Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Aka revista liytʼirinakan jisktʼäwinakapa

Aka revista liytʼirinakan jisktʼäwinakapa

¿Jachʼa Babiloniajj qawqha tiempos Diosan markapar katuntäna?

Diosan markapajja, 100 mara qhepat 1919 marakamaw Jachʼa Babiloniampi katuntat uñjasïna. ¿Kunatsa ukham sistanjja?

Jachʼa Babiloniat qhespiyatäsinjja, 1919 maranwa alajjpachar sarir ajllitanakajj qʼomachat mä tamaru tantachtʼasïna. 1914 maratwa Diosan servirinakapajj qʼomachata ukat yantʼata uñjasïna, Diosan Reinopajj uka maranwa alajjpachan uttʼayasïna (Mal. 3:1-4). * 1919 maranwa Jesusajj ‘amuyasiri cheqap uywatar’ uttʼayäna, uka uywataw qʼomachata Diosan markaparojj ‘ajay toqet manqʼa horasapar churañapäna’ (Mat. 24:45-47, MT). Uka maranwa Diosan servirinakapajj Jachʼa Babiloniatsa, kʼari yatichäwinakapatsa qhespiyatäpjjäna (Apo. 18:4). Ukampis Diosan markapajj ¿kunapachatsa katuntatäna?

Diosan markapajj 1918 maratwa mä qawqha tiempo jachʼa Babiloniampi katuntat uñjasïna sasaw nayrajj amuyasïna. Amtañataki La Atalaya marzo 15, 1992 revistanjja sänwa: “Kunjamtï nayra tiempon Diosan markapajj Babilonia markampi mä qawqha tiempo katuntat uñjaskänjja, ukhamarakiw Jehová Diosan servirinakapajj 1918 maran Jachʼa Babiloniampi katuntat uñjasipjjäna” sasa. Uka toqet sum yatjjatasajja, Diosan markapajj 1918 marat walja maranak nayraw katuntat uñjasïna.

Diosan markapajj katuntata ukhamarak qhespiyat uñjasiñapäkäna uka toqet parlir mä profeciajja, Ezequiel 37:1-14 qellqatan jikjjatasi. Ezequiel profetajj mä visionanwa walja chʼakhanak uñjäna. Uka chʼakhanakajj ‘Israel markampi’ sasiwa sasaw Jehová Diosajj jupar säna. Uka profeciajja, kunjamsa israelitanakajj jachʼa markar tukupjjañapäna ukwa uñachtʼayäna. Ukasti ‘Diosan Israelapampiw’ phoqasiñaparakïna (Gál. 6:16, MT; Hech. 3:21). Uka visionanjja, chʼakhanakajj wasitat jaktasajj waljanir tukupkäna ukwa Ezequielajj uñjäna. Uka uñachtʼäwejja, kunjamsa Diosan markapajj 1919 maran jachʼa Babiloniat qhespiñapäna ukwa uñachtʼayäna. Ukampis ¿qawqha tiempos Diosan markapajj katuntata uñjasïna uk amuytʼañatakis uka profeciajj yanaptʼarakistuti?

Ezequielajj visionan uñjkäna uka chʼakhanakajj ‘qʼala wañsutänwa’ (Eze. 37:2, 11). Ukham wañsutätapatjja walja tiempo pasatapwa amuysna. Maysa toqetjja, uka chʼakhanakajj janiw jankʼaki jaqer tukupkänti, jan ukasti jukʼat jukʼatwa jaqer tukupjjäna. Qalltanjja, ‘mä chʼajjwaw istʼasïna’, “chʼakhanakasti jupanakkamaw jakʼachasipjjarakïna” ukjjarusti uka “chʼakhanakanjja ankunakampi janchimpirakiw uñstarjjäna”. Tiempompisti, ‘jakañ samanaw uka jañchinakarojj mantjjarakïna, ukatsti uka jañchinakajj jakjjapjjänwa’. Qhepatjja, Jehová Diosajj uka jaktaniri jaqenakarojj mä oraqwa qamapjjañapatak churäna. Taqe ukanakajj janiw jukʼa tiemponak paskänti (Eze. 37:7-10, 14).

Israelitanakajj walja tiempow Babilonia markamp katuntat uñjasipjjäna. Ukasti 740 nayrïr pacha (n.p.) marana, amsta toqenkir 10 tribunakajj katuntata ukhamarak yaqha markar apata uñjasipkäna ukhaw qalltäna. 607 n.p. maransti Jerusalén markajj tʼunjataw uñjasïna, Judá markankir pä tribunakas katuntataw uñjasirakïna. Ukatsti 537 n.p. maranwa qhespiyatapjjäna. Uka maranwa mä qawqha israelitanakajj Jerusalenar kuttʼasajj templo wasitat saytʼayapjjäna, Diosarus serviñ qalltapjjarakïnwa.

Uñjaniwayktan ukarjamajja, Diosan servirinakapajj janiw 1918, 1919 maranak Jachʼa Babiloniampi katuntat uñjasipkänti, jan ukasti walja tiempow katuntatäpjjäna. Uka tiempot amuytʼayañatakejja, Jesusajj trigomp chika jiliri jan wali qoratwa parläna, uka uñachtʼäwinjja, trigojj ‘Diosan ajllit wawanakapawa’ (Mat. 13:36-43). Trigompi, jan wali qoramp jilapkäna uka tiemponjja, kʼari cristianonakaw cheqa cristianonakat sipans jila parte utjäna. Ukatwa cheqa cristianonakajj Jachʼa Babiloniampi katuntatäpkaspas ukhamänwa sasin sistanjja. Ukhamajja, Diosan servirinakapajj 100 maranakat qhepa urunakkamaw katuntatäpjjäna, uka qhepa urunakanwa Diosan templopajj qʼomachatäna (Hech. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19).

Uka maranakanjja, marka apnaqerinakasa, religión pʼeqtʼirinakasa jaqenakarojj munañanakaparjamaw apnaqañ munapjjäna. Ukatwa Bibliat jan yateqapjjañapatak jarkʼapjjäna, pachpa arupat Biblia liyiñajj juchänwa, yaqhepanakajj ninamp phichhantataw uñjasipjjäna. Religión pʼeqtʼirinakan yatichäwinakap contra parlirinakasa arknaqataw uñjasipjjäna. Ukatwa jaqenakajj cheqa yatichäwinak jan yateqapkänti.

Diosan markapajj wasitampiw saytʼayatäñapäna, kʼari yatichäwitsa jukʼat jukʼatwa qhespiyatäñapäna. Profeciarjamajja ‘mä chʼajjwaw istʼasiñapäna’. Ukajja qhepa urunak janïr qalltkäna uka maranak nayraw jukʼat jukʼa istʼasïna. Uka maranakanjja, kʼari yatichäwinakas jila parte utjkchïnjja, Diosat jan jitheqtir yaqhep servirinakapajj cheqa yatichäwinak jikjjatañatakiw chʼamachasipjjäna. Ukatakisti Bibliatwa yatjjatapjjäna mayninakarus kuntï yateqapkäna ukatsa parlapjjarakïnwa, yaqhepanakasti kuna arunaktï jaqenakajj parlapkäna uka arunakar Biblia jaqokipañatakiw chʼamachasipjjarakïna.

Charles Rusell jilatasa, yanapirinakapasa, 1870 maranakanwa cheqa yatichäwinak qhanstayañatak chʼamachasipjjäna. Ukhamatwa chʼakhanakajj jañchiniru tukusipkäna. La Torre del Vigía de Sión (Zionʼs Watch Tower) revistasa, Bibliat apstʼat mayni qellqatanakasa, cheqa yatichäwinak amuytʼañatakiw suma chuymaninakar yanaptʼäna. 1914 maranjja, “Foto-Drama de la Creación” ukaw mistüna. 1917 maransti El misterio terminado (The Finished Mystery) qellqataw apsusirakïna, ukanakaw Diosan markaparojj chʼamañchtʼäna. 1919 maranjja, Diosan servirinakapajj jakäwsa, oraqsa katoqapkaspäna ukhamänwa. Tiempompejja, Paraison jakañ suytʼasipki uka cristianonakaw ajllit cristianonakarojj yanaptʼjjapjjarakïna. Jupanakampiw “mä jachʼa tamar” tukuwayapjje (Eze. 37:10; Zac. 8:20-23). *

Kunjamatï yatjjatawayktanjja Diosan markapajj khä 100 maranakatpachaw Jachʼa Babiloniampi katuntata uñjasïna, uka tiemponsti waljaniw kʼari cristianonakar tukupjjäna. Ukatwa Diosar serviñajj wali chʼamäna, kunjamtï israelitanakajj wali tʼaqhesiyata uñjasipkäna ukhamanwa jupanakajj uñjasipjjarakïna. Ukampis walja maranakas Diosan markapajj wali tʼaqhesiyata uñjaskchïnjja, kuntï Daniel profetajj arskäna uka arunak phoqasirwa jichhürunakan uñjasktanjja. ‘Wali amuytʼani jaqenakasti alajjpach qhanjamaw kʼajapjjarakini’ ukatjja “qʼomachata, ukhamaraki askiru tukuyataw” uñjasipjjani sasaw jupajj säna (Dan. 12:3, 10).

Supayajj Jesusar yantʼkäna ukhajja, ¿cheqapunit templor irppachäna?

Cheqapunit Supayajj Jesusar temploru irppachäna janicha ukajj janiw sum yatiskiti. Kunatsa ukham sistanjja uk jichhajj uñjañäni.

Kunjamsa Supayajj Jesusar yantʼäna uk akham sasaw Mateo librojj qhanañchi: “Supayasti [...] qollan Jerusalén markaruw irpäna, purisinsti templo patjjaruw irpsurakïna” sasa (Mat. 4:5). Lucas librosti akham sarakiwa: “Jesusarojj Jerusalén markaruw irpi, ukansti templo pataruw irpsu” sasa (Luc. 4:9).

Janjamakiw Supayajj Jesusar cheqpachapun templor irpkpachänti sasaw Bibliat apstʼat qellqatanakasan qhanañchasïna. La Atalaya julio 15, 1961 revistajj akham sänwa: “Bibliarjamajja, Supayajj mä jachʼa qollur irpsusaw Jesusarojj ‘taqe markanak uñachtʼayäna’. Ukampis janiw kuna qollutsa aka Oraqenkir taqpach markanakajj uñjaskaspati, ukhamajj janiw Supayajj Jesusar cheqpachapun mä qollur irpskpachänti. Supayajj Jesusaru templor irpkäna uka pachajja, janirakiw cheqpachapuni irpkpachänti” sasa. Ukhamarus aka qhepa maranakanjja, Yatiyañataki revistajj akham sasaw qhanañchawayaraki: ‘Jesusatï templot jaqoqtasapäna ukhajja, jiwaspänwa’ sasa. Uk liytʼasajj cheqpachapunis Jesusajj mä alto cheqankkaspäna ukhamwa amuysna.

Jesusajj janiw levitäkänti, ukhamajj leyinakarjamajja, janiw templon qollana cheqar mantkaspänti ni templo patarus makatkaspänti sasaw yaqhepajj sapjje. Ukatwa akham sapjje: “Kunjamtï Ezequiel profetajj walja maranak nayrajj mä visionan templor irpatäkänjja, ukhamarakiw Supayajj Jesusar mä visionan templor irpspachäna” sasa (Eze. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Ukhamäspäna ukhajja, inas yaqhepajj akham jisktʼasipjjchispa:

  • Mä visionäspäna ukhajja, ¿cheqapunit Jesusajj templot jaqoqtañ yantʼaspäna?

  • Supayajj cheqapuniw Jesusarojj qalanak tʼantʼar tukuyañapsa jupar yupaychañapsa mayïna, ukhamajj ¿janit templot cheqpachapun jaqoqtañap maykarakpachäna?

Maysa toqetjja, Jesusatï cheqpachapuni templo patjjankaspäna ukhajja, aka jisktʼanakaw utjarakispa:

  • Templo patjjar makatasajja, ¿janit Moisesan Leyinakap pʼakintkaspäna?

  • ¿Kunjamsa wasarat Jerusalén markakam purpachäna?

Uka pä jisktʼanakat jichhajj sumpach yatjjatañäni.

Mateompi Lucasampejj templot parlapkäna ukajja, janiw kawkharutï levitanakajj mantapjjerïkäna uka cheqatak parlkänti. Jan ukasti, taqpach templotwa parlasipkäna sasaw mä yatjjattʼatajj säna. Templonjja, Inti jalanta aynach esquinaw jukʼamp altönjja. Uka cheqan techopajja planönwa. Uka cheqaruw Supayajj Jesusar irppachäna. Uka alayat Cedron valle manqhakamajj 137 metro altönwa. Josefo sat mä yatjjattʼat jaqejj akham sänwa: “Uka esquinajj wali altönwa, mä jaqetï uka cheqar saytʼasisin manqha toqer uñantaspäna ukhajja, pʼeqep muytayasispäna. Jesusajj janis levitäkchïnjja, uka patar mistutapat janiw khitis leyinakarjam juchañchkaspänti” sasa.

Maysa toqetjja, ¿kunjamsa Jesusajj wasarat Jerusalén markakam purpachäna? Ukajj janiw sum yatiskiti. ‘Supayajj Jerusalén markaruw Jesusar irpäna’ sasakiw Bibliajj qhanañchi. Jesusajj Jerusalenat jayankänti jakʼankäncha uka toqet janiw qhanañchkiti, ni qawqha tiempos Supayajj Jesusar yantʼäna uksa qhanañchkiti. Ukhamajj jaya tiempos sarañapäkchïnjja, inas Jesusajj wasarat Jerusalenkam kayuk sarchïna.

Supayajj mä visión toqew Jesusar taqe markanak uñachtʼaypachäna, ¿kunatsa ukham sissna? Janiw kuna qollutsa aka Oraqenkir taqpach markanakajj uñjaskaspati. Ukajja, kunjamtï mayniru yaqha markanakat fotonak computador toqe uñachtʼaykaspa ukampi sasispawa. Kunjamjjay Supayajj Jesusar uka markanak uñachtʼaychïna uk janiw yatktanti, ukampis cheqpachapuniw jupajj Jesusamp yupaychayasiñ munäna (Mat. 4:8, 9). Ukhamajj Jesusar templo patjjar irpsusajja, inas Supayajj uka alto cheqat cheqpachapun jaqoqtañap munchïna. Ukampis Jesusajj janiw Supayar istʼkänti. Ukatï mä visionakïspäna ukhajja, Jesusajj janiw cheqpachapun yantʼat jikjjataskaspänti.

Ukhamajj janiw “ukajj ukhamapuniw pasawayi” jan ukajj “janiw ukhamäkiti” sasin sisksnati. Inas Supayajj Jesusar cheqpachapuni Jerusalenar sarasin templo patjjar irpschïna. Ukajj janiw yatiskiti. Ukampis ak sum yattanjja, Supayajj kunayman toqetwa Jesusar pantjasiyañ munäna, ukhamäkchïnsa Jesusajj jan pächasisaw uka yantʼanakar saykatawayäna.

^ tʼaqa 2 Jukʼamp yatjjatañatakejja, Yatiyañataki julio 15, 2013 revistan 10-12 jananakat 5-8 ukat 12 tʼaqanak uñjjattʼäta.

^ tʼaqa 1 Ezequiel 37:1-14 ukat Apocalipsis 11:7-12 qellqatanakajja, 1919 maran Diosan markapajj qʼomachatäkäna uka toqetwa parli. Ezequiel librojja, walja tiempo katuntatäsin qhespiri Diosan taqpach servirinakapatwa parli. Apocalipsis librojja, Diosan markap sarayiri mä qawqha jilatanakatwa parli, jupanakajj mä qawqha tiempo jarkʼatäsinjja wasitatwa yatiyañ qalltapjjäna.