Papa kami akonɔ oma l’Allemagne otsha l’Australie lo 1949. Nde akatshu lɛkɔ dia toyanga olimu lo ahole watshimawɔ ayama, lɛnɛ asalawɔ ditshulatshula ndo akatodjasɛ lo shamba ya lo Victoria. Lɛkɔ mbakandatotshukaka mama ndo lakotɔ lo 1953.

L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi engana oma laasɔ, mama akatatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa, wetshelo wa Bible ɔsɔ mbaki akambo wa ntondo wahamohɛki lo yimba yami. Koko, papa kombetawɔka woho tshɛ w’ɔtɛmwɛlɔ. Nde akayongaka kanga ngala, akayotatɛ mɛngiyana ndo mama akawokaka wɔma efula. Koko mama akatetemala mbeka Bible lo woshɛshɛ ndo akayolangaka wetshelo atɔ. Naka Ipa bu la wɔ, mama akatotɛka kɛnɛ kakandekaka dimi la kosɛmi ka womoto. Nde akatotɛka akambo wendana la Paradiso ka la nkɛtɛ ka lo nshi yayaye ndo woho wakokaso monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ naka sho ndjelaka atɔndɔ wa lo Bible wendana la lɔkɛwɔ.—Osambu 37:10, 29; Isaya 48:17.

Etena kakamakotsha ɛnɔnyi 18, lakayɔsaka yɛdikɔ ya mimɔ oma la ngelo l’ɔtɛ wa ngala kaki Ipa. Kaanga mbakametawɔka awui w’oma lo Bible wakambetshaka Ima, dimi kombangɛnangɛnaka. Ɔnkɔnɛ, dimi kɔsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la Bible. Lakayotatɛ nkamba lo awui wendana la kura lo ahole watshimawɔ sharbɔ. Etena kakamakotsha ɛnɔnyi 20, lakatshuke wadi. Ɔnaso la womoto la ntondo akayotɔka l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi esato ndo dimi lakanyomoyɔsɛdingola kɛnɛ kele ohomba lo lɔsɛnɔ lami. Dimi lakeyaka dia Bible kokaka nkimanyiya nkumbo kaso, diakɔ diakamayotatɛka mbeka Bible la Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi. Koko wadɛmi akahetshaka Ɛmɛnyi wa Jehowa. Etena kakamɔtɔ lo losanganya lawɔ lɔmɔtshi, wadɛmi akambidjangɛ ate dimi pombaka ntshika mbeka Bible kana mimɔ oma la ngelo. Lakayaoke dia lambɔkɔmɔ, lakasale kɛnɛ kakandanɔmbɛ ndo lakahembola losambi la Ɛmɛnyi wa Jehowa. L’ɔkɔngɔ diko lakayonyangaka lo woho wakimi kokamba la awui wakameyaka dia wekɔ mɛtɛ.

Lushi lɔmɔtshi, asekami wa l’olimu wakamɛnya esato wɛnyawɔ anto etakataka. Esato ɛsɔ waki diambo efula, koko waki nto esato wa wɔnɔnyi ndo vɔ wakakonya dia dimi ndjaɛndja onongo. Lo mbohɔ kɛnɛ kakameke oma lo Bible, lakeye mɛtɛ dia Nzambi akahombe mbishami dilanya. Koko oko wakamalekaka monga mbala efula la ntondo k’esato akɔ wa mindo, tokanyi tami tendana l’esato wɛnyawɔ anto etakataka takatshikitana. Yema yema, dimi lakayongaka mfumbe k’esato akɔ.

 L’edja k’olekanyi ɛnɔnyi 20 oma laasɔ, lakataanganaka yema yema la atɔndɔ wendana la lɔkɛwɔ wakambetsha mama. Lɔkɛwɔ lami lakakɛnɛmɔla kɛnɛ kakamadjaka lo yimba yami. Ɛtɛkɛta ami komonga amɛna ndo lakalangaka shɛkɛsɛkɛ y’awui wa mindo. Lakayɔkɛnɛmɔla tokanyi ta kɔlɔ lo dikambo dia dieyanelo. Kaanga mbakamatetemala mbidjasɛ la wadɛmi, dimi lakayotatɛ ndjasha le wamato akina. Lushi lɔmɔtshi lamakamendaka lo talatala, lakate nte: ‘Lamboyahetsha.’ Nɛmɔ diakamayaɔsaka ladiɔ diakayɔhɛnyamaka la woho wakamayoyatona.

Diwala diami diakayovɔka ndo lɔsɛnɔ lami lakayongaka anyanya. Oma laasɔ, lakayɔlɔmbaka Jehowa l’otema ami tshɛ. Lakanyomoyeka Bible nto, kaanga mbakametsha l’edja k’ɛnɔnyi akumi ahende. Etena kɛsɔ ko papa ambovɔka, ndo mama ambobatizamaka oko Ɔmɛnyi wa Jehowa.

Aki otshikitanu wa woke waki lam’asa lɔsɛnɔ lami la atɔndɔ wa laadiko wa lo Bible. Koko l’etena kɛsɔ lakɔshi yɛdikɔ dia ntana wɔladi wa lo yimba walaka Bible. Dimi lakayongaka l’ɛtɛkɛta w’amɛna ndo lakayokitshakitshaka nsala awui wa kɔlɔ. Dimi lakayɔsa yɛdikɔ nto dia ntshika yoho yami ya lɔsɛnɔ la mindo, ntshika tɔkɛnyɔ ta kɔlɔ, ntshika nnɔ wanu efula ndo ntshika mbiva owandji ami w’olimu.

Asekami wa l’olimu koshihodiaka lande na kakamahombe nsala etshikitanu wa wolo ɛsɔ. L’edja k’ɛnɔnyi esato w’etondo, vɔ wakatetemala nsala la wolo dia dimi nkalola lo yoho ya lɔsɛnɔ lami l’edjedja. Otomohemba nkalola kaanga yema tshitshɛ, ɛnyɛlɔ mbudunganɛ la nkɛlɛ kana mbuta dui dimɔtshi dia kɔlɔ, tshike ondo vɔ wotombidɛ ekoko ɔnɛ: “Aah! Osombe wa Joe ambokalola.” Ande woho wotombisha ɛtɛkɛta ɛsɔ paa lee! Mbala efula lakayaokaka l’ɔkɔmwɛlɔ.

Dihole diami dia l’olimu diakalodiama la esato wɛnyawɔ anto etakataka, lo ɔrdinatɛrɛ ndo lo akatshi. Asekami wa l’olimu wakatomanɛka esato wa mindo ɛsɔ lo ɔrdinatɛrɛ oko wakamasalaka ntondo. Dimi lakasalaka la wolo dia mbewɔ esato wa kɔlɔ ɛsɔ, koko vɔ wakayangaka paka dia kɔshami. Dimi lakayoyangaka osukɔ ndo ekeketshelo oma le ombetsha ami wa Bible. Nde akapokamɛ la solo dia lotutsha tshɛ etena kakamawotɛka akambo w’oma l’otema ami. Lo nkamba l’avɛsa w’eshika w’oma lo Bible, nde akamɛnya woho wakamakoke ndɔshana la dui sɔ ndo nde akakeketsha dia dimi nyanga ekimanyielo ka Jehowa mbala la mbala lo dɔmbɛlɔ.—Osambu 119:37.

Lushi lɔmɔtshi dimi lakasale losanganya l’anto wakamba la mi olimu. Etena kakawatshumana, dimi lakawatɛ dia vɔ mbisha apami ahende wakikɔ ntondo emunga a wanu, biɛrɛ mɔtshi. Olui w’otondo wakade ekoko lo mbuta ɔnɛ: “Wɛ hakoke nsala dui sɔ! Apami anɛ wekɔ lo ndɔshana la mbekelo kambakonya mfumbe!” Dimi lakakadimola nte: “Ko toko ndo dimi la wɔ.” Oma lo lushi lɔsɔ, apami asɔ wakayeyaka dia dimi lekɔ lo ndɔshana la mbekelo ka mendaka esato wɛnyawɔ anto etakataka ndo vɔ kondjotetemala nto tshutshuyami dia dimi nkalola lo yoho yami ya lɔsɛnɔ y’edjedja.

L’edjedja ka wonya, ndo l’ekimanyielo ka Jehowa, dimi lakayotondoya dia ntshika mbekelo ka mendaka esato wɛnyawɔ anto etakataka. Lo 1999, lakayokomaka Ɔmɛnyi wa Jehowa wambobatizama ndo lekɔ la lowando nɛ dia lakayokondja diaaso dia hende dia monga la lɔsɛnɔ la pudipudi ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ.

Lamboshihodia wonya ɔnɛ dia Jehowa petshaka akambo wa kɔlɔ wakamalangaka efula. Oko Ombutshi wa ngandji, nde akakombola kokɛmi oma l’etombelo wa kɔlɔ wele la esato wɛnyawɔ anto etakataka. Lambɛna mɛtɛ k’ɛtɛkɛta watanema lo Tukedi 3:5, 6! Divɛsa diakɔ mbutaka ɔnɛ: ‘Yaɛkɛ le Jehowa la otema ayɛ tshɛ, tɛkamake yimba yayɛ hita. Lo mboka yayɛ tshɛ kowodjake yimba, ko nde ayokosembolɛ ɛsɛsɛ ayɛ.’ Atɔndɔ wa lo Bible kombishami tsho ekokelo, koko wakakimanyiya ndo dia dimi ntondoya.—Osambu 1:1-3.

Lo nshi y’edjedja, dimi lakayaɔsaka oko ɛngɔ ka wɔnɔnyi, koko ɛlɔ kɛnɛ loyaɔsa la nɛmɔ ndo laya la wɔladi wa l’otema. Laya la lɔsɛnɔ la pudipudi ndo lekɔ lo ndjaoka dia Jehowa ambodimanyiya ndo ekɔ lo sukɛmi. Lo 2000, lakayotshukaka Karolin, kadiyɛso k’olangala efula kakalangaka Jehowa efula oko dimi. Lakaso aya dihole dia wɔladi. Le so, ekɔ diɛsɛ dia woke dia monga l’atei w’anto wambɛdiama ndo lo nkumbo k’Akristo k’onto l’ɔnango koludi la ngandji ka l’andja w’otondo.