1, 2. Дәрһәԛа кʹижан шәрʹ-дәʹԝед мәрьва кʹьтеба Дәстпебунда лекьри йә у жь ԝан сәрһатийа әм чь дькарьн һин бьн?

ԚӘ ҺУН фькьринә дәрһәԛа шәрʹ-дәʹԝед мәрьва, кʹижан кӧ Кʹьтеба Пирозда те гьликьрьне? Дина хԝә бьдьнә тʹәне сәр сәрийед пешьн жь кʹьтеба Дәстпебун. Ԛайин Һабил кӧшт (Дәстп. 4:3-8); Ламәх мерәки щаһьл кӧшт, чьмки әԝи мери ԝи хьст (Дәстп. 4:23); шьванед Бьраһим у Лут һәврʹа кʹәтьнә дәʹԝе (Дәстп. 13:5-7); Һащәре Сәра беһӧрмәт дькьр, ләма жи Сәра жь Бьраһим хәйиди (Дәстп. 16:3-6); Исмайил мьԛабьли һʹәмуйа дәрдькʹәт у һʹәмушк жи мьԛабьли ԝи дәрдькʹәтьн (Дәстп. 16:12).

² Гәло чьрʹа Кʹьтеба Пирозда дәрһәԛа чәтьнайед ԝи щурʹәйи те гьли кьрьне? Мәʹнийа пешьн әԝ ә, кӧ әм һин бьн әʹдьлайе хԝәйи кьн. Әм жи мәрьвнә гӧнәкʹар ьн, у ләма жи чахе әм рʹасти проблемед ӧса тен, әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә мәсәлед мәрьвед баш, дәрһәԛа кʹижана Кʹьтеба Пирозда те гьликьрьне. Мәсәлед ԝан мәрьва, дькарьн али мә бькьн, кӧ әм һин бьн тʹәви йед дьн әʹдьлайе хԝәй кьн (Рʹом. 15:4).

3. Ԝе тʹемайеда дәрһәԛа чь әме шеԝьр кьн?

³ Ԝе тʹемайеда ԝе бе шьровәкьрьне кӧ чьрʹа хьзмәткʹаред  Йаһоԝа гәрәке проблема ортʹа һәвдӧ сафи кьн, у чь щурʹәйи. Әме шеԝьр кьн дәрһәԛа һьнә принсипед Кʹьтеба Пироз, кʹижан кӧ дькарьн али мә бькьн чәтьнайа ортʹа һәвдӧ сафи кьн, у һәләԛәтийа баш хԝәйи кьн тʹәви мәрьвед хԝәйи незик, у тʹәви Йаһоԝа Хԝәде.

4. Кʹижан ньһерʹандьн дьнйайеда бәлабуйи йә, у әԝ йәк чь ахьри ани?

⁴ Иро ортʹа мәрьвада гәләк шәрʹ-дәʹԝ һәнә, у һʹәчʹи зәʹф мәʹнийа ԝе йәке Шәйтʹан ә. Әдәнеда Шәйтʹан гот, ԝәки бейи Хԝәде һәр кәс дькарә сафи кә кӧ чь баш ә у чь хьраб ә (Дәстп. 3:1-5). Ахьрийа ԝе йәке иро әʹйан ә. Иро мәрьв дьфькьрьн кӧ изьна ԝан һәйә хԝәха сафи кьн чь баш ә у чь хьраб ә. Әԝана ԛӧрʹә нә, хԝәһʹьз ьн у шәрʹуд ьн. Әԝана әве йәке дькьн чь кӧ чʹәʹве ԝанда рʹаст ә, у бона ԝан фьрԛи тʹӧнә сафикьрьнед ԝан ԝе ча сәр мәрьвед дьн һʹӧкӧм бьн. Ньһерʹандьна ԝи щурʹәйи шәрʹ-дәʹԝа пешда тинә. Ле Кʹьтеба Пироз мә ширәт дькә, «мәрьве кӧ һерса хԝә натәмьринә дәʹԝ-дозе гӧр дькә, у әԝ кʹе кӧ хԝә ль һерсе дьгьрә, гәләк гӧна дькә» (Мәтʹлк. 29:22, ДТʹ).

5. Иса ча мәрьв һин дькьр, кӧ әԝана ча гәрәке чәтьнайед ортʹа һәвдӧ сафи кьрана?

⁵ Иса мәрьв һин дькьрьн, кӧ тʹьме әʹдьлайе бьгәрʹьн, һәла һе ԝи чахи жи, чахе әԝана дьшьрмиш дьбьн кӧ әԝ йәк бона кʹара ԝан нинә. Чахе Иса сәр чʹийе мәрьв һин дькьрьн, әԝи ширәт да шагьртед хԝә, кӧ чаԝа чәтьнайед ортʹа һәвда сафи кьн. Мәсәлә әԝи ԝанрʹа гот кӧ нәрм бьн, әʹдьлайе хԝәй кьн, у ӧса жи хԝә жь һерсе дур бьгьрьн. Һьн жи әԝи әԝана һин дькьрьн, кӧ чәтьнайа нав һәвда зу сафи кьн, у дьжмьнед хԝә һʹьз бькьн (Мәт. 5:5, 9, 22, 25, 44).

6, 7. а) Чьрʹа фәрз ә чәтьнайед ортʹа һәвдӧ зу сафи кьн? б) Һәр хьзмәткʹаре Йаһоԝа, кʹижан пьрса гәрәке бьдә хԝә?

⁶ Иро әм Хԝәдерʹа хьзмәт дькьн, ԝирʹа дӧа дькьн, мьзгине бәла дькьн у дьчьнә сәр щьвинед мә. Ле һәрге әм тʹәви йед дьн әʹдьлайе хԝәйи накьн, әԝ һʹәму тьшт пʹучʹ ә (Марԛ. 11:25). Әм нькарьн досте Хԝәде бьн, һәрге шашийед мәрьвед дьн набахшиньн. (Бьхунә Луԛа 11:4; Әфәси 4:32.)

⁷ Йаһоԝа жь һʹәму хьзмәткʹаред хԝә дәʹԝа дькә, кӧ һәвдӧ бьбахшиньн у тʹәви һәвдӧ әʹдьлайеда бьн. Ләма ԝе керһати бә, һәрге әм жь хԝә бьпьрсьн: «Гәло әз һеса хушк-бьред хԝә дьбахшиньм? Әз ша мә тʹәви ԝан һәвалтийе бькьм?» Йаһоԝа жь хьзмәткʹаред хԝә һивийе йә, кӧ әԝана йед дьн бьбахшиньн. Ләма, һәрге исафа тә тәрʹа дьбежә кӧ лазьм ә һин би һе зедә бьбахшини, Йаһоԝарʹа дӧа бькә бона аликʹарийе! Баве мәйи әʹзмана ԝе әԝ дӧайед тәйи мьлукти бьбьһе, у әʹсә ԝе щаба дӧайед тә бьдә (1 Йуһʹн. 5:14, 15).

8, 9. Чахе кәсәк мә хәйидандийә, әм ча гәрәке хԝә кʹьфш кьн?

⁸ Һʹәта кӧ әм гӧнәкʹар ьн, чьԛас жи әм нәхԝазьн, йәкә әме пе кьред хԝә йан хәбәрдана хԝә, дьле һәвдӧ бешиньн. Жь ве йәке әм хԝәйкьри ниньн (Ԝаиз 7:20; Мәт. 18:7). Чахе кәсәк тә дьхәйидинә, тӧ хԝә ча кʹьфш дьки? Ԝәрә шеԝьр кьн дәрәщәке: Рʹожәке хушкәк незики дӧ бьра бу у тʹәви ԝан хәбәрда. Бьрак хәйиди жь бо щурʹе хәбәрдана ве хушке. Чахе әԝ һәрдӧ бьра тʹәне ман, бьре кӧ хәйиди әԝ хушк сущдар дькьр сәва хәбәрдана ве. Ле йе дьн, ани бира ԝи, кӧ әԝ хушк ида 40 сала бь амьни Йаһоԝарʹа хьзмәт дькә, һәла һе ԝәʹде  чәтьнайа жи. Әԝи бьрайи ԝи да баԝәркьрьне, ԝәки әԝе хушке нәдьхԝәст ԝи бьхәйидинә. Паши хәбәрдана ԝан, бьре кӧ хәйиди бу, бьре дьнрʹа гот: «Тӧ рʹаст и». Ӧса әԝ чәтьнайи сафи бу.

⁹ Жь ве дәрәще әм чь һин дьбьн? Чахе кәсәк мә дьхәйидинә, әм хԝәха дьжберьн кӧ чаԝа хԝә кʹьфш кьн. Мәрьве бь һʹьзкьрьн, шашийа дьбахшинә. (Бьхунә Мәтʹәлок 10:12; 1 Пәтрус 4:8.) Чахе әм дина хԝә надьнә «ԛьсуред» мәрьва, әԝ йәк бәр чʹәʹве Йаһоԝа тьштәки бәдәԝ ә (Мәтʹлк. 19:11; Ԝаиз 7:9). Ләма, һәрге һун һʹәсаб дькьн кӧ кәсәк тʹәви ԝә сәрт бу йан беԛәдьри да кʹьфше, жь хԝә бьпьрсьн: «Гәло әз дькарьм дина хԝә нәдьмә сәр ве йәке? Лазьм ә әз дәрһәԛа ве йәке бәрдәԝам кьм дьшьрмиш бьм?»

10. а) Хушкәке ча сәрида хԝә кʹьфш кьр, чахе әԝ сущдар кьрьн? б) Чь ширәт сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз али ве хушке кьр, кӧ рʹьһʹәтийа дьл хԝәй кә?

¹⁰ Чахе мә сущдар дькьн, һеса нинә кӧ әԝе йәке пьшт гӧһе хԝәва бавежьн. Ԝәрә дәрәщәке шеԝьр кьн. Хушкәк, мәсәлә әм ԝе нав кьн Луси, пешәнг ә. Әԝе бьһист ԝәки дәрһәԛа хьзмәткьрьна ԝе нәбаш хәбәрданә, у ӧса жи кӧ әԝ чь щурʹәйи ԝәʹде хԝә хәрщ дькә. Луси дьлтәнг бу, у әԝ чу щәм бьред щерʹьбанди сәва кӧ ширәте бьстинә. Әԝ гьли дькә: «Ширәта ԝан кӧ сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз бу, али мьн кьр кӧ рʹаст бьньһерʹьм сәр ньһерʹандьна мәрьвед дьн у дина хԝә бьдьм сәр кәсе лапи фәрз, демәк Йаһоԝа». Луси гәләк ԛәԝи бу, чахе хԝәнд Мәтта 6:1-4. (Бьхунә.) Әԝан рʹеза анинә бира ԝе, ԝәки нета ԝе гәрәке әԝ бә, кӧ дьле Йаһоԝа ша кә. Әԝ дьбежә: «Һәрге жи йед дьн дәрһәԛа хьзмәткьрьна мьн нәбаш хәбәрдьдьн, әз йәкә шабуне ӧнда накьм. Чьмки әз заньм ԝәки әз чьԛас дькарьм һʹәму тьшти дькьм, сәва кӧ ԛәбулкьрьна Йаһоԝа бьстиньм». Чахе Луси һатә сәр ве нете, әԝе билани да кʹьфше кӧ дина хԝә нәда сәр ԝан гьлийед нә баш.

11, 12. а) Мәсиһи чь гәрәке бькә һәрге әԝ тʹәхмин дькә кӧ дьле бьре ԝи жь ԝи майә? б) Чаԝа Бьраһим проблем сафи кьр, у әм чь дәрсе жь ԝи һин дьбьн? (Бьньһерʹә шькьле әʹԝльн.)

¹¹ «Әм һʹәму жи гәләк шашийа дькьн» (Аԛуб 3:2). Бьдә бәр чʹәʹве хԝә, кӧ тӧ пеһʹәсийайи ԝәки бьраки сәр тә хәйиди. Ве дәрәщеда тӧ гәрәке чь бьки? Иса гот: «Һәгәр тӧ һʹәдийа хԝә бини сәр горигәһе у ль ԝьр бе бира тә, кӧ дьле бьре тә жь тә майә, һʹәдийа хԝә ԝе дәре ль бәр горигәһе бьһелә у пешийе һәрʹә бьре хԝәрʹа ль һәв ԝәрә у паше ԝәрә һʹәдийа хԝә бьдә» (Мәт. 5:23, 24). Чаԝа ширәта Иса дьдә кʹьфше, тӧ гәрәке тʹәви бьре хԝә хәбәрди. Дина хԝә бьдә, кӧ чахе тʹәви бьре хԝә гәрәке хәбәрди, нета тә гәрәке чь бә. Тӧ гәрәке нә кӧ бьре хԝә нәһәԛ ки, ле шашийа хԝә гәрәке бежи у әʹдьлайе чеки. Демәк, лапә фәрз әԝ ә, кӧ әм тʹәви хушк-бьред хԝә әʹдьлайеда бьн.

¹² Кʹьтеба Пирозда те гьликьрьне, кӧ хьзмәткʹаред Хԝәде чаԝа бь әʹдьлайе чәтьнайед ортʹа һәвдӧ сафи дькьрьн. Мәсәлә, шеԝьр кьн дәрәщәке кӧ ортʹа Бьраһим у Лутда ԛәԝьми. Һʹәйԝанед һәрда жи гәләк һәбун. У ләма дьԛәԝьмә шьванед һʹәйԝанед ԝан, бона әʹрд һәврʹа дькʹәтьнә дәʹԝе. Бьраһим дьхԝәст әʹдьлайи хԝәй кьра, ләма әԝи Лутрʹа гот, кӧ пешийе Лут хԝәрʹа бьжберә әʹрде баш, кʹидәре кӧ мал у һʹәму һәбука ԝи щиԝар буйа (Дәстп. 13:1, 2, 5-9). Бь рʹастийе мәсәләкә чьԛас баш ә! Бьраһим әʹдьлайи дьгәрʹийа, нә кӧ кʹара хԝә. Ле гәло Бьраһим жь бо мәрʹданийа хԝә зьраре кʹәт? Тʹӧ щар на! Дәрберʹа,  һәма паши ве дәрәща тʹәви Лут, Йаһоԝа кʹәрәмед гәләк мәзьн соз да Бьраһим (Дәстп. 13:14-17). Әм жь ве йәке чь һин дьбьн? Йаһоԝа тʹӧ щар ԝе наһелә кӧ әм зьраре кʹәвьн, сәва ве йәке кӧ әм пе принсипед Кʹьтеба Пироз чәтьнайед ортʹа һәвдӧ сафи дькьн. ^[1]

13. Бәрпьрсийарәки ча хԝә да кʹьфше, чахе бьраки щаба ԝи сәрт да, у әм чь дәрсе дькарьн жь ԝи һин бьн?

¹³ Ԝәрә дәрәщәке шеԝьр кьн. Бәрпьрсийаре тʹәзә йе идарәкә щьвата мәзьн, бьракирʹа тʹеле хьст, ԝәки бежә һәла әԝ дькарә ве идареда бь рʹәзәдьли һәвкʹарийе бькә. Ле әԝи бьрайи сәрт щаба бәрпьрсийар да у тʹел сәр ԝи весанд, чьмки әԝ бьра сәр бәрпьрсийаре бәре һерс бу. Ле әԝ бәрпьрсийаре тʹәзә сәр ԝи бьрайи һерс нәкʹәт, ле йәкә әԝ йәк пьшт гӧһе хԝәва нә авит. Сьһʹәтәк дәрбаз бу, у әԝи ԝи бьрайирʹа диса тʹеле хьст у пьрси, һәла әԝана дькарьн рʹасти һәв бен. Һʹәфтек дәрбаз бу, әԝана Ода Щьватеда рʹасти һәв һатьн. Ԝана дӧа кьр, у паше сьһʹәтәке тʹәви һәв хәбәрдан. Әԝи бьрайи гьли кьр, кӧ чьрʹа әԝ сәр бәрпьрсийаре бәре хәйиди бу. Әԝ бәрпьрсийаре тʹәзә бь дьлшәԝати гӧһе хԝә дьда ԝи, у паше һьнә рʹезед жь Кʹьтеба Пироз тʹәви ԝи шеԝьр кьр. Ахьрийе, әԝана һәв һатьн. Паше жи, әԝ бьра тʹәви ԝи бәрпьрсийари һәвкʹари дькьр сәр щьвата мәзьн. Әԝ бьра гәләк жь бәрпьрсийар рʹази бу, ԝәки әԝ һьндава ԝи ԛәнщ у нәрм бу.

14, 15. а) Чьчах әм гәрәке ширәта жь Мәтта 18:15-17 бьдьнә хәбате? б) Дәрһәԛа кʹижан се гава Иса гот, у нета мә гәрәке чь бә, чахе әԝан гава дькьн?

¹⁴ Мәсиһи һʹәчʹи зәʹф чәтьнайед ортʹа һәвдӧ, гәрәке хԝәха тʹәви һәв сафи кьн. Ле Иса гот кӧ һьнә дәрәщада дьԛәԝьмә лазьм ә щьватерʹа бежьн, демәк рʹуспийарʹа.  (Бьхунә Мәтта 18:15-17.) Демәк, һәгәр мәрьве кӧ нәһәԛи кьр, нахԝазә бьре хԝә бьбьһе, нә жи дьхԝазә шәʹдә бьбьһе, гәрәке бежьнә рʹуспийа. Ле һәрге әԝ рʹуспийа жи нәбьһе, тʹәви ԝи мәрьви гәрәке чаԝа тʹәви «пʹутпʹарьст у хәрщгьра» бьн. Иро, әԝ те һʹәсабе ԝәки әԝ мәрьв гәрәке жь щьвате бе дәрхьстьне. Дәрхьстьна жь щьвате дьдә кʹьфше, ԝәки әԝ «нәһәԛийа» кӧ әԝи һьндава бьре хԝә кьр, тьштәки бьчʹук нибу. Демәк, һәгәр әԝ нәһәԛи дькарьбу ортʹа ԝанда сафи буйа, ле сафи нәбу у әԝ нәһәԛи нә тьштәки бьчʹук бу, әԝ мәрьв жь щьвате те дәрхьстьне. Нәһәԛийа ӧса дькарә бьбә, мәсәлә фелбази, йан жи бӧхдан сәва кӧ наве кәсәки хьраб кьн. Тʹәне дәрәщед ӧсада дькарьн ԝан се гава бькьн, кʹижан кӧ Иса Мәттада гот. Гӧнед дьн, мәсәлә ԛави, кʹонә, рʹабәри, пʹутпʹарьсти, у гӧнед дьнә гьран, әʹсә гәрәке рʹуспи бьзаньбьн.

¹⁵ Нета ширәта Иса әԝ бу, ԝәки бь һʹьзкьрьн али бьре хԝә бькьн (Мәт. 18:12-14). Пешийе, әм гәрәке бейи мәрьвед дьн, проблеме сафи кьн тʹәви ԝи, ортʹа мә у кʹеда проблем чебуйә. Дьԛәԝьмә кӧ лазьм бә нә кӧ щарәке тʹәви ԝи хәбәрдьн, ле һе зедә. Һәрге паши ве йәке диса проблем сафи нәбу, ԝи чахи гәрәке тʹәви ԝи у шәʹдәки хәбәрди, йе кӧ занә дәрһәԛа ве дәрәще, у дькарә избат кә ԝәки рʹасти әԝи бьрайи нәһәԛи кьрийә. Һәрге бь сайа шәʹдәки проблем сафи бу, тӧйе «бьре хԝә ԛазьнщ» ки. Ле һәрге тә тʹәви ԝи бьрайи гәләк щар хәбәрда, у нькари тʹәви ԝи әʹдьлайе хԝәй ки, тʹәне ԝи чахи тӧ гәрәке һәрʹи рʹуспийарʹа гьли ки, сәва кӧ әԝана али ԝи бькьн.

16. Чь дьдә кʹьфше кӧ ширәта Иса керһати йә у бь һʹьзкьрьн ә?

¹⁶ Гәләк дәрәщада, нәлазьм ә һәр се гава бькьн, кʹижан кӧ Мәтта 18:15-17-да те готьне. Ле гәло чьрʹа? Чьмки әԝ те һʹәсабе ԝәки чәтьнайи ортʹа һәвдӧ дькарә зу сафи бә, у мәрьве кӧ нәһәԛи кьрийә, жь щьвате ԝе нәйе дәрхьстьне. Гәләк щар, әԝе кӧ нәһәԛи кьр дьвинә шашийа хԝә у гӧне хԝә тинә рʹуйе хԝә. У ләма, мәрьве кӧ хәйидийә, дьбәкә дьвинә ԝәки ида мәʹни тʹӧнә хәйиде хԝәй кә, у дьхԝазә ԝи бьбахшинә. Демәк чаԝа жь ширәта Иса әʹйан ә, нәлазьм ә дәрберʹа зу һәрʹьнә щәм рʹуспийа. Әм гәрәке һәрʹьн щәм рʹуспийа тʹәне ԝи чахи, һәрге дӧ гавед пешийе һатьнә кьрьне у һәрге избаткьрьна рʹаст һәйә ԝәки әԝи мәрьви нәһәԛи кьрийә.

17. Чь кʹәрәма әме бьстиньн, һәрге әм нав һәвда әʹдьлайе дьгәрʹьн?

¹⁷ Һʹәта кӧ әм гӧнәкʹар ьн, хәйидандьн ԝе һәбә. Аԛубе шагьрт ньвиси: «Һәгәр йәк хәбәрданеда тʹӧ шашийе накә, әԝ йәки кʹамьл ә, кӧ дькарә тʹәмамийа ԛальбе хԝә зәфт кә» (Аԛуб 3:2). Сәва кӧ чәтьнайа ортʹа һәвдӧ сафи кьн, әм гәрәке әʹдьлайе «бьгәрʹьн у пәй ԝе» һәрʹьн (Зәб. 34:14, ИМ). Һәрге әм әʹдьлайе чекьн, әме шабуне бьстиньн жь һәләԛәтийа баш һьндава хушк-бьред мә, у ӧса әме йәктийе бькьнә щьватеда (Зәб. 133:1-3). Ле лапә фәрз әԝ ә, ԝәки әме һәләԛәтийа баш хԝәй кьн тʹәви Йаһоԝа, «Хԝәдейе әʹдьлайийе» (Рʹом. 15:33). Әԝан һʹәму кʹәрәма әме бьстиньн, чахе чәтьнайед ортʹа һәвдӧ бь һʹьзкьрьн сафи кьн.