Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Uvua mumanye anyi?

Uvua mumanye anyi?

Mbualu kayi buvua Yezu muenzele bena nsudi buvua kabuyi buenzeka?

Ku kale bena Yuda bavua batshina nsudi ivua mimanyike tshikondo tshivuabu bafunda Bible. Disama divua dienza buôwa edi divua dikuata tujilu tukese ne dinyanga mubidi ne diwushiya ne bibangu. Kakuvua buanga bumanyike buvua buondapa nsudi to. Kadi bantu bavua disama edi dikuata bavua babateka kule ne bavua ne bua kuambila bakuabu ne: bavua ne disama edi.​—Lewitiki 13:45, 46.

Bamfumu ba bitendelelu ba bena Yuda bavua bele mikenji bua nsudi ivua ipita too ne ivua Bible muele, bavuija nsombelu wa bantu bavua ne nsudi mukole kakuyi bualu. Tshilejilu, balongeshi ba bena Yuda bavua bele mikenji bakandika muntu yonso bua kuimana mutantshi wa metre 2 kule ne muena nsudi. Kadi koku tshipepele, muntu yonso uvua ne bua kuikama kule mutantshi wa metre 45. Bena Talmud bakakudimuna dîyi dia mu Mifundu Minsantu divua dilomba bena nsudi bua kusombela “pambelu pa tshitudilu” bamba ne: divua diumvuija ne: bavua ne bua kubipata mu bimenga bivua ne ngumbu. Nunku, pavua mfumu wa bena Yuda kampanda mumone muena nsudi kansanga mu tshimenga kankenga, uvua mua kumuasa mabue wamba ne: “Ndaku muaba webe, kunyangi bantu bakuabu to.”

Mbishilangane bikole ne tshivua Yezu muenze. Pamutu pa kuipata bena nsudi, uvua musue kubalenga, musue too ne kubuondopa.​—Matayi 8:3.

Bamfumu ba bitendelelu ba bena Yuda bavua banyishila bantu bua kushipa dibaka bua malu kayi?

Mukanda wa dishipa dia dibaka wa mu 71/72 panyima pa diledibua dia Yezu

Bafumu ba bitendelelu ba mu bidimu lukama bia kumpala bavua bakokangana bikole bua tshilumbu tshia kushipa dibaka. Nunku, musangu mukuabu bamue bafalese bakateta Yezu ne lukonko elu: “Mbianyishibue bua mulume kushipa dibaka ne mukajende bua bualu kayi buonso anyi?”​—Matayi 19:3.

Mikenji ya Mose ivua mianyishile muntu mulume bua kushipa dibaka ne mukajende yeye ‘mumusangane ne malu adi kâyi mimpe.’ (Dutelonome 24:1) Mu tshikondo tshia Yezu, kuvua bilongelu bibidi bia bafumu ba bena Yuda bivua biumvuija mikenji mu mushindu mushilangane. Tshilongelu tshikuabu tshia Shammai tshivua tshilongesha malu anu mudiwu, tshiakumvuja mukenji eu ne: kabingila kamue kavua muntu mua kushipela dibaka kavua “masandi.” Ku lukuabu luseke, tshilongelu tshia Hillel tshivua tshilongesha ne: muntu mulume udi mua kushipa dibaka bua bualu bua dibenga kupetangana dionso dia mulume ne mukaji, nansha buobu bukese anyi mbunene. Bilondeshile tshilongelu tshiakalua pashishe, muntu mulume udi mua kushipa dibaka ne mukajende yeye mumunyangile biakudia anyi yeye mumone mukaji mukuabu udiye umona bu muimpe.

Kadi mmunyi muvua Yezu muandamune lukonko lua bafalese alu? Wakamba patoke ne: “Muntu yonso udi ushipa dibaka ne mukajende kabuyi bua masandi, yeye musele mukaji mukuabu udi wenda masandi.”​—Matayi 19:6, 9.