Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Mughunzeho Erithendi Yitheghererania omo Lhwanzo

Mughunzeho Erithendi Yitheghererania omo Lhwanzo

“Mubye n’obuholho omo kathi-kathi kenyu.”—MK. 9:50.

ESYONYIMBO: 39, 77

1, 2. Ni thendi yitheghererania lyahi ery’abandu eriri omwa kitabu ky’Enzuko, kandi busana naki ithwanza eribiminya?

WUNE wathalengekania okwa bandu abaghana eriyitheghererania abakanibweko omwa Biblia? Omwa syosura sy’erimbere-mbere omwa kitabu ky’Enzuko, muli Kaina ak’itha Abeli (Enz. 4:3-8); Lameki ak’itha omulhwana oyuwamubbanda (Enz. 4:23); abalisya ba Abrahamu (Abramu) n’aba Loti bakalhwa (Enz. 13:5-7); Hagari akapona Sara (Sarai), na Sara amahithana oku Abrahamu (Enz. 16:3-6); Isimaeli akalhwa n’obuli mundu, neryo abandu abosi bakalhwa nayu.—Enz. 16:12.

2 Busana naki e Biblia yikakanaya okw’ithendi yitheghererania ng’eri? Ekighuma ky’okwa birekire, ly’eryanza eriwathikya abandu abathahikene eriminya ekikaleka ikyabya ikitholere erihira h’obuholho. Kandi kikathuwathikaya eriminya nga thwanga kikolha thuthi. Thukaghasirawa thukasoma okwa myatsi eyihambire okwa bandu ng’ithwe bakalhaba omwa bitsibu ng’ebyethu. Thukaminya ebya lhwiririra omwa mibere barwanisiraya mw’ebitsibu ebyo, neryo nethu iyabya iyangana thuwathikya omughulhu thuli omwa bitsibu ng’ebyo. Omo kwenene, ebyosi ebyo bikathuwathikaya eriminya ekya thwangakolha n’ekya thuthatholere erikolha thwamabya omwa mibere ng’eyo.—Abar. 15:4.

3. Ni myatsi yahi eyikendi kanibwako omo mwatsi ono?

3 Omwatsi ono akendi kania okwa kikaleka abaghombe ba Yehova ibabya ibatholere erihiraho obuholho kandi nga bangathoka bathi erikikolha. Eryongera okw’ekyo, thukendi kania okwa misingyi eyiri omwa Masako eyanga bawathikya hamabya erithendi yitheghererania n’eribya ibanawithe engolangana mbuya n’abaliranwa na Yehova.

EKYANGA LEKA ABAGHOMBE BA NYAMUHANGA IBAHIRA H’OBUHOLHO

4. Ni malengekania wahi awabirikanyirira omwa kihugho, kandi mwabirilhwiririraki?

4 Kutsibu-tsibu, Sitani yukaleka ihabya erithendi yitheghererania omwa bandu. Omwa Edeni, Sitani mwabya ng’oyuwamabugha athi obuli mundu atholere iniayithwiramu ekitholere eribya kibuya kutse kibi, ahathe obusondoli bwa Nyamuhanga. (Enz. 3:1-5) Ebikalhwiririra omwa malengekania ng’aya bilhangirikire ndeke. Ekihugho kyuswire mw’abandu abali mw’omuthima w’eryanza eriyisondolha. Omuthima oyu akaletha emiyiheko, eriyipipa, n’amalhwa. Oyuwangabya mw’omuthima oyu, akabya iniakaligha amalengekania wa Sitani aw’eribugha indi ni ky’amenge erikolha eby’anzire nomubyangabya ibikendi hamba nabi okwa bandi. Omubere w’eriyitsomana ng’oyo akaletha erikakalukana. Kandi ambi ithwabya ithun’ibukire ngoku “omundu oyuhithene akabukaya amalhwa; n’omundu w’erihithana akakanyaya amalholho.”—Emi. 29:22.

5. Yesu mwakangirirya athi abandu ngoku bangaghunzaho erithendi yitheghererania?

5 Aliwe Yesu iyo mwakangirirya athi ambi abandu ibasondekania obuholho, ekyo nomukyangabya ikikendi hamba nabi okwa bya banzire. Omwa Mukania wiwe w’okwa Kithwe, Yesu mwaha erihano eryuwene ngoku thwanga rwanisya erithendi yitheghererania eryangabya. Ng’eky’erileberyako, mwahana abigha biwe eribya b’omuthima mwolho, abakasondekanaya obuholho, eriyilhusya mw’ebyanga letha ekinigha, erithendi lindirirya eribuyirana, n’erianza esyonzighu syabu.—Mt. 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Busana naki ni kikulhu erithendi lindirirya eribuyirana? (b) Ni bibulyo byahi ebyo abandu ba Yehova abosi batholere ibayibulya?

6 Akaghalha kethu k’erikolera Nyamuhanga—ng’erisaba, erihindana, erithulira, n’ebindi ebihambire okw’iramya lyethu—ikakendibya ikamakwira busa thwamaghana erihiraho obuholho. (Mk. 11:25) Sithwangabya banywani ba Nyamuhanga thwamathendi ghanyira ehisobyo hy’abandi.—Soma Luka 11:4; Abanya Efeso 4:32.

7 Obuli Mukristayo atholere inialengekania ndeke okwa mwatsi w’erighanyira n’eribya buholho n’abandi. Mbwino kikanakwanguhira erighanyira balikyethu? Wukana tsemera eribya haghuma nabu nomubangabya ibabirikuhithania? Yehova anzire abaghombe biwe ibabya n’omuthima w’erighanyira. Omwa bunyamuthima-thima bwawu wamayowa iwunawithe aha wukalemererawa omw’eki, saba Yehova akuwathikaye erikolha esyombinduka! Thatha wethu w’elhubulha ak’owa emisabe eyikalhua okwa muthima ng’eyo n’erisubiryayo.—1 Yn. 5:14, 15.

WANGANA HUNIRA EBINDI BISOBYO?

8, 9. Thutholere ithwakolhaki thwamakolhwa nabi?

8 Kundi abandu abosi sibahikene, omundu iniangana bugha kutse erikolha ekindu ekyangana kuhithania. Ekyo sikyangabya kithethabya. (Omu. 7:20; Mt. 18:7) Iwukendi kolhaki kyamabya? Thalengekania oku kino: Okw’iyitsemesya eryabyako Abema ba Yehova balebe, mwali wethu mwaramukya baghalha bethu babiri omwa mibere ey’owundi alhangira nga siyitholere. Baghalha bethu babiri aba babere basighalha ibobene, mughalha wethu oyuwayowa nabi mwatsuka eritsweba mwali wethu busana n’eky’alyabugha. Aliwe owundi mughalha wethu amamubwira athi mwali wethu oyu amabirighunza myaka 40 inianemukolera Yehova omwa mibere eyikalire; iyo mwaminya ngoku alyakibugha omwa muthima owahenirye. Mughalha wethu owundi abere aghanirya okw’ekyo, mwasubirya athi: “Wuhikire.” Neryo mubyahwera aho.

9 Eki kikathweghesayaki? Kiri okw’iwe eriminya eky’erikolha hamabya ekyanga kuponesya. Aliwe omundu oyuwithe olhwanzo akahunira ebindi bisobyo. (Soma Emisyo 10:12; 1 Petero 4:8.) Yehova akalhangira ini “lhukengerwa” okw’iwe ‘wamabuyira erilholho’ kutse eririkyurukya ameso. (Emi. 19:11; Omu. 7:9) Neryo kwesi eby’eritsuka eriyibulya omundu amakukolha nabi bya bino, ‘Eki mbwino sinanga kihunira? Nina mwatsi w’erilhandako?’

10. (a) Erimbere, mwali wethu mughuma mwayowa athi akakanibwako nabi? (b) N’ihabulha lyahi eriseghemere okwa Masako erya muwathikaya eribya iniane n’obuholho bwiwe?

10 Kyangana kalha eriyihunira abandi bamathukaniako nabi. Thuthalebya eky’erileberyako ky’omutemburi mughuma oyo thukendyahulha mwa Lucy. Abandu babya ibabirimukaniako ambu syalithulira ndeke kandi bathi syalikolesaya ndeke obuthuku bwiwe. Ekyo mukyahithania Lucy, neryo amasondya obuwathikya okwa baghalha bethu abakulire. Akabugha athi: “Erihabulha eriseghemere okwa Masako erya bamba mulyangwathikya eribya n’amalengekania awuwene okwa bikabughawa n’abandi n’eritsomana oyulengire ebyosi—Yehova.” Lucy mwawathikibwa omw’isoma Matayo 6:1-4. (Soma.) Omwatsi oyo mwamukangania ngoku ekilhubirirwa kiwe kitholere ikyabya iry’eritsemesya Yehova. Akabugha athi, “Abandi nomubanga kania nabi okw’ithulira lyaghe, ngathwamu eribya inganatsemire, kundi nganasi ngoku ingye ngane mulengaho erikolha ekyangaleka Yehova inianyisima.” Lucy abere abirighunzerera athya, mwathwamu erithendibya akatsomana ebya bakamukanayako ebithuwene.

BAMAKUSOBERYA EKIKALIRE

11, 12. (a) Omukristayo atholere iniakolhaki amayowa mulikyabu ‘iniali n’olhubanza’ okw’iyo? (b) Thuk’ighaki okwa mibere Abrahamu aghunzira mw’erithendi yitheghererania? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.)

11 “Ithwe bosi thukathalha omwa bingyi.” (Yak. 3:2) Thuthabugha thuthi wamaminya ngoku ebya wulyabugha kutse erikolha mubikahithanaya mulikyenyu. Wutholere iwakolhaki? Yesu mwabugha athi: “Wamabya iwukaletha olhusunzo lhwawu oko kiherero kya Nyamuhanga wuk’ibuka ngoku mulikyenyu ali n’olhubanza okw’iwe, wusighanaye olhusunzo lhwawu embere sy’ekiherero, wughende lhuba oku mulikyenyu, musangane nayu, neryo iwasa n’eriletha olhusunzo lhwawu oku Nyamuhanga.” (Mt. 5:23, 24) Erikwamana n’ekihano eki, wutholere iwayakania na mulikyenyu. Ekilhubirirwa kyawu isikyabya eryanza erimukangania nayu kw’ane kw’olhubanza. Aliwe ambi iwabya iwukanza erimukangania ku wabirimusoberya n’erihira h’obuholho. Eribya ihane obuholho n’abaramya balikyethu ky’ekindu kikulhu kutsibu.

12 Omwatsi owali omwa Biblia owakakanganaya ngoku abaghombe ba Nyamuhanga banga ghunzaho erithendi yitheghererania w’owahambire oku Abrahamu na Loti. Abosi babya bathungire ebisoro, kandi kikalhangirika ngoku abalisya babu mubalhwira ah’erilisirya. Busana n’eryanza eriletha obuholho, Abrahamu mwabwira Loti athi atsuke eriyisombolera aho anzire eribya n’ab’enyumba yiwe. (Enz. 13:1, 2, 5-9) Eki ka ni ky’erileberyako ekyuwene! Abrahamu iyo mwasondekania obuholho butsira erilhubirira eby’anzire. Mbwino mwanayira eky’amaherya busana n’erikolha ekyo? Eyihi nahake. Abrahamu abere anabirighunza eribuyirana na Loti okw’eki, Yehova mwamulhaghanisya mighisa mingyi. (Enz. 13:14-17) Nyamuhanga syendi syalighira nahake omughombe wiwe eriaghalhwa kera na kera busana n’erighendera okwa misingyi yiwe n’erihira h’obuholho omwa muthima w’olhwanzo. [1]

13. Omulebererya mughuma mwakolhaki abirisubwamu nabi, kandi ni kyahi ekya thukamwighirako?

13 Thalengekania oku kino eky’omwa buthuku bwethu buno. Omulebererya muhya-muhya ow’akathongole kalebe okwa lhuhindano mwatherera owundi mughalha wethu akamusaba eriwathikya okwa mubiiri mulebe, aliwe mughalha wethu oyo mwamusubirya nabi n’erithwako esimu. Owundi oyuwabya imanire akathongole ako abya iniabirimuhithania. Omulebererya muhya-muhya oyu iyo mwathahithana busana n’erimusubirya nabi, aliwe kandi isyanga kihunira. Habere halhaba esaha nguma, mwamutherera kandi, amamubwira athi kundi sibali bathalholhanako, basangangane banabuyirana oko mwatsi oyo. Enyuma w’eyenga nguma, abosi babiri mubabanangana okwa Kisenge ky’Obwami. Mubatsuka n’omusabe, bamakania habw’esaha nguma neryo mughalha wethu oyo amamubwira ekyabya. Mughalha wethu omulebererya abere abirimuhulikirira ndeke omwa lhukeri, mwaghanirya nayu okwa Masako, neryo bamaghenda ihabiribya obuholho. Enyuma w’aho, mughalha wethu oyo mwawathikya okwa lhuhindano, lino akasima omulebererya busana n’erikolangana nayu omwa bwolho n’omwa lhukeri.

WUNATHOLERE IWABIHIKYA OMWA BASYAKULHU?

14, 15. (a) Erihabulha eriri omu Matayo 18:15-17 lyanga kolesibwa mughulhu wahi? (b) Ni biika byahi bisathu ebya Yesu abugha, kandi ambi ithwabya na kilhubirirwaki thukabikolesya?

14 Mughulhu mungyi, erithendi yitheghererania eryangabya omwa balikyethu litholere iryaghunzwaho n’abahambirweko basa. Aliwe, Yesu mwakangania ngoku eyindi myatsi yangana yithagha erihika omwa kithunga. (Soma Matayo 18:15-17.) Hangabyaki oyulyasobaya amaghana erihulikirira mulikyabu, n’abandi abangabyaho ng’abema, kutse ekithunga? Atholere iniaghanzwa ‘ng’omunya bihanda kutse ng’omusolesya.’ Eki munabwire ly’erihighithwa omwa kithunga. Erihika okwa kiika eki, “erilholho” eryakolirwe akabya isyalhue mwatsi muke buyira. Aliwe likabya irilhue (1) in’ilholho eryangana ghunzwaho n’abahambirweko, aliwe kandi (2) ini n’ilholho erikalire eryangana leka omundu iniahighithwa lyamathendi kanibwako. Amalholho ng’ayo mwamuli obuli nga buthebya kutse ekyanga tsandya erina ly’owundi omw’imuhangirira. Ebiika bisathu ebya Yesu abugha ebyo bikakolha omwa mibere eyiri ng’eyi misa. Aliwe sibirikolha okwa malholho ng’obusingiri, erikolha emyatsi y’engyingo n’ow’olhubutho ng’olhwawu, eriyisamambulha okw’ikirirya, eriramya esyosanamu, kutse awandi malholho awanga yithagha erikanibwako n’abasyakulhu b’ekithunga.

Ikyangana yithaghisya erikanirania mirundi nga yaneyo erithoka erisubanamu na mulikyenyu (Lebaya enungu 15)

15 Ekilhubirirwa ky’erihabulha lya Yesu lyabya iry’eriwathikya mulikyenyu omo lhwanzo. (Mt. 18:12-14) Erimbere, mutholere imwalengaho erihira h’obuholho isihali bandi. Obundi ikyangana yithaghisya erikania n’oyulyasobaya mirundi nga yaneyo. N’ekyo kyamalema, kanaya nayu embere sy’abandi eribya bema bawu kutse embere sy’abandi abangana lebya kwenene nga hane ekibi ekyakolirwe. Bamawathikya, ekitsibu kikahwa, iwukendibya iwamasubanamu na “mulikyenyu.” Ambi omwatsi akathwalhwa eyiri abasyakulhu iwabya iwabirilengaho ngendo nyingyi eriwathikya oyuwakukolha nabi, aliwe ibyabirilema.

16. Ni kyahi ekikakanganaya ngoku ni kindu ky’amenge kandi eky’olhwanzo erikwama-kwamania erihabulha lya Yesu?

16 Balikyethu bamathendi yitheghererania, mughulhu mungyi sibalihika okw’ilhabania omwa biika byosi bisathu ngoku biri omu Matayo 18:15-17. Ekyo kikatsemesaya, kundi kikakanganaya indi balikyethu bakabuyirana, oyulyasobaya isyali ahika okwa kiika ky’erihighithwa omwa kithunga. Obuthuku obunene, oyulyasobaya akaligha esobya yiwe inialigha erilhungulha emyatsi. Oyulyakolhawa nabi angana lhangira isihakiri kitsibu neryo iniathwamu erighanyira. Mbulha hangabya mibereki, ebya Yesu abugha bikakanganaya ngoku ekithunga sikitholere kik’ingira omo mwatsi w’erithendi yitheghererania lhuba-lhuba. Abasyakulhu ibakend’ingira omo mwatsi mbwino ikinalyabya indi ebiika bibiri by’erimbere byabirihikwako kandi ihane obwema obukakanganaya ndeke-ndeke ekyabereho.

17. Thwamasondya-sondya obuholho n’abandi, ithukendi bana mighisa yahi?

17 Kundi thukine omwa mughulhu mubi ono, thukendi lholha embere eribya isithuhikene n’eribya ithunemusoberania. Omukwenda Yakobo mwabugha okw’eki athi: “Omundu oyuthethalha omo binywe, ni mundu oyuhikene, iniathoka eriyibombeka omo myatsi yosi y’omubiri wiwe wosi.” (Yak. 3:2) Erithoka erighunzaho erithendi yitheghererania, thutholere ithwahira h’akaghalha ‘erisonda-sondya obuholho n’eribukwamirira.’ (Esy. 34:14) Thwama sondekania obuholho, ithukendibya n’engolangana eyuwene n’abalikyethu n’eriletha omwa kithunga mw’obughuma. (Esy. 133:1-3) Ekikulhu kutsibu, ithukendibya n’engolangana mbuya na Yehova, “Nyamuhanga oyukathuha obuholho.” (Abar. 15:33) Emighisa ng’eyo yikabanawa n’abakaghunza h’erithendi yitheghererania omo lhwanzo.

^ [1] (enungu 12) N’abandi abaghunza h’erithendi yitheghererania omwa buholho ni: Yakobo bana Esau (Enz. 27:41-45; 33:1-11); Yozefu na baghalha babu, (Enz. 45:1-15); Gideoni n’Abaefuraimu. (Abat. 8:1-3) Obundi iwangan’ibuka n’abandi omwa Biblia.