Бу руһани әсарәт ерамызын икинҹи әсриндән 1919-ҹу иләдәк давам едиб. Нәјә ҝөрә бу јени изаһат гәбул олунду?

Бүтүн сүбутлар ҝөстәрир ки, бу әсарәт 1919-ҹу илдә, мәсһ олунмуш мәсиһиләр тәмизләнмиш јығынҹаға топлананда битди. Аллаһын Падшаһлығы 1914-ҹү илдә ҝөјдә тәсис олундугдан сонра бир нечә ил әрзиндә Аллаһын халгы сынанды вә јалан ибадәтдән тәмизләнди * (Мәл. 3:1—4). 1919-ҹу илдә Иса вахтлы-вахтында јемәк вермәк үчүн Аллаһын тәмизләнмиш халгы үзәриндә «садиг вә ағыллы нөкәр» тәјин етди (Мәт. 24:45—47). Һәмин ил Аллаһын халгы Аллаһын онлара вердији руһани мүлкә гајытмаға башлады. Һәмчинин һәмин ил онлар Бөјүк Бабилин символик әсарәтиндән азад олдулар (Вәһј 18:4). Бәс бу әсарәт нә вахтдан башламышды?

Узун илләр биз белә шәрһ едирдик ки, Аллаһын халгы Бөјүк Бабилин әсарәтинә 1918-ҹи илдә дүшүб вә гыса мүддәт әсарәтдә олуб. Мәсәлән, «Ҝөзәтчи гүлләси»нин 1992-ҹи ил 15 март сајында дејилирди: «Аллаһын гәдим халгы мүәјјән мүддәтә Бабилә әсир апарылдығы кими, Јеһованын хидмәтчиләри дә 1918-ҹи илдә Бөјүк Бабилин әсарәтинә дүшдү». Лакин сонракы арашдырмалардан ајдын олду ки, бу әсарәт 1918-ҹи илдән чох-чох әввәл башламышды.

Мәсәлән, ҝәлин Аллаһын халгынын бу әсарәтини вә азадлығыны сөјләјән пејғәмбәрликләрдән бирини нәзәрдән кечирәк. Бу, Һизгијал 37:1—14 ајәләриндә јазылыб. Һизгијал ҝөрүнтүдә сүмүкләрлә долу дүзәнлик ҝөрмүшдү. Јеһова она демишди ки, сүмүкләр Исраил евини тәмсил едир. Бу пејғәмбәрлик икинҹи дәфә мәсһ олунмушлардан ибарәт «Аллаһын Исраили»нин үзәриндә јеринә јетди (Гал. 6:16; Һәв. 3:21). Сонра Һизгијал сүмүкләрин ҹанландығыны ҝөрмүшдү. Онлар бөјүк бир гошун олмушду. Бу ҝөрүнтү Аллаһын халгынын руһани ҹәһәтдән дирилмәсини неҹә дә ҝөзәл тәсвир едир. Руһани дирилмәнин кулминасија нөгтәси 1919-ҹу илдә баш верән һадисәләр олмушду. Бәс бу ҝөрүнтүдән руһани әсарәтин мүддәти барәдә нә өјрәнирик?

Әввәла, диггәт јетирин ки, сүмүкләр гуру вә гупгуру кими тәсвир олунуб (Һизг. 37:2, 11).  Бурадан ҝөрүнүр ки, сүмүкләр чохданын өлүләринин сүмүјүдүр. Икинҹиси, ҹанланма бирдән-бирә јох, тәдриҹән баш верир. Әввәлҹә, шаггылты сәси ҝәлир, сүмүкләр бир-биринә битишмәјә башлајыр. Сонра үстләринә әзәлә, әт ҝәлир, даһа сонра онлары дәри өртүр. Ахырда нәфәс онларын ҹанына долур вә онлар ҹанланырлар. Ән нәһајәтдә, Аллаһ ҹанланмыш халгы өз торпағына гајтарыр. Бунларын баш вермәси үчүн бир мүддәт вахт лазымдыр (Һизг. 37:7—10, 14).

Гәдим Исраил халгынын әсарәти хејли сүрмүшдү. Бу, ерадан әввәл 740-ҹы илдә онгәбиләли шимал падшаһлығынын сүгута уғрајыб, әһалисинин сүрҝүн олунмасы илә башлады. Сонра б. е. ә. 607-ҹи илдә Јерусәлим јерлә јексан едилди, ҹәнуб падшаһлығы олан Јәһуданын әһалиси дә әсир апарылды. Бу әсарәт б. е. ә. 537-ҹи илдә гуртарды. Һәмин илдә аз сајда јәһуди мәбәди јенидән тикмәк вә пак ибадәти бәрпа етмәк үчүн Јерусәлимә гајытды.

Мүгәддәс Китабдакы бу тәфсилатлары нәзәрә аланда ајдын олур ки, Аллаһын халгы 1918-ҹи илдән 1919-ҹу иләдәк јох, даһа чох вахт әрзиндә Бөјүк Бабилин әсарәтиндә олмушдур. Бу әсарәт алаг отларынын Падшаһлығын буғда илә тәмсил олунан оғуллары илә бирликдә бөјүдүјү вахтла ејнидир (Мәт. 13:36—43). Алаг отлары илә буғданын бирҝә бөјүдүјү вахт әрзиндә дөнүкләрин сајы һәгиги мәсиһиләрдән гат-гат чох иди. Маһијјәт етибарилә, мәсиһи јығынҹағы Бөјүк Бабилин әсарәтиндә иди. Бу әсарәт ерамызын икинҹи әсриндән башлајыб ахырзаманда руһани мәбәдин тәмизләнмәсинә гәдәр давам етди (Һәв. 20:29, 30; 2 Салон. 2:3, 6; 1 Јәһ. 2:18, 19).

Узун мүддәт сүрән руһани әсарәт дөврүндә килсә хадимләри вә сијаси хадимләр һакимијјәти өз әлләриндә сахламаг үчүн инсанлары Аллаһын Кәламына јахын бурахмырдылар. Инсанларын Мүгәддәс Китабы өз дилиндә охумасы ҹинајәт һесаб олунурду. Һәтта бәзән бунун үстүндә адамлары дирәкдә јандырырдылар. Килсә хадимләринин тәлимләринә зидд фикир сөјләјәнләрә диван тутулурду. Беләҹә, һәгигәт нуруну јајмаг ҹәһдләри јериндәҹә боғулурду.

Бәс мәсәләнин икинҹи тәрәфи, ҹанланма һаггында нә демәк олар? Бу, нә вахт вә неҹә баш верди? Руһани ҹанланма тәдриҹән баш верди. Ахырзамандан әввәл бир нечә әср әрзиндә шаггылты сәсләри ҝәлирди. Јәни јалан дини тәлимләрин һөкмранлыг етмәсинә бахмајараг, бәзи садиг инсанлар әлләриндән ҝәлдији гәдәр һәгиги ибадәтин  мүдафиәсинә галхырды. Онлардан бәзиләри Мүгәддәс Китабы халгын дилинә тәрҹүмә едирди. Бир башгалары Аллаһын Кәламынын сәһифәләриндә ашкар етдији һәгигәтләри бәјан едирди.

XIX әсрин сонларында Чарлз Тејз Рассел мәсләкдашлары илә бирликдә Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини тапмаг үчүн ҹидд-ҹәһдлә чалышырды. Бунунла да, санки, бир-биринә битишмиш руһани сүмүкләрин үстүнә әт вә дәри ҝәлмәјә башлады. «Сион Ҝөзәтчи гүлләси» вә диҝәр нәшрләр Аллаһы ахтаран инсанлара һәгигәти ҝөрмәјә көмәк етди. Сонра 1914-ҹү илдә «Јарадылыш фотодрамы», 1917-ҹи илдә «Ачылмыш сирр» китабы Аллаһын халгынын иманыны мөһкәмләндирди. Вә нәһајәт, 1919-ҹу илдә Аллаһын халгына руһани мәнада һәјат верилди вә онлар јени руһани өлкәдә мәскунлашдылар. О вахтдан мәсһ олунмушлара јер үзүндә јашамаға үмид едән инсанлар да гошулур. Онлар бирликдә «һәдди-һүдуду ҝөрүнмәјән бөјүк бир гошун» олублар * (Һизг. 37:10; Зәк. 8:20—23).

Беләликлә, ајдын олур ки, Аллаһын халгы ерамызын икинҹи әсриндә дөнүкләрин артмасы илә Бөјүк Бабилин әсарәтинә дүшдү. Бу, зүлмәт гаранлыг дөврү иди, гәдим исраиллиләрин сүрҝүндә олдуғу дөврә охшајырды. Аллаһын халгы әсрләрлә руһани зүлмдә јашады. Биз чох хошбәхтик ки, ағыллы адамларын парладығы, чохларынын пакланыб тәмизләндији вә сафлашдығы бир дөврдә јашајырыг (Дән. 12:3, 10).

Гысаҹа десәк, Исанын, һәгигәтән дә, мәбәддә олдуғуну, јахуд мәбәдә ҝәтирилмәсинин ҝөрүнтү олдуғуну дәгиг дејә билмәрик. Нәшрләримиздә бунларын һәр икиси мүмкүн һал кими тәгдим олунуб.

Ҝәлин әввәлҹә бахаг Мүгәддәс Китабда нә дејилир. Һәвари Мәтта бу һадисәни белә тәсвир етмишди: «Сонра Иблис ону [Исаны] мүгәддәс шәһәрә ҝәтириб мәбәдин ән һүндүр јеринә гојду» (Мәт. 4:5). Лука да бу һадисәни белә гәләмә алмышды: «Сонра Иблис ону Јерусәлимә ҝәтириб мәбәдин ән һүндүр јеринә гојду» (Лука 4:9).

Әввәлләр, нәшрләримиздә дејилирди ки, бу һадисә, чох еһтимал, реаллыгда баш вермәјиб. Мисал үчүн, «Ҝөзәтчи гүлләси»нин 1961-ҹи ил 1 март сајында јазылмышды: «Исанын чөллүкдә сынаға чәкилмәси әһвалатында һәр шеји һәрфи гәбул етмәк мәнтигәујғун дејил. Елә бир дағ јохдур ки, орадан “дүнјанын бүтүн сәлтәнәтләрини вә онларын ҹалалыны” ҝөрмәк мүмкүн олсун. Бундан белә чыхыр ки, Шејтан Исаны һәрфи мәнада мүгәддәс шәһәрә ҝәтириб мәбәдин ән һүндүр јеринә гојмамышды. Сынағын ишә јарамасы үчүн бу, мүтләг дејилди». Лакин «Ҝөзәтчи гүлләси»нин сонракы сајларында белә фикир мүшаһидә олунурду ки, Мәсиһин Шејтанын тәклифинә ујмасы интиһара ҝәтириб чыхара биләрди.

 Бәзиләри дејир ки, Иса лавили олмадығы үчүн мәбәд бинасынын башында дурмаға ихтијары јох иди. Она ҝөрә белә ҝүман едирләр ки, Шејтан Исаны ҝөрүнтүдә мәбәдә ҝәтириб. Бу, әсрләр өнҹә Һизгијал пејғәмбәрлә баш верән һадисәјә охшајыр (Һизг. 8:3, 7—10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Анҹаг бу сынаг јалныз ҝөрүнтүдә олубса, онда ортаја белә суал чыхыр:

• Шејтанын Исаја өзүнү мәбәддән атмағы сөјләмәси реаллыгда баш вермишди?

• Шејтан о бири тәклифләрилә Исаны һәрәкәтә сөвг етмәјә чалышырды, мәсәлән, Исаны әсил дашлары чөрәјә чевирмәјә, она ҝерчәкликдә сәҹдә гылмаға тәһрик етмәк истәјирди. Белә исә мүмкүн дејилми ки, бу тәклифлә дә Шејтан Исаны ҝерчәкликдә өзүнү мәбәддән ашағы атмаға сөвг етмәк истәјирди?

Диҝәр тәрәфдән, әҝәр Иса, һәгигәтән дә, мәбәдин ән һүндүр јериндә дајанмышдыса, онда ортаја башга суаллар чыхыр:

• Иса Гануну позуб мәбәдин башында дурмушду?

• Иса чөллүкдән Јерусәлимә неҹә ҝедиб чыхмышды?

Бир гәдәр арашдырма апарсаг, бу ики суала ҹаваб верә биләрик.

Профессор Д. Карсонун сөзләринә ҝөрә, һәм Мәттанын, һәм дә Луканын јаздығы Мүждәләрдә мәбәд кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү «һиерон» «ҝөрүнүр, мәбәд бинасыны јох, бүтүн мәбәд комплексини билдирирди». Беләликлә, бу, о демәк дејил ки, Иса мәбәд бинасынын башында дурмушду. Мәсәлән, ола билсин, о, мәбәд әразисинин ҹәнуб-шәрг күнҹүндәки тикилидә дурмушду. Һәмин јердән Гидрон вадисинин дибинәдәк мәсафә тәхминән 137 метр иди. Јасты дамы олан вә әтрафына мәһәҹҹәр чәкилмиш бу тикили мәбәддә ән һүндүр тикили иди. Гәдим тарихчи Иосиф дејирди ки, адам орада дуруб ашағы баханда һүндүрлүкдән башы ҝиҹәлләнир. Иса лавили олмаса да, орада дура биләрди. Бу, һеч кәсдә етираз доғурмазды.

Бәс Иса чөллүкдән мәбәдә неҹә ҝәлиб чыхмышды? Дәгиг һеч нә дејә билмәрик. Бу әһвалат гыса тәсвир олунуб, орада дејилмир Исанын сынаға чәкилмәси нә гәдәр давам етмишди, о, Јерусәлимдән нә гәдәр узаг иди. Истисна етмәк олмаз ки, Иса Јерусәлимә ҝәлмишди, бахмајараг ки, бу, мүәјјән гәдәр вахт апара биләрди. Әһвалатда дејилмир Иса бүтүн сынаглар заманы чөллүкдә олмушду. Орада садәҹә Иблисин ону Јерусәлимә ҝәтирдији дејилир.

Бәс Иблисин Исаја «дүнјанын бүтүн сәлтәнәтләрини вә онларын ҹалалыны» ҝөстәрмәси барәдә нә демәк олар? Сөзсүз ки, Иса бүтүн сәлтәнәтләри реаллыгда ҝөрмәмишди. Елә бир дағ јохдур ки, орадан дүнјанын бүтүн сәлтәнәтләри ҝөрүнсүн. Чох ҝүман ки, Шејтан бунлары Исаја ҝөрүнтүдә ҝөстәрмишди. Бу, она бәнзәјир ки, прожекторун вә екранын көмәјилә кимәсә дүнјанын мүхтәлиф ҝушәләринин шәклини ҝөстәрирсән. Анҹаг Шејтан Исаја ҝөрүнтү ҝөстәрсә дә, Исанын она сәҹдә гылмасы ҝерчәкликдә олаҹагды (Мәт. 4:8, 9). Буна ҝөрә дә демәк олар ки, о, Исанын һәјатыны рискә атыб ҝерчәкликдә мәбәдин ән һүндүр јериндән атылмасыны истәјирди. Бунун ҝөрүнтү јох, реаллыг олмасы мәсәләнин ҹиддилијини даһа да артырыр.

Әввәлдә дедијимиз кими, бирмәналы шәкилдә һеч нә дејә билмәрик. Истисна етмәк олмаз ки, Иса реаллыгда Јерусәлимә ҝедиб мәбәдин ән һүндүр јериндә дурмушду. Бир шејә әмин ола биләрик ки, Шејтанын тәклифләри һәгиги иди вә Иса һәр дәфә она гәти ҹаваб вермишди.