Pehē e Tohi Tapu “ko e hana [Koliato] tokoluga, ko e ono e kupita ti hagatike taha.” (1 Samuela 17:4) Ko e hūhū he taha e kupita ko e 17.5 e inisi (44.5 e senetimita) he loa; ko e hagatike, 8.75 e inisi (22.2 e senetimita). Ko e katoatoa mogoia ko e hiva e futu mo e ono e inisi (2.9 e mita). Ne fakamakamaka falu kua nakai loa pihia a Koliato, ka e manamanatu: He vahā foou nei, ko e tagata ne loa lahi mahaki ne molea 8 e futu mo e 11 e inisi (2.7 e mita). Ti nakai kia hokotia a Koliato ke ono e inisi (15 e senetimita) po ke loa hake foki? Ne tupu mai a ia he magafaoa ha Rafa, ko e tau tagata taane he magafaoa ia ne matakehe e lalahi. Ko e fakamauaga Aikupito mai he senetenari 13 aki F.V.N. ne talahau ko e falu toa matakutakuina he matakavi a Kanana ne molea e valu e futu (2.4 e mita) he loloa. Ti pete kua matakehe e loa ha Koliato ka e maeke a ia ke loa pihia.

Ne fai magaaho ne lali e tau tagata pulotu ke pehē kua nakai ko e tagata mooli e Patuiki ko Tavita, ka e uka lahi ke tuku pihia. Ne moua he tau tagata keli kelekele e tau matatohi i tuai ne talahau e “magafaoa a Tavita.” Lafi ki ai, ne tutala foki a Iesu hagaao ki a Tavita ko e tagata mooli. (Mataio 12:3; 22:43-45) Ko e tupumaiaga ha Iesu ko e Mesia kua lalago he ua e matohiaga matafeiga ne fakakite kua tupu mai a ia he Patuiki ko Tavita. (Mataio 1:6-16; Luka 3:23-31) Maaliali ai, ko e tagata mooli a Tavita.

Talahau he Tohi Tapu ne hoko e tau he Pahua ko Ela. Ka e maaliali foki ha kua pehē ne heapi e tau Filisitia he matiketike he vahāloto he tau maaga ko Suka mo Aseka. Ne heapi e tau Isaraela he taha faahi he matiketike he pahua. Ko e tau matakavi mooli nakai anei?

Mailoga e talahauaga he taha tagata ne nakaila leva e ahiahi atu ke he matakavi nei: “Ko e tagata fakakitekite ha mautolu ne nakai ko e tagata lotu, ne ta atu a mautolu ke he Pahua ko Ela. Ne o hake a mautolu he hala o hui ke he tapunu matiketike. He onoono atu a mautolu ke he taha faahi he pahua, ne fekau e ia a mautolu ke totou e 1 Samuela 17:1-3. Ti tuhi a ia ke he taha faahi he pahua mo e pehē: ‘He faahi hema nā, ko e maaga kua malona ha Suka.’ Ne fuluhi a ia ti pehē, ‘He faahi matau kō, ko e maaga ha Aseka ne kua malona. Ne heapi e tau Filisitia he vahāloto he tau maaga ia he matiketike ne hagaao mai ki a mutolu. Ti liga kua tutū a tautolu he matakavi ne heapi ai e tau Isaraela.’ Ne manamanatu au ki a Saulo mo Tavita ne tutū he mena tonu nei ne tū ai au. Ti liliu hifo a mautolu ke he pahua i kelekele, mo e o atu ke he taha faahi he vai kua teitei ke magomago ne loga lahi e tau maka. Ne manamanatu lahi au ki a Tavita ne tukutuku hifo mo e oko mai lima e maka molemole, ti taha he tau maka ia ne tamate a Koliato.” Ko e tagata ahiahi ia mo e falu foki ne nava lahi ke he hakotika mo e mooli he tau vala tala ne fakamau he Tohi Tapu.

Kua nakai fai fakavēaga ke tuahā na mooli e vala tala nei. Ne putoia ai e tau tagata mooli mo e tau matakavi mooli. Ka e mua atu, ko e vala a ia he Kupu omoomoi he Atua ne moua mai he Atua mooli, ko Ia ne “nakai maeke ke pikopiko.”​—Tito 1:2; 2 Timoteo 3:16.