TLAMACHTILI TLEN IKA PEUA: BIBLIA ¿KENKE NOJUA TIJPIAJ IPAN NI TONALI?
Biblia amo nenpolijki
TLEN KITLAMILTIJTOSKIA. Biblia kiijkuilojkej uan kiixkopinkej ipan papiro uan ipan pergamino (2 Tim. 4:13). * ¿Kenijkatsa ni tlamantli ueltoskia kichiuas amo ma tijpiakaj Biblia ipan ni tonali?
Nopa papiro kakatsiui, nima ixmiki uan nima yamania. Richard Parkinson uan Stephen Quirke, katli momachtiaj nochi tlen panok ne Egipto kiijtouaj: “Kema pano se keski xiuitl, nopa amatl tlamiuaki uan teipa pajyaliui. Uan kema kiajokuij, peua pojyaui, yamania uan pati pampa tlasesestok. Uan tlaj kitlaltokaj, kikuaj kimichimej o sekinok tlapialtsitsij, kej se keskij tsitsimej”. Kema kipantijkej se keski amatlajkuiloli ika papiro, kitlalijkej tonalixko o kampa tlasesestok, yeka nima nenpolijki.
Maske nopa pergamino amo kipano kej nopa papiro uan kena achi uejkaua, nojkia nempoliui tlaj amo kimokuitlauiaj o tlaj kitlaliaj kampa tlauel tlatotonik, kampa tlauel tlasesestok o tlaj tlauel kitlauilia Tonati. * Nojkia kinempolouaj piltlapialtsitsij. Nopa amochtli Everyday Writing in the Graeco-Roman East, (La escritura cotidiana en el Oriente Grecorromano) kiijtoua yeka miak amochtli tlen uejkajkia moijkuilok nenpolijki. Tlaj Biblia nojkia monenpolojtoskia, uajka ipan ni tonali amo tijpiaskiaj uan amo tijmatiskiaj tlen tlamachtia.
¿KENKE NOJUA TIJPIAJ BIBLIA? Nopa Tlanauatili tlen kinmakatoyaj israeleuanij kiijtouayaya se tlanauatijketl tlen altepetl Israel monekiyaya “iselti kiijkuilos ni tlamachtilmej ipan se amatl para kipixtos”, ni kiijtosneki kiixkopinaskia nopa achtoui makuili pilamochtsitsij tlen eltok ipan Biblia (Deut. 17:18). Nojkia nopa tlajkuilouanij tlauel miakpa kiixkopinkej nopa amatlajkuiloli, yeka kema itstoyaj nopa achtoui Cristo itokilijkauaj, nopa amatlajkuiloli tlen kiixkopintoyaj eltoya ipan sinagogas ipan altepetl Israel uan ipan Macedonia (Luc. 4:16, 17; Hech. 17:11). ¿Kenke nopa amatlajkuiloli tlen uejkajkia kiijkuilojkej nojua eltok ipan ni tonali?
Nopa amatlajkuiloli tlen kipantijkej nechka mar Muerto tlauel miak xiuitl ajoktoya ipan komitl tlen kitlalijtoyaj tekakauako, kampa tlauel tlauaktok.
Phillip Comfort, katli tlauel momachtia nopa Nuevo Testamento kiijtoua: “Nopa judíos kiajokuiyayaj nopa amatlajkuiloli tlen toTeotsij iTlajtol ipan komitl, kiampa amo nempoliuiskia”. Cristo itokilijkauaj nojkia kiampa kichiuayayaj. Yeka, ipan ni tonali nopa amatlajkuiloli tlen Biblia, kipantijtokej ipan komitl, tekakauako, ipan pilcuartojtsitsij uan kampa tlauel tlauaktok.
¿TLAKE PANOK PAMPA KIAMPA KICHIJKEJ? Tlauel miak tlen nopa amatlajkuiloli nojua eltok ipan ni tonali. Se keski tlen nopa amatlajkuiloli kipia 2,000 xiuitl kiijkuilojkej. Yon se amochtli kipantilijtokej miak amatlajkuiloli tlen uejkajkia kiijkuilojkej.
^ párr. 3 Nopa papiro eli se pilkuatsi tlen yoli atitla uan ipan nopa pilkuatsi kikixtiyayaj tlen ipan ueliskia tlajkuilosej. Uan nopa pergamino mochiuayaya tlen tlapialmej ininkuetlaxo.
^ párr. 5 Nopa acta tlen itoka Declaración de Independencia de los Estados Unidos moijkuilok ipan pergamino. Maske kipia nechka 250 xiuitl ika kiijkuilojkej, tlen ijkuilijtok tlauel ixmijketsi uan yeka ayokmo kuali nesi.
