TIM GERO I KOM JO MA GANG KI DOK I YO ME BUTO: Ripot mo ma United Nations ocoyo waco ni: “Olo to dako acel i kin mon adek dong kitimo tim gero i kome nyo i yo me buto kun laco ma obedo lawote macok i kwone i kare mo aye otimo.” Ki cwercwiny madit, “kibyeko ni, i wi lobo ducu, dako acel i kin mon abic olo to wang ma kibuto kwede tektek nyo kitemme me buto kwede tektek.”

TIM GERO I GUDO: Kiwaco ni, gurup pa lutim tim gero makato 30,000 kulu gitye i United States. I lobo Latin America, kimiyo ripot ni ngat acel i kin dano adek dong kitimo tim gero i kome.

TIM ME NEK: Kibyeko ni dano ma romo 5000 kinekogi i 2012 dok man obedo wel madwong loyo wel jo ma kinekogi i lweny. Tung kupiny me Africa ki Central America aye wel me nek tye iye lamal loyo, dok dodo dano ma kinekogi i wi lobo ducu tyen angwen kulu. Dano makato 100,000 kinekogi i Central America i mwaka acel keken, ki dok makato 50,000 i Brazil. Tika twere me giko tim gero?

Pingo tim gero onya kuman? Kinongo ni jami mogo ma kelo tim gero kwako: kwo matek ma bino pi apokapoka i kin kit me kwo pa dano kacel ki lok kom cente, jo mukene gitero luwotgi calo jo ma konygi pe, mero ki tic ki yadi calo jayigi-ni, lutino gineno tim gero ki bot jo madongo, ki dok bene lutim bal ki lutim tim gero pe gitye ka nongo pwod pi balgi.

Ngene gire ni i lobe mukene, yelle pa dano me dwoko wel me tim gero piny tye ka nyako nyige. Kimiyo ripot mo ni wel me nek odok piny ki pacen 80 i kine ka mwaka apar mukato angec i São Paulo, boma mo ma dano pol iye adada. Kadi bed kumeno, turo cik i boma meno pud dwong adada, pud aye dano 10 i kom 100,000 kinekogi aneka. Ci dong, ngo ma bimitte wek kigik tim gero matwal?

Gin acel ma bigiko tim gero woko matwal mako dano​—kitgi ki timgi. Wek latim tim gero olokke, mitte ni ojwa cwiny me awaka, cwiny me woro, ki dong cwiny me paro pire kene, kun leyo ka kare ki mar, woro i kom jo mukene, ki dong paro pi jo mukene.

Gin ango ma twero cuko cwiny ngat moni me timo alokaloka magi i kwone? Tam kong i kom ngo ma Baibul pwonyo:

• “Maro Lubanga en aye gwoko cikke.”​—1 Jon 5:3.

• “Ngat ma lworo Lubanga pe tiyo gin marac.” *​—Carolok 8:13.

 Mar pi Lubanga kacel ki lworo cwero cwinye aye cuko cwiny kun bene konyo lutim tim gero me loko kwogi​—pe alokaloka mogo matinotino, ento me loko kit yo me kwogi ducu. Man tika ada twero timme?

Nen kong labol pa Alex, * ma otero mwaka 19 i buc pi tim me nek mapol mapatpat. En odoko Lacaden pa Jehovah i mwaka 2000, i nge kwano Baibul ki Lucaden. En tika oloko timme me gero-ni ada? Oloko, ento Alex pud kok ange watin pi jami maraco ma ebedo ka timone. En owaco ni: “Acako maro Lubanga pien en oweko awinyo ni en dong otyeko timma kica ki cwinye ducu. Pwoc ki mar pi Jehovah okonya me loko kwona.”

César , ma bene bedo i lobo Brazil, odonyo i tim me yak. Meno obedo kit ma en okwo kwede pi mwaki ma romo 15. Gin ango ma oweko en oloko kwone? I kare ma en tye i buc, en orwatte ki Lucaden pa Jehovah, en bene obedo ka kwano Baibul. César otito ni: “Meno obedo kare me acel i kwona ma acako ngeyo kwede tyen lok me kwo. Apwonye me maro Lubanga. Apwonye bene me lwore​—Bedo ki lworo matek adada me dok cen ka timo jami maraco ma cwero cwiny Jehovah. Onongo amito nyuto pwoc pi kicane. Mar ki lworo meno okonya me loko kwona i yo maber.”

Labol magi ginyuto gin ango? Ginyuto ni Baibul twero loko kwo pa dano​—kun loko kit ma gitamo kwede. (Jo Epeco 4:23) Alex, ngat ma waloko i kome malo-ni, omedde ni: “Gin ma apwonyo ki i Baibul obedo calo pii maleng ma tye ka ony i koma, kun lwoko kit tamma marac-ci woko. Man obedo jami ma onongo atamo ni pe atwero wekone matwal.” Ki lok ada, ka wapongo tamwa ki kwena maleng ma tye i Baibul, twero kwanyo nyo loko kit yo me kwowa marac. Lok pa Lubanga tye ki teko me lwoko kom dano. (Jo Epeco 5:26) Adwogine tye ni jo ma giger dok giparo pigi kengi gitwero loko kwogi, kun gidoko jo mamwol ma gibedo ki kuc ki jo mukene. (Jo Roma 12:18) Gibedo ki kuc i kwogi ka gulubo cik me Baibul.​—Icaya 48:18.

Lucaden pa Jehovah ma welgi kato milion aboro i lobe ma romo 240 gunongo gin ma twero giko tim gero. Dano ma gia ki i kaka ducu kacel ki i kit me kwo mapatpat dong gupwonye me maro ki lworo Lubanga ki dok bene me maro jo mukene, kun gibedo ki kuc macalo jo me ot acel ma gitye i twok lobo ducu. (1 Petero 4:8) Gin gunyuto ka maleng ni twere me bedo i lobo ma tim gero pe iye.

Baibul nyutiwa ni Lubanga ocikke me giko tim gero woko ki i wi lobo ducu cokcok-ki. I kare-ni, lobo man ma opong ki tim gero-ni tye ka kuro “nino me ngolo kop ki tyeko dano ma pe gilworo Lubanga.” (2 Petero 3:5-7) Lutim gero dong pe gibiweko jo mukene deno can. Watwero bedo labongo akalakala mo nining ni Lubanga bigiko tim gero woko?

Baibul waco ni Lubanga “dag ngat ma maro timo tim bwami [nyo gero].” (Jabuli 11:5) Lacwecwa maro kuc ki ngolokop atir. (Jabuli 33:5; 37:28) Meno aye gin ma oweko en pe bineno lutim tim gero anena pi naka.

Ki lok ada, lobo manyen ka ma dano bibedo iye ki kuc tye ka bino. (Jabuli 37:11; 72:14) Pingo pe inong ngec mapol i kom kit ma itwero bedo ma ipore me kwo i lobo ma tim gero pe iye?