, jaʼ me tskoltaot yoʼ xavakʼ venta mi ta sjunul avoʼonton chakʼan chavichʼ voʼ, jaʼ xkaltik, ti chakʼan chakʼot ta yamigo li Jeovae xchiʼuk ti ta sjunul avoʼonton chatun ta stojolale.

14. ¿Kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk kʼusi smelolal li ichʼvoʼe?

¹⁴ Jlom kerem tsebetike chalik ti laj xa yakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae, pe muʼyuk to la chapalik sventa xichʼik voʼ un. Pe taje mu stakʼ jech. Ta melel, mu xaʼibeik smelolal kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti kʼusi smelolal li ichʼvoʼe. Kʼalal chavakʼ aba ta stojolal li Jeovae, jaʼo kʼalal chavalbe ta jamal ta jun orasion ti chakʼan chatun ta stojolal ta sbatel osile. Vaʼun chavichʼ voʼ sventa xilik yantik ti avakʼojbe xa  akuxlejal li Jeovae. Jech oxal chaʼa, kʼalal skʼan to xavichʼ voʼe, skʼan me xavaʼibe smelolal baʼyuk kʼusi smakoj ti chavakʼ aba ta stojolal li Diose.

15. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae?

¹⁵ Kʼalal chavakʼ aba ta stojolal li Jeovae, jaʼo te chavalbe ti jaʼ xa yuʼun li akuxlejale. Chavalbe ta jamal ti jaʼ xa mas toj tsots skʼoplal chavaʼi li spasbel yabtele (kʼelo Mateo 16:24). Jaʼ yuʼun toj tsots skʼoplal ti chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae (Mat. 5:33). Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti jaʼ xa yuʼun li akuxlejale? (Rom. 14:8).

16, 17. 1) Albo junuk skʼelobil yoʼ xavalbe smelolal ti maʼuk xa avuʼun li akuxlejale. 2) Kʼalal chakʼ sba ta stojolal Dios li jun kerem o jun tsebe, ¿kʼusi chalbe li Jeovae?

¹⁶ ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti maʼuk xa avuʼun li akuxlejale? Jnoptik avaʼi ti tskʼelanbot jkotuk akaro junuk avamigoe, chakʼbot li svunale, vaʼun chalbot ti jaʼ xa avuʼun li karoe. Jaʼ noʼoxe muʼyuk bu chakʼbot li syaveale xchiʼuk muʼyuk bu chakʼ atsʼot. Pe mi jech tspase, ¿mi laj van skʼelanbot ta melel li skaroe o mi jaʼ to van yuʼun-o?

¹⁷ Kʼalal chakʼ sba ta stojolal Dios li jun kerem o tsebe, xi chalbee: «Jaʼ xa avuʼun li jkuxlejale, Jeova». Kʼalal jech chalbee, skʼan me xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yalbe ta jamale. ¿Pe mi yakal van chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yal mi lik skʼopon junuk tseb o kerem ti maʼuk stestigo Jeovae? ¿O ti xlik saʼ junuk yabtel ti mu xa xakʼ ora xlokʼ ta cholmantal o ti xbat ta tsobajeletike? Mi jech tspase, muʼyuk me yakal chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yalbe Diose. Taje jaʼ xkoʼolaj kʼuchaʼal li avamigo ti muʼyuk bu chakʼbot li syaveal skaro ti la skʼelanbot ta alele. Jaʼ yuʼun chaʼa, mi la avakʼbe akuxlejal li Jeovae, skʼan me xapas skotol kʼakʼal li kʼusi tskʼane, manchuk mi maʼuk li kʼusi oy ta avoʼontone. Jchanbetik stalelal li Jesus ti xi laj yale: «Likemun tal ta vinajel, pe maʼuk sventa tal jpas li kʼusi tskʼan koʼonton jtuke, jaʼ li kʼusi tskʼan yoʼonton li buchʼu la stakun tale» (Juan 6:38).

18, 19. 1) ¿Kʼusi chal Rose xchiʼuk Christopher ta sventa li ichʼvoʼe? 2) ¿Kʼusi chanop ek ta sventa li ichʼvoʼe?

¹⁸ Jamal xvinaj ti toj tsots skʼoplal li ichʼvoʼe. Ta melel, kʼalal chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti chkichʼtik voʼe jaʼ jun mukʼta matanal. Mi akʼanoj li Jeovae xchiʼuk mi xavaʼibe smelolal li ichʼvoʼe, muʼyuk me bu xachibet chavichʼ voʼ xchiʼuk muʼyuk me bu chopol chavaʼi aba ta tsʼakal. Xi laj yal jun tseb ti Rose sbie: «Jkʼanoj tajek li Jeovae xchiʼuk jaʼ ximuyubaj-o ta jyalel ti ta jpasbe yabtele. Jaʼ yuʼun kʼalal laj kichʼ voʼe, batsʼi jnaʼoj lek ta sjunul koʼonton ti stuk xa noʼox lek li kʼusi la jpase».

¹⁹ Ta slikebale laj kalbetik skʼoplal jun kerem ti Christopher sbie, lajcheb jabil yichʼoj kʼalal laj yichʼ voʼe. ¿Kʼu yelan chaʼi sba ti jech kʼot ta nopel yuʼun une? Xmuyubaj tajek. Lik tunuk ta prekursor regular kʼalal vuklajuneb sjabilale xchiʼuk laj yichʼ biiltasel ta jtunel kʼalal yichʼoj xa ox vaxaklajuneb jabile. Li avi une te xa chtun ta Betel. Xi chale: «Toj lek chkaʼi ti jech kʼot ta nopel kuʼun ti laj kichʼ voʼe. Yuʼun jaʼ chitun ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ta stojolal li s-organisasione, jech oxal ximuyubaj ta jyalel». Li voʼot une, ¿mi anopoj xa chavichʼ voʼ ek? Mi jeche, ¿kʼuxi xuʼ xachapan aba? Jaʼ ta jkʼelbetik skʼoplal li ta yan xchanobile.