LÃJ ILOWAAN BAAM̦LE IM RAPE: Juon ripoot jãn United Nations ej ba: “Ñe jej bwine kajjojo 3 kõrã, tarrin 1 iaaer em̦õj an kar eo pãleen ak jeran m̦ane ak booje bwe en pãd ippãn.” Ekabũrom̦õjm̦õj bwe “kar kõm̦m̦an etale im loe bwe ilo pel̦aakin lal̦ in, ñe jej bwine kajjojo 5 kõrã, tarrin 1 iaaer renaaj ko̦kkure, ak kajjioñ ko̦kkure.”

JORRÃÃN KO ILO BUKWÕN KO: Kar etale im loe bwe elõñl̦o̦k jãn 30,000 kumi in rinana ro ilo Amedka relukkuun lãj. Ilo aelõñ ko ilo tulal̦in Amedka, ñe jej bwine kajjojo 3 armej, tarrin 1 iaaer em̦õj an jorrããn jãn wõt men ko rinana ro rej kõm̦m̦ani.

M̦ANM̦AN ARMEJ: Kar etale im loe bwe ilo 2012 eo, enañin jimattan milien armej ro rar mej itok wõt jãn aer kar m̦an er ñan mej. Elõñl̦o̦k uwaan rein jãn ro rar mej ilo tarin̦ae ko rar wal̦o̦k. Ñe jej keidi oran armej ro ilo jikin ko ñan oran armej ro ie me rej mej jãn aer m̦an er, lõñtata oran armej ro rej mej ilo jikin ko iturõk ilo Africa im Mexico im aelõñ ko iturin. Tarrin emãn alen an lõñl̦o̦k oran armej ro rej mej ilo jikin kein ñe jej keidi ippãn jikin ko jet ipel̦aakin lal̦ in. Elõñl̦o̦k jãn 100,000 armej ro rej m̦an er ñan mej ilo aelõñ ko ilo tulal̦in Amedka ilowaan wõt juon iiõ, im enañin 50,000 ilo Brazil wõt. Ewõr ke wãween ñan kabõjrak an wal̦o̦k lãj ilo lal̦ in?

Etke el̦ap an wal̦o̦k lãj ilo lal̦ in? Elõñ men ko rej kõm̦m̦an bwe en l̦ap an armej ro lãj. Men kein rekitibuj an wal̦o̦k apañ ko ikõtaan armej ro im apañ ko kõn jããn, an armej ro reilal̦l̦o̦k ñan ro jet, aer kõjerbal uno ko rekkajjoor im kadek, an ajri ro loi men ko rellãj rũtto ro rej kõm̦m̦ani, im kõn an ro rej kõm̦m̦ani men ko rellãj jab bõk kaje kõn kõm̦m̦an ko aer.

Ilo jet jikin ko ilo lal̦ in, elõñ rej kate er ñan kadikl̦o̦k an wal̦o̦k lãj. Ilo juon jikin elõñ armej ie etan São Paulo ilo Brazil, kar etale im loe bwe ium̦win iiõ ko 10 rej kab jem̦l̦o̦k, enañin 80 bõjjããn in an dikl̦o̦k oran armej ro rar mej jãn aer kar m̦an er. Meñe ãindein, ak ekabde wõr wõt jorrããn ko rej wal̦o̦k jãn an armej ro ire im m̦an doon ilo jikin in im ej wõr wõt ro rej mej jãn aer kar m̦an er. Innem, ta eo enaaj lukkuun kõm̦m̦an bwe en bõjrak an wal̦o̦k lãj ilo lal̦ in?

Bwe en lukkuun ejjel̦o̦k lãj ilo lal̦ in, armej ro rej aikuj ukot wãween l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko aer. Bwe ro relãj ren oktak, rej aikuj jol̦o̦k utiej bõro, kũbbon̦, im aer l̦õmn̦ak wõt kõn er make. Rej aikuj julo̦k men kein im katak kilen kwal̦o̦k yokwe, kautiej, im l̦õmn̦ak kõn ro jet.

Ta eo emaroñ kõm̦akũt juon armej bwe en kõm̦m̦ani oktak kein? Eokwe, jen l̦õmn̦ak kõn ta eo Baibõl̦ ej ba:

• “Eñin yokwe Anij, bwe jen kõjparok kien ko An; im kien ko An rejjab eddo.”​—1 Jon 5:3.

• “Mijak Jeova ej dike men ko renana.” * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.)​—Jabõn Kõnnaan 8:13.

Ealikkar bwe ñe juon ej yokwe Anij im mijak in kabũrom̦õje, men in enaaj l̦ap an jipañe bwe en jako an lãj. Joñan, enaaj lukkuun oktak jãn m̦okta. M̦ool ke men in?

 L̦õmn̦ak m̦õk kõn juon em̦m̦aan etan Alex. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Alex ear pãd ilo im̦õn kalbuuj eo ilo Brazil ium̦win 19 iiõ ko rej kab mootl̦o̦k kõnke elõñ alen an kar ire im m̦anm̦an armej. Ear erom juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova ilo 2000 eo ãlikin an kar katak Baibõl̦. Elukkuun ke jako an lãj? Aet. Alex ej lukkuun ajl̦o̦k kõn aolep men ko renana ekõn kõm̦m̦ani. Ej ba: “Ke iar katak im kile bwe Anij ej lukkuun jol̦o̦k aõ bõd, men in ear kõm̦m̦an aõ yokwe e. Yokwe eo aõ ñan Jeova im aõ kam̦m̦oolol kõn men in ear jipañ eõ ñan kõm̦m̦an oktak ilo mour e aõ.”

César, bar juon em̦m̦aan ilo Brazil, ekõn ko̦o̦t im ñe ej ko̦o̦t ej ebbõk bu ippãn. Eñin kar wãween mour eo an ium̦win 15 iiõ. Ak ta eo ear kõm̦m̦an an oktak? Ke ear pãd ilo kalbuuj, Ri Kõnnaan ro an Jeova rar iioone im ear bareinwõt jino katak Baibõl̦. César ear ba: “Eñin iien eo m̦oktata ij kab kile bwe ewõr unin aõ mour. Iar katak ñan yokwe Anij. Iar bar katak ñan mijake, juon kain mijak em̦m̦an me ear bõbraik eõ jãn aõ ro̦o̦l ñan men ko renana iar kõm̦m̦ani im jãn aõ kabũrom̦õj Jeova. Iar jab kõn̦aan kwal̦o̦k aõ jab kam̦m̦oolol kõn jouj eo an. Yokwe eo aõ ñane im aõ mijake ear kõm̦akũt eõ bwe in oktak.”

Ta ko bwebwenato kein rej kaalikkar? Rej kaalikkar bwe Baibõl̦ emaroñ lukkuun ukot armej ro ilo an ukot wãween aer l̦õmn̦ak. (Epesõs 4:23, UBS) Alex, eo kar kwal̦o̦k kake m̦oktal̦o̦k, ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Men ko iar katak jãn Baibõl̦ rar ãinwõt dãn ko rerreo me rar jidik kõn jidik karreoik eõ ilo aer jol̦o̦k l̦õmn̦ak ko renana jãn ippa. Iar l̦õmn̦ak iban kar julo̦k men kein.” Ealikkar bwe ñe jej kobrak l̦õmn̦ak ko ad kõn katak ko jãn Baibõl̦, men in emaroñ kõm̦m̦an bwe jen oktak jãn l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko ad renana. Naanin Anij emaroñ karreoik kõj. (Epesõs 5:26) Innem, ñe jaar jet armej ro renana im el̦ap wõt ad l̦õmn̦ak kõn kõj make, jenaaj jino jouj im jel̦ã aenõm̦m̦an ippãn ro jet. (Rom 12:18, UBS) Jenaaj maroñ lo aenõm̦m̦an ilo mour ko ad ilo ad l̦oore naanin kakapilõk ko ilo Baibõl̦.​—Aiseia 48:18.

Elõñl̦o̦k jãn 8 milien Ri Kõnnaan ro an Jeova ilo 240 aelõñ ko. Rein rejel̦ã kõn wãween eo me emaroñ kõm̦m̦an bwe en lukkuun jako an wal̦o̦k lãj ilo lal̦ in. Aolepeer eoktak kajin, m̦anit, im wãween ko ippãer jãn doon, bõtab rar katak ñan yokwe Anij im mijake im ñan kwal̦o̦k yokwe ñan doon. Rej aenõm̦m̦an im bõrokuk ippãn doon im watõk doon ãinwõt baam̦le. (1 Piter 4:8) Aer aenõm̦m̦an im bõrokuk ippãn doon ej kam̦ool bwe lal̦ in emaroñ erom juon jikin eaenõm̦m̦an im ejjel̦o̦k bar lãj ie.

Baibõl̦ ej kallim̦ur bwe m̦õttan jidik Anij enaaj kõm̦m̦an bwe lal̦ in en juon jikin eaenõm̦m̦an im ejjel̦o̦k bar lãj ie. Meñe el̦ap lãj ilo raan kein, ak m̦õttan jidik enaaj jejjet iien eo Anij enaaj ‘ekajet im ko̦kkure armej ro renana.’ (2 Piter 3:5-7) Armej ro renana im lãj reban bar kõm̦m̦an an ro jet eñtaan. Etke jemaroñ tõmak bwe Anij enaaj jol̦o̦k lãj jãn lal̦ in?

Baibõl̦ ej ba bwe Anij ej kõjdate “eo ej yokwe lãj.” (Sam 11:5) Rũkõm̦anm̦an eo ekõn̦aan bwe en wõr aenõm̦m̦an im bwe men ko rej wal̦o̦k ilo lal̦ in ren jim̦we im em̦m̦an. (Sam 33:5, UBS; 37:28) Eñin unin eban kõtl̦o̦k bwe armej ro renana im lãj ren pãdwõt ñan indeeo.

M̦õttan jidik enaaj l̦ap aenõm̦m̦an ilo aolepen lal̦ in. (Sam 37:11; 72:14, UBS) Kokõn̦aan ke kal̦apl̦o̦k am̦ mel̦el̦e kõn ta ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani bwe kwõn maroñ mour ilo iien in enaaj l̦ap aenõm̦m̦an im ejjel̦o̦k bar lãj ilo lal̦ in?