Ini nga pagkabihag sa espirituwal nagsugod sang ikaduha nga siglo C.E. asta sang 1919. Ano ang basihan sini nga pagbag-o?

Ginapakita sang tanan nga mga ebidensia nga natapos ini nga pagkabihag sang 1919 sang ang hinaplas nga mga Cristiano gintipon sa napasag-uli nga kongregasyon. Binagbinaga: Gintilawan kag amat-amat nga gintinluan ang katawhan sang Dios sa tapos matukod ang Ginharian sang Dios sa langit sang 1914. * (Mal. 3:1-4) Kag sang 1919, gintangdo ni Jesus ang “matutom kag mainandamon nga ulipon” nga maghatag sang espirituwal nga “pagkaon sa nagakaigo nga tion” sa natinluan nga katawhan sang Dios. (Mat. 24:45-47) Sina nga tuig, natigayon na liwat sang katawhan sang Dios ang ila espirituwal nga kaangtanan sa iya. Nahilway man sila sa simbuliko nga pagkabihag sa Babilonia nga Daku sa sina nga tion. (Bug. 18:4) Pero san-o gid sila ginbihag?

Ginpaathag naton sang nagligad nga mga tinuig nga ini nga pagkabihag nagsugod sang 1918 kag malip-ot lamang nga tion nga nabihag sang Babilonia nga Daku ang katawhan sang Dios. Halimbawa, ang Marso 15, 1992, nga Ang Lalantawan, nagsiling: “Apang, subong nga ang dumaan nga katawhan sang Dios nabihag anay sa Babilonia sa pila ka tion, sang 1918 ang mga alagad ni Jehova naulipon sa pila ka kasangkaron sa Babilonia nga Daku.” Pero ginpakita sang dugang pa nga pag-research nga ina nga pagkabihag nagsugod antes pa sang 1918.

Halimbawa, binagbinagon naton ang isa sa mga tagna nga nagapakita sang pagbihag kag paghilway sa katawhan sang Dios. Narekord ini sa Ezequiel 37:1-14. Nakita ni Ezequiel sa palanan-awon ang isa ka nalupyakan nga puno sang mga tul-an. Ginpaathag ni Jehova sa iya nga ang mga tul-an nagarepresentar sa “bug-os nga panimalay sang Israel.” Ang mas daku nga katumanan sini nga tagna nagapatuhoy sa pagpasag-uli sa “Israel sang Dios.” (Gal. 6:16; Binu. 3:21) Dayon nakita ni Ezequiel nga nabuhi ang mga tul-an kag nangin isa ka daku nga kasuldadusan. Nagakaigo gid ini nga paglaragway sa espirituwal nga pagkabanhaw sang katawhan sang Dios nga natapos sang 1919! Pero paano ginapakita sini nga tagna nga madugay sila ginbihag?

 Una, ginlaragway nga ang mga tul-an “mamala” ukon “mamala na gid.” (Ezeq. 37:2, 11) Ginapakita sini nga ang mga tag-iya sini nga mga tul-an madugay na gid nga napatay. Ikaduha, amat-amat ang pagpasag-uli, indi ini insigida. May naglinagatok anay, kag “ang mga tul-an nag-alalangot.” Dayon, nagtubo ang “mga lanitlanit kag mga unod.” Kag ang mga tul-an, mga lanitlanit, kag ang mga unod ginputos sang panit. Sa tapos sini, ‘ang ginhawa nagsulod sa ila kag nabuhi sila.’ Sang ulihi, ginpaistar ni Jehova ang iya napasag-uli nga katawhan sa ila duta. Ini tanan nagakinahanglan sing malawig nga tion.—Ezeq. 37:7-10, 14.

Madugay nga nabihag ang dumaan nga pungsod sang Israel. Nagsugod ini sang 740 B.C.E. sang nalaglag kag gintapok ang madamo halin sa napulo ka tribo sang naaminhan nga ginharian. Kag sang 607 B.C.E., ginlaglag ang Jerusalem kag gintapok man ang nabagatnan nga ginharian sang Juda. Natapos ini nga pagkabihag sang 537 B.C.E. sang nagbalik ang nagkalabilin nga mga Judiyo sa Jerusalem para tukuron liwat ang templo kag ipasag-uli ang putli nga pagsimba.

Paagi sa sining mga detalye sa Kasulatan, nangin maathag nga ang kalawigon sang pagkabihag sang katawhan sang Dios sa Babilonia nga Daku mas madugay sangsa mga natabo sang 1918-1919. Ini nga pagkabihag nagdungan sa pagtubo sang simbuliko nga hilamon upod sa tulad-trigo nga “mga anak sang Ginharian.” (Mat. 13:36-43) Ini nga pagtubo nagapatuhoy sa tion nga mas diutay ang matuod nga mga Cristiano sangsa mga apostata. Pareho lang nga nabihag ang Cristianong kongregasyon sa Babilonia nga Daku. Ina nga pagkabihag nagsugod sang ikaduhang siglo C.E. kag nagpadayon asta sang gintinluan ang espirituwal nga templo sa tion sang katapusan.—Binu. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19.

Sa sining malawig nga tion sang pagkabihag, gindumili sang mga klero kag sang ila mga mahamkunon sa gahom nga mga kaupod sa pulitika ang Pulong sang Dios sa ila mga sakop. Kon kaisa, krimen ang pagbasa sang Biblia sa komon nga lenguahe kag ang iban ginsunog pa gani sa usok. Ang bisan sin-o nga maghambal batok sa ginatudlo sang mga klero mapintas nga ginasilutan, gani nag-untat ang mga panikasog nga ipalapnag ang kasanag sang kamatuoran.

Kamusta naman ang ikaduha nga hitabo nga amo ang pagpasag-uli? San-o kag paano ini natabo? Ining espirituwal nga pagpasag-uli amat-amat. Nalakip sa sini ang “linagatok” sa sulod sang mga siniglo asta sa tion sang katapusan. Bisan pa mabaskog ang impluwensia sang butig nga mga panudlo  sang relihion sa sina nga tion, ginpangapinan sang pila ka matutom nga tawo ang matuod nga pagsimba asta sa ila masarangan. Nanikasog ang pila sa ila nga i-translate ang Biblia sa lenguahe sang ordinaryo nga mga tawo. Ginbantala man sang iban ang kamatuoran nga ila nasapwan sa Pulong sang Dios.

Kag sang ulihi nga bahin sang dekada 1800, makugi nga ginpasag-uli ni Charles Taze Russell kag sang iya mga kaupdanan ang mga kamatuoran sa Biblia. Daw pareho lang nga ang espirituwal nga tul-an gintubuan sang simbuliko nga unod kag panit. Ginbuligan sang Zion’s Watch Tower kag sang iban nga mga publikasyon ang bunayag sing tagipusuon nga mga tawo nga mahangpan ang espirituwal nga mga kamatuoran. Dayon, ang “Photo-Drama of Creation” sang 1914 kag ang libro nga The Finished Mystery sang 1917 nagpabakod man sa katawhan sang Dios. Sang ulihi, sang 1919, nabuhi sa espirituwal ang katawhan sang Dios, kag nag-istar sa ila bag-o nga espirituwal nga duta. Sugod sadto, ining mga hinaplas nga nagkalabilin gin-updan sang mga may paglaum nga mabuhi sa duta kag nangin “isa sila ka daku gid nga kasuldadusan.”—Ezeq. 37:10; Zac. 8:20-23. *

Paagi sini nga mga pamatuod, nangin maathag nga ang katawhan sang Dios nabihag sang Babilonia nga Daku samtang nagalambo ang apostasya sang ikaduha nga siglo C.E. Isa gid ini ka mabudlay nga tion, kaangay sang pagkabihag nga naeksperiensiahan sang mga Israelinhon sang una. Walay sapayan sang espirituwal nga pagpamigos nga naeksperiensiahan sang katawhan sang Dios sa sulod sang mga siniglo, malipayon kita nga nagakabuhi sa tion nga “ang mga may paghangop magasilak” kag “madamo ang magatinlo . . . sang ila kaugalingon kag pagatilawan”!—Dan. 12:3, 10.

Indi naton masiguro kon bala nagtindog gid si Jesus sa templo ukon sa palanan-awon lang. Kon kaisa, pareho ini nga ginapresentar sa aton mga publikasyon.

Binagbinaga anay kon ano ang ginasiling sang Biblia. Sa Ebanghelyo ni apostol Mateo parte sa sini nga hitabo, gin-inspirar sia sa pagsulat: “Dayon, gindala sia [si Jesus] sang Yawa sa balaan nga siudad, kag ginbutang sia sa ibabaw sang pader sang templo.” (Mat. 4:5) Ang kaanggid nga rekord ni Lucas nagsiling: “Dayon gindala niya sia sa Jerusalem kag ginbutang sia sa ibabaw sang pader sang templo.”—Luc. 4:9.

Nangatarungan ang aton mga publikasyon sang una nga ining hitabo indi literal. Halimbawa, ang Marso 1, 1961, nga Ang Lalantawan, nagpaathag: “Daw indi rasonable nga hangpon nga literal ang tanan nga kahimtangan sang ginsulay si Jesus sa kamingawan. Kay man wala sing bukid nga puede tungtungan sang isa para makita niya ang ‘tanan nga ginharian sang kalibutan kag ang gahom kag manggad sini.’ Gani, makahinakop kita nga indi literal ang pagdala ni Satanas kay Jesus sa ‘balaan nga siudad’ kag pagbutang sa iya ‘sa ibabaw sang pader sang templo.’ Indi na ini kinahanglan para mangin epektibo ang pagsulay.” Pero, sa nagsunod  nga mga gua sini nga magasin, natalupangdan naton nga kon ginsunod sang Cristo ang ginhambal ni Satanas nga maglumpat sa templo, mahimo nga mapatay gid sia.

Nagsiling ang iban nga indi Levinhon si Jesus, amo nga indi sia awtorisado nga magtindog sa ibabaw sang santuaryo sang templo. Gani puede masiling nga si Jesus “gindala” sa templo paagi sa isa ka palanan-awon. Pareho ini sa natabo kay manalagna Ezequiel mga siniglo ang nagligad.—Ezeq. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Pero, kon ini nga pagsulay isa lang ka palanan-awon, magautwas ini nga mga pamangkot:

• Matuod gid bala ang pagsulay ukon isa lang ka imahinasyon?

• Kon ang iban nga mga pagsulay kay Jesus literal kaangay sang paghimo sang mga bato nga mangin tinapay kag ang pagsimba kay Satanas, indi bala nga dapat literal man ang pagsulay kay Jesus nga maglumpat sa templo?

Pero, kon literal naman nga nagtindog si Jesus sa ibabaw sang pader sang templo, amo naman ini ang mga pamangkot:

• Ginlapas bala ni Jesus ang Kasuguan sang nagtindog sia sa ibabaw sang santuaryo?

• Paano nakaabot si Jesus sa Jerusalem halin sa kamingawan?

Ang dugang nga pag-research magatuytoy sa aton sa mga posibilidad nga mahimo makasabat sining katapusan nga duha ka pamangkot.

Una, suno kay Professor D. A. Carson, ang Griego nga tinaga hi·e·ron’, nga ginbadbad “templo” sa duha ka rekord “mahimo nagapatuhoy sa kabug-usan sang templo, indi ang santuaryo lamang.” Gani, indi kinahanglan nga sa ibabaw sang santuaryo gid mismo magtindog si Jesus. Puede sia magtindog sa bagatnan-nasidlangan nga pamusod sang templo nga may kataason nga mga 137 ka metro halin sa dalom sang Nalupyakan sang Kidron. Ang bagatnan-sidlangan nga istruktura may matapan nga atop nga may barandilya nga amo ang pinakamataas sa templo. Ang manunulat sang kasaysayan nga si Josephus nagsiling nga kon may magtindog diri kag magtulok sa idalom, “mahimo maglingin ang iya ulo” bangod sang kataason. Bisan indi Levinhon si Jesus, puede gid sia makatindog sa sini nga lugar kag indi makatublag sa iban.

Pero paano gindala si Jesus halin sa kamingawan pakadto sa templo? Indi naton masiguro ang sabat. Wala ginlaragway kon daw ano kalawig ang pagsulay ukon kon diin dampi si Jesus sa kamingawan. Posible man nga naglakat si Jesus pabalik sa Jerusalem, bisan pa mahimo madugay ini. Wala nagsiling sing espesipiko ang rekord nga nagpabilin si Jesus sa kamingawan asta natapos ang mga pagsulay. Sa baylo, nagsiling lang ini nga gindala sia sa Jerusalem.

Kamusta naman ang pagsulay kay Jesus sang ginpakita sa iya ang “tanan nga ginharian sang kalibutan”? Maathag nga wala niya makita sing literal ang tanan nga ginharian; wala sing bukid nga tungtungan para makita ini tanan. Gani mahimo nga naggamit si Satanas sang isa ka palanan-awon para ipakita ini kay Jesus. Pareho ini sang paggamit sang projector kag iskren para ipakita ang mga piktyur sang nagkalainlain nga mga lugar sa kalibutan. Pero, bisan pa mahimo palanan-awon lang ini, ang “buhat sang pagsimba” matuod gid, indi ini isa ka imahinasyon. (Mat. 4:8, 9) Gani puede masiling nga ang pagsulay nga maglumpat halin sa ibabaw sang pader sang templo matuod gid kag matuod man ang mga resulta sini, bangod indi mangin epektibo ang pagsulay kon palanan-awon lang ini.

Ang matuod, kaangay sa ginsiling kaina, indi naton dapat ipilit ang aton opinyon sa sini. Gani, may posibilidad nga nagkadto gid si Jesus sa Jerusalem kag nagtindog sa ibabaw sang pader sang templo. Pero sigurado gid nga matuod ang tanan nga pagsulay sang Yawa kag ginsikway gid ini tanan ni Jesus.