Ir al contenido

Ir al índice

TEMA ÑA̱ PORTADA | ÑA̱ BIBLIA. HISTORIA ÑA̱ KÁʼA̱N NDÁA KI̱ʼVA NI̱KA̱KUÑA

Ña̱ Biblia ni̱ka̱kuña ni ku̱a̱ʼání ña̱ ndo̱ʼoña

Ña̱ Biblia ni̱ka̱kuña ni ku̱a̱ʼání ña̱ ndo̱ʼoña

ÑA̱ NDO̱ʼOÑA. Na̱ ka̱ʼyí Biblia xíʼin na̱ ke̱ʼé copiaña, ka̱ʼyínaña nu̱ú papiro xíʼin nu̱ú pergamino (2 Timoteo 4:13). a ¿Nda̱chun xi̱kuni̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼyínaña nu̱ú ña̱yóʼo?

Ña̱ papiro kamaní xi̱ndiʼi-xa̱ʼa̱ña á xi̱ndoo letra ña̱ va̱xi nu̱úña. Ta̱ egiptólogo Richard Parkinson xíʼin ta̱ Stephen Quirke káchina: “Ña̱ tutu yóʼo ndíʼi-xa̱ʼa̱ña á ndúuña ya̱a̱. Tá ndíka̱a̱ va̱ʼa iin rollo nda̱a̱ kivi ku̱xuña á ta̱ʼyi̱ña, tá ndíka̱a̱ va̱ʼaña ti̱xin ñuʼú nda̱a̱ kivi kaxí ti̱ín á kití válí ña̱yóʼo, tá kúú tí hormiga yaa”. Tándi̱ʼi nda̱ni̱ʼína papiro yóʼo, savaña chi̱ndoonaña nu̱ú káni̱ní luz á nu̱ú visá, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kamaka ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ña.

Ña̱ pergamino va̱ása kama ndíʼi-xa̱ʼa̱ña nu̱ú ña̱ papiro, soo kamava ndíʼi-xa̱ʼa̱ña tá va̱ása ndáa viínaña tá távánaña nu̱ú niʼníní á nu̱ú visá á nu̱ú íyoní luz. b Ta saátu xáxi kití válí ña̱yóʼo. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ku̱a̱ʼání inka tutu ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tá ya̱chi̱ kǒokaña íyo saáchi xa̱a̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱vaña, tá saá níndoʼo ña̱ Biblia ndiʼi-xa̱ʼa̱va ña̱ káʼa̱nña.

NDÁA KI̱ʼVA NI̱KA̱KU ÑA̱ BIBLIA. Ley ña̱ xi̱kuumií na̱ ñuu Israel xi̱ka̱ʼa̱nña, ña̱ ndiʼi na̱ rey na̱ xi̱xaʼndachíñu nu̱ú na̱ ñuu Israel, xi̱xiniñúʼu kaʼyína iin copia ña̱ ley yóʼo ña̱ kooña copia miína, ta ña̱yóʼo kúú u̱ʼu̱n libro ña̱ va̱xi chí nu̱ú kíxáʼa ña̱ Biblia (Deuteronomio 17:18). Ta saátu, na̱ xi̱xini̱ va̱ʼa na̱ ka̱ʼyí ña̱yóʼo ke̱ʼéna ku̱a̱ʼání copiaña, ta tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi ña̱ siglo nu̱ú xi̱kuumiína ña̱yóʼo ti̱xin ndiʼi sinagoga ña̱ ni̱xi̱yo ñuu Israel ta saátu nda̱a̱ Macedonia (Lucas 4:16, 17; Hechos 17:11). ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱ka̱ku ña̱ ka̱ʼyína kán nda̱a̱ tiempo vitin?

Rollo nu̱ú ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ káʼa̱n Biblia ña̱ naní, Rollo ña̱ Mar muerto ku̱a̱ʼání tiempo xi̱ndika̱a̱ña ti̱xin ki̱si ña̱ ñuʼú ti̱xin iin kava̱ chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí ña̱kán va̱ʼa ni̱ka̱kuña.

Iin ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ Nuevo Testamento ta̱ naní Philip Comfort, ka̱chira: “Na̱ judío xi̱taán va̱ʼana rollo nu̱ú va̱xi tu̱ʼun Ndióxi̱ ti̱xin ki̱si ña̱ ñuʼú ña̱ va̱ʼa va̱ása ndiʼi xa̱ʼa̱ña”. Ta saátu ke̱ʼé na̱ cristiano ña̱ va̱ʼa sa̱kákuna ña̱yóʼo. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, sava rollo nu̱ú ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ káʼa̱n Biblia ña̱ ndáni̱ʼína ñúʼuña ti̱xin ki̱si ña̱ ñuʼú á ti̱xin veʼe nu̱ú naání, ti̱xin kava̱ á nu̱ú ñuʼú yi̱chí.

ÑA̱ VA̱ʼA ÑA̱ KU̱U. Ku̱a̱ʼání táʼví nu̱ú ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ káʼa̱n ña̱ Biblia ni̱ka̱kuña nda̱a̱ tiempo ña̱ ndóoyó vitin ni xa̱a̱ yáʼaka u̱vi̱ mil ku̱i̱ya̱ ni̱ka̱ʼyi̱ña. Nda̱a̱ ni iin tutu ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tá ya̱chi̱ kǒo ku̱a̱ʼá copiaña íyo ta ni va̱ása ku̱a̱ʼá tiempo íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ Biblia.

a Xi̱xiniñúʼuna yitu̱n tú xi̱kana nu̱ú ti̱kui̱í tú naní papiro ña̱ va̱ʼa ixava̱ʼana tutu nu̱ú xi̱kaʼyína ña̱yóʼo, ta ña̱ va̱ʼa ixava̱ʼana pergamino xi̱xiniñúʼuna ñii̱ kití.

b Tá kúú, ña̱ acta original ña̱ Declaración de Independencia de los Estados Unidos ni̱ka̱ʼyi̱ña nu̱ú iin pergamino. Sa̱kán 250 ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa ña̱ ka̱ʼyína ña̱yóʼo, soo ña̱ va̱xi nu̱úña xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n ndóoña ta va̱ása kívika kaʼviyó ña̱yóʼo.