Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

Masoretechaksï kánikua jánguarhintaspti paraksï ísï kopiarini eska námindu karakata japka Tata Diosïri Uandakua.

TEMA ENGA PORTADARHU JAKA | NA ENGA ÚKA ORHEPANI UÉRANI BIBLIA

Biblia útasï jarhasti nájkirukaksï uékapka mójtakuni ambe enga uandajka

Biblia útasï jarhasti nájkirukaksï uékapka mójtakuni ambe enga uandajka

AMBE ENGA JIMBO ÚPIRINGA NÓTERU JARHANIA. Nájkiruka Biblia imani materialicha jimbo karanhaka engaksï niárajka kʼamakurhini ka nájkirukaksï máru kʼuiripuecha uékapka kʼamajkuni, Biblia seguiristi jarhani. Joperu máru engaksï kopiaripka ka tradusirini Bibliani, uékasptiksï mójtakuni ambe enga uandeenga paraka terukuntapiringa imani ambe jingoni engaksï imeecha jakajkuenga enbesi deksï imeecha jakajkuni ambe enga arhijka Biblia. Exea je ini ejempluechani:

  • Nani engaksï kómarhipiringa Tata Diosïni. Uánikua uéxurhinicha antede Jesúsi echerirhu jurhani, imeecha engaksï karapka ima karakatani enga ísï mítekateka komu Pentateuku Samaritanu, jukariksï jatsikuspti ari uandakuecha Éxodo 20:17 jimbo: “Juáta Gerisimi jimbo. Ka jiminiri uaaka altari ma”. Samaritanuechaksï karaspti ini ambe jimbokaksï uékasïreenga eskaksï Biblieri Karakatecha uandapiringa eskaksï jatsispka para templu ma úni jimini Juáta Guerisimi jimbo.

  • Trinidadiri jakajkukua. Tresientu uéxurhinisï nitamaspti enga na iámindu Biblia karanhapka ka acheeti ma enga trinidadini jakajkuenga, jukari jatsikuspti arini uandakuechani 1 Juanu 5:7 jimbo: “auandarhu: Diosï Taati, ka Uandakua ka Espiritu Santu. Ka ima tanimu májku ambeestiksï”. Peru karakata orijinalicha jimbo, no ísï uandasïreendi. Jorhenati ma uandaspti eska uéxurhini kinientu uératinisï, i uandakuechaksï niáraspti uánikua Bibliecha jimbo jarhani engaksï Latini jimbo tradusirinhapka.

  • Tata Diosïri nombri. Máru judiuechaksï ísï exesïreendi eska Tata Diosïri nombri jukari pímbinhasïska ka eskaksï no jatsiska para úranhani. Ísï jimbo, uánikua traduktorichaksï no jatsikuspti Tata Diosïri nombrini imani Bibliecha jimbo engaksï tradusiripka. Imeechaksï masi úspti jatsikuni Diosï o Tata, joperu Bibliarhu, inde uandakuechaksï no solu úrakuarhesïndi para Kuerajpirini arhikuekani sino ístu para acheetichani, diosï no jurhimbitichani o asta para Noambakitini arhikuekani (Juanu 10:34, 35; 1 Korintu 8:​5, 6; 2 Korintu 4:4). *

NÉNA ÚSKI ASTA IÁSÏ JAMBERI JARHANI BIBLIA. Nájkirukaksï máru engaksï Bibliani kopiaripka nóksï kánikua jánguarhintapka o astaksï uékani mójtakuni ambe enga Biblia uandeenga, uánikua máteruechaksï kʼóru kánikua jánguarhintaspti paraksï ísï kopiarini eska námindu karakata japka. Sáno mili o mili kuatrosientu uéxurhi ísïistia engaksï masoretecha kopiaripka Karakata Ebreaechani engaksï iásï ísï mítekateka komu tekstu masoretiku. Uandanhasïndi eskaksï imeecha miiuasïrenga uandakuechani ka letrechani paraksï no támisï karani ambe ma. Engaksï imeecha exeenga eskaksï no sési jarhaspka ima karakatecha nani engaksï kopiarini japka, kopiarhu máekanduksï anotarisïreendi. Masoretechaksï méntku no ma ambe uékaspti mójtakuni ambe enga Biblia uandeenga. Jorhentpiri Moshe Goshen-Gottstein uandasïndi eska para masoretecha, kánikua no sési jarhaspka mójtakuni ambe ma karakata orijinalicharhu.

Ístu, iásï jarhasti uánikua ióntki anapu karakatecha, ísï jimbo, jorhenatichaksï úsïndi exeni ambe enga no sési jaka. Uánikua uéxurhinicha jimbo, relijioniri orhejtsïkutichaksï jorhentpispti eska ima Bibliecha Latini jimbo engaksï imeecha kámenga, eskaksï imasï sési japka jimbokanha ísïmindu uandeenga eska na karakata japka karakata orijinalicharhu. Joperu inde Bibliechesptiksï engachi uandaka eskaksï jukari ambe jatsikuspka 1 Juanu 5:7 jimbo. Reina-Valera traduksioni máesti enga kánikua mítekateka ka jimajtuksï jatsikuspti indeni errorini. Joperu engaksï jorhenaticha exeantapka ióntki anapu karakatechani máteru idiomecha jimbo, exesptiksï eskaksï ícha no jukaaspka inde uandakuechani. Ísï jimbo, engaksï rebisarintapka Bibliani Reina-Valera ka ístu máteru traduksionichani, pʼikuntasptiksï indeni uandakuechani engaksï no sési japka.

Papiru Chester Beatty P46, ióntki anapu Biblieri karakata ma enga uéxurhini 200 jimbo ísï karanhapka despuesi de Jesúsi.

Ióntki anapu karakatechaksï xarhatasïndi eska ambe enga Biblia uandajka, no méni mójtakurhiska. Uéxurhini 1947 jimbo, engaksï exeantapka karakatechani engaksï ísï mítekateka komu Rollos del mar Muerto, jorhenatichaksï úspti terukutantani karakatechani engaksï masoretikuecha kopiaripka ini roiuechani jingoni engaksï mili uéxurhini antesi karanhapka. Jorhenati ma uandasïndi eska engaksï terukutantapka i karakatechani, xarharaspti eskaksï masoretecha merumindu ísï kopiarispka Bibliani eska na karakata japka orijinalicharhu ka jimbochisï iásï uaaka mintsinharhini ambe enga Biblia uandajka.

Jini Irlanda, jarhasti biblioteka ma enga jatsiaka ióntki anapu karakatechani sáno iámindu Karakata Griegecheri. Máru i karakatecha, karakuarhisptiksï sieni uéxurhinisï tátsekua enga na iámindu Biblia kʼamakurhipkia karanhani. Diksionariu ma uandasïndi eska nájkiruka Biblia uánikua uelta kopiarinhaka, májkueni ambe uandasïnga, ka eska sánisï ambejkueska enga no májkueni jaka.

“Uaakachi seguru uandani eska no jarhaska máteru ióntki anapu karakata ma enga ísï xáni sési kopiarinhaka”

NA ENGA MARHUAPKA I AMBE. I xáni uánikua karakatecha engaksï jaka ka engaksï xáni ióni anapueka, marhuastiksï paraka no nema úpiringa mójtakuni ambe enga Biblia uandajka. Achamasï ma enga kánikua mítekuka íri ambe, uandasïndi eska no ma libru jarhaska enga xáni uánikua uelta kopiarinhaka ka eskachi uaaka seguru jarhani eska ambe engachi iásï arhintajka Karakata Grieguecharhu, májkueni ambe uandasïnga eska na karanhapka ueenakuarhu. Ka William Henry Green enga ístu kánikua míteka Biblieri ambe, i ambe uandaspti Karakata Ebreaecheri: “Uaakachi seguru uandani eska no jarhaska máteru ióntki anapu karakata ma enga ísï xáni sési kopiarinhaka”.

^ Engajtsï uéjka sánderu ambe míteni, exe je Guía para el estudio de la Palabra de Dios, pájina 1 a 13, enga jw.org jimbo jaka.