Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Uno Mwatachikiza Tahi?

Uno Mwatachikiza Tahi?

Jila Yesu amwenenemo vaka-mbumba yapwile ngachilihi yakulipwila?

VaYuleya vakushikulu vevwilenga woma musongo wambumba uze wapwileko halwola kana. Vilyo vyamutu vize vili namusongo kana vyeji kupwanga vyakumbumbula kaha mutu nahase kutenguka. Musongo kana kavahashilenga kuukako. Oloze vaze vakwachiwilenga musongo kana vatwaminenga kwaukawavo, kaha vatelele kulweza vatu ngwavo vali namusongo kana kuchina navaswenya kwakamwihi navakiko.—VyavaLevi 13:45, 46.

Vatwamina vamukwitava chavaYuleya vatungile jishimbi jakutalisa kumbumba jize jalihandunwine chikuma najize japwile muVisoneka. Chakutalilaho jishimbi vatungile vaLapi jalwezele vatu kusosoloka kuli vaka-mbumba kafwe najimita jivali. Kaha nge kuli nakuhuhwa peho kaha vatelele kusosoloka kuli vakiko najimita kafwe 45. Vaka-kusoneka mukanda wajishimbi vaze vavuluka ngwavo Talmud valumwine jishimbi jaKalunga jakulweza vaka-mbumba vatwamenga “kusali yachilombo” nakwamba ngwavo vatela kutwama kusali yakembwe yanganda. Ngachize, omu lapi umwe amwene muka-mbumba ali mukachi kanganda, amwashile malolwa nakumwamba ngwenyi: “Yakonga kuze watwama, kanda kutambwisa vakwenuko.”

Oloze Yesu amwenenga vaka-mbumba mujila yeka. Muchishishisa chakuvahanga, ikiye avakwachilenga nakuvoka.—Mateu 8:3.

Milonga muka vatwamina vamukwitava chavaYuleya valukulwililenga mapwevo?

Mukanda Wakujiha Ulo Vasonekele Mu 71/72 C.E.

Chihande chakulukulula mapwevo chapwile chihande chimwe chachinene chize chanehelenga vikokojola kuli vatwamina vamukwitava mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E. Shikaho lwola lumwe vaFwaliseu vahulishile Yesu ngwavo: “Uno vetavisa lunga kulukulula pwevo lyenyi hakala mulonga tahi?”—Mateu 19:3.

Jishimbi jaMose jetavishile lunga kulukulula pwevo kachi nge “kasuulukile nenyiko mwomwo yaukalu umwe namono kuli pwevo lyenyi.” (Lushimbi lwamuchivali 24:1) Mulwola lwaYesu, kwapwile mashikola avali avalapi aze alumbunwinenga lushimbi kana mujila yakulihandununa. Shammai, yapwile shikola yize yakekesele kanawa chihande kanechi, kaha yalumbunwine ngwayo mulonga vatelelele kulukulwilaho pwevo shina kaha nge nalingi ujila. Kaha shikola yaHillel, yalumbunwine nge lunga nahase kulukulula puwenyi hakala ukalu wamuulo numba upwa tuhu waundende ngachilihi. Kweseka nashikola kaneyi yamuchivali, pwevo vatelelele kumulukulula kuli lunga lyenyi nge nahono kuwahisa kanawa vyakulya chipwe nge lunga lyenyi nawane pwevo weka uze namono ngwenyi wamwaza chikuma.

Uno Yesu akumbulwile ngachilihi chihula chize vamuhulishile vaFwaliseu? Ahanjikile hatoma ngwenyi: “Weshowo mwalukulula pwevo lyenyi chakuzeneka mulonga waujila nakumbata weka, mwalinga ukoji.”—Mateu 19:6, 9.