Kum 1949-ah ka pa chu German aṭangin Australia-ah a pêm lût a. Lungalhthei laihnaah leh electric pêk chhuahna hmunah hna zawngin, Victoria thingtlâng khuaah a awm a. Chutah chuan ka nu nên inneiin, kum 1953-ah ka piang a ni.

Kum rei lote hnuah, ka nu chuan Jehova Thuhretute nên Bible a zir ṭan avângin ka naupan lai aṭangin Bible zirtîrnate ka dawng a. Mahse, ka pa chuan eng sakhua mah a duh lo. A nun râwngin, mi vau hmang tak a ni a, ka nu chuan a hlau thei hle. Mahse, a rûka Bible zir zawm zêlin, Bible zirtîrnate chu a duh hle a. Ka pa awm loh laiin, a thu hriatte chu kei leh ka nau hmeichhia hnênah min hrilh leh ṭhîn. Lo awm tûr lei paradis leh nunchang chungchânga Bible tehna te kan zawm chuan kan hlim ang tih min hrilh ṭhîn bawk.—Sâm 37:10, 29; Isaia 48:17.

Kum 18 mi ka nih chuan, ka pa chu a nunrâwn êm avângin kan in ka chhuahsan ngai niin ka hria a. Ka nu Bible thu min zirtîrte chu ring mah i la, a hlutna ka lo hriat thiam loh avângin ka thu hriatte chu ka nunpui lo. Lungalhthei laihchhuahna hmunah electri thiam mi niin hna ka thawk ṭan a. Kum 20 mi ka nih chuan nupui ka nei ta a. Kum thum hnua fanu kan neih chuan, nuna thil pawimawh ber chu ka ngaihtuah ṭha leh a. Bible chuan kan chhûngkua min ṭanpui thei tih ka hriat avângin Jehova Thuhrethute nên Bible ka zir ṭan ta a. Mahse, ka nupui chuan Thuhretute chu a dodâl hle a. Ṭum khat an inkhâwma ka va tel chuan, ka nupuiin Bible zirna i bânsan dâwn nge, chhûngkua i chhuahsan zâwk dâwn, tiin min vau va. A ngaihna ka hriat loh avângin, a thil phût chu zâwmin, Thuhretute nêna kan inzawmna chu ka tichat ta a ni. Thil dik nia ka hriat ka ti ta lo kha a hnuah ka inchhîr hle.

Ni khat chu, ka hnathawhpuite’n saruak lem leh thuziakte min entîr a. Chu chu rilru la tak leh tenawm tak a nih rualin, mahni inthiam lohna nasa tak min neihtîr bawk. Bible aṭanga ka thuzirte ka hriat avângin, Pathianin min hrem ang tih ka ring tlat a. Mahse, milem ṭha lote chu ka en nasa tawlh tawlh a, saruak lem leh thuziakte chunga ka rilru put hmang chu a danglam chho ta. Hun a lo rei tâkah chuan, a ngawl ka vei ta a ni.

A hnu kum 20 chhûng chuan, ka nu’n min zirtîr tum nungchang tehnate chu ka hlat tawlh tawlh a. Ka rilrua ka khung luhte chu ka chêtziaah a rawn lang chhuak a. Ṭawngkam chaltlai  tak takte ka hmangin, fiamthu bawlhhlawh tak tak ka sawi ṭhîn a. Mipat hmeichhiatna chungchângah thlîr dân ṭha lo ka nei chho va. Nupui nei reng chungin hmeichhe dang ka kawp a. Ni khat chu dârthlalanga ka inen chuan, rilruin ‘Ka duh lo che,’ ka inti a. Mahni inzahna nei tawh lovin, mahni intenna ka nei tawh zâwk a ni.

Kan nupa kan inṭhen tâkah chuan ka nun chu a chhe ta vek a. Tichuan, Jehova hnênah thinlung zawng zawngin ka ṭawngṭai leh ta a. Kum sawm hnih lai liam tawh mah se, Bible ka zir ṭha leh a. Chutih lai chuan ka pa’n min boralsan a, ka nu chu Jehova Thuhretu pakhat niin baptisma a chang ta a ni.

Ka nun dân chu Bible tehna nên a inpersan hle a. Tûn ṭumah hi chuan, Bible thutiam aṭangin rilru thlamuanna neih ka tum tlat a. Ka ṭawngkam hmante chu ka siam ṭha a, ka thinur mai mai tawh lo bawk. Nungchang bawlhhlawhna te, pawisa khelhna te, a lutuka zu inna te, leh ka hnathawhna pû hnên aṭanga thil ka hlêp rûk ṭhinte chu bânsan ka tum ta a ni.

Ka hnathawhpuite chuan chutianga ka inthlâk danglam duh nachhan chu an hre thiam lo va. Kum thum chhûng chu ka nun hlui zawh leh tûrin min bei ngat ngat a. Ka’n vîn châng leh ṭawngkam ṭha lo ka hman châng ang chi tûn hmaa ka chîn dân anga thil ka’n tihpalh leh hian: “E heu! Hmâna Joe-a kha a lo kîrleh ta,” tiin ring takin an sawi ṭhîn a. Chutiang hunah chuan ka rilru a na thei khawp mai! Hlawhchham ni hian ka inhria a ni.

Ka hnathawhna hmun chu lehkhabu leh computer aṭangtea hmuh theih saruak lem leh thuziaktein a khat a. Ka hnathawhpuite chuan tûn hmaa ka lo tih tawh ṭhin angin, an computer aṭangin milem ṭha lo tak tak an inpe chhâwng ṭhîn. Ka ngawlveina ata tâl chhuah ka tum laiin, anni chuan rahbi pakhat ka rah sual lai an lo châng rân a. Bible min zirpuitu hnênah chuan kalin, a ṭanpuina leh fuihnate ka dîl a. Ka rilru ka phawrh chuan dawhthei takin min lo ngaihthlâksak a. Bible châng hmangin, ka ngawlveina ka hmachhawn dân tûrte min hrilh a, ṭawngṭai fan fana Jehova ṭanpuina dîl tûrin min fuih bawk a ni.—Sâm 119:37.

Nikhat chu ka hnathawhpuite ka ko khâwm a. An rawn kal khâwm chuan, tûn hmaa zu ngawlvei tawh ṭhîn mi pahnih chu beer intîr tûrin ka hrilh a. Anni chuan: “Chutiang chuan ti suh! Theih tâwp chhuaha zu nghei tum an ni si a!” tiin min khap a. “Ni e, kei pawh anmahni ang tho alâwm ka nih,” tiin ka chhâng a. Chu mi nî aṭang chuan, ka ṭhiante chuan saruak lem leh thuziak en tawh loh ka tumzia chu min hriatthiampui ta a, tûn hmaa ka nun kawnga kîrleh tûrin min nawrlui ngai tawh lo.

A hnuah, Jehova ṭanpuina nasa tak avângin saruak lem leh thuziak ka en ṭhin chu ka bânsan thei ta a. Kum 1999-ah Jehova Thuhretu pakhat niin baptisma ka chang a, nungchang thianghlim tak leh duhawm taka ka nung leh thei chu ka lâwm tak zet a ni.

Hun rei tak chhûng ka lo ngainat êm êm te Jehova’n a huat chhan ka hre thiam ta a. Hmangaihna Pa a nih angin, saruak lem leh thuziakin min tihchhiatna lak ata min humhim a duh a. Thufingte 3:5, 6 thute hi a va dik tak êm! Chu Bible châng chuan: “I thinlung zawng zawngin LALPA ring la, nangma hriatnaah innghat suh; i kawng zawng zawngah amah hre reng la, i kawngte chu a kawhhmuh zêl ang che,” tiin a sawi a. Bible tehnate chu humhimna atân mai ni lovin, hlawhtlinna atâna tiamkamna a ni zâwk mah a ni.—Sâm 1:1-3.

Tûn hma chuan, ka inten rilru ṭhîn a; mahse, tûnah chuan mahni inzahna leh chhûngrila thlamuanna ka nei tawh. Tûnah chuan nungchang thianghlim tak ka nei tawh a, Jehova ngaihdamna leh ṭanpuina dawng niin ka inhria. Kum 2000-ah chuan, keimah anga Jehova hmangaihtu Kristian unaunu hmêl ṭha tak Karolin-i nên kan innei a. Kan in chu remna leh thlamuanna in a ni. Khawvêl puma awm thianghlimna leh hmangaihnaa khat Kristian unaute zînga kan tel ve thei hi chanvo hlu tak niin kan ngai a ni. ▪ (wp16.4-E)