Ke i miñañ

Ke i miño mi bibuk

Hiki kristen i nlama gwélél kiññem yé le Bibel i mal niiga ngéda a yé bisu bi bôt ba nsal i ngomén

Mambadga ma basoñgol

Mambadga ma basoñgol

Kii i nla hôla bikristen i yi too ba nlama ti bôt ba nsal i ngomén makébla tole bitek?

Di nlama wan ngim mam ma mbéñge jam li inyu yi too di nla ti makébla tole bitek, tole to. Bikristen bi nlama ba maliga. Ba nlama nôgôl mbén i loñ ngéda i nkolba bé mbén i Yéhôva. (Matéô 22:21; Rôma 13:1, 2; Lôk Héber 13:18) Ba nliya ki i noñ bilem ni mam ma nla tééñga bôt ba libôga jap, ni i ‘gwés bôt bap ba libôk kiki bomede.’ (Matéô 22:39; Rôma 12:17, 18; 1 Tésalônika 4:11, 12) I bii matiñ ma i bisélél i ga tihba matehge ma bikristen bi ngandak biloñ bi nkoñ isi, inyu jam li ti makébla tole bitek.

I ngandak bahoma, mut a gwé bé i ti mut ngomén yom yo ki yo inyu kôhna yom a kôli kôs. Basal ngomén ba nsélél bôt ngim bibôlô. Kiki ngomén a nsaa bo, ba nsélél bôt ibabé i bem to neebe yom yo ki yo i nla kôndba i nsaa wap. Ikété ngandak biloñ, mbén i nsôña mut nu a nsal i ngomén i yéñ tole i neebe yom yo ki yo i mahee ba nti nye inyu bôlô a nsélél mut, to ibale hala a nla ba kunde i bahoma bape. Mu biloñ bi, i nya makébla ma yé le ma nene kiki makala pati to ibale ba nti nye mo ngéda a mal sélél mut. Ha yo ngéda, mbadga i mbéda bé too kristen i nla ti, tole i nla bé ti makébla tole bitek inyu basal i ngomén. I nya makébla i, i téé bé.

Ndi i pes ipe, i ngim bahoma ba nkoñ isi i het mambén mana ma ta bé, tole i het ba noñ bé mo bas bas, basal ngomén ba gwé bé nlélém libak ngéda ba nyônôs nson wap. Ikété ngim biloñ, bôt ba ngomén ba ngwélél tel yap inyu nje bôt moni ni matjañg, tole inyu kôs mam mape i moo ma bôt ba lam-ga sélél. Ba ta bé to bebee i boñ yom yo ki yo ibale ba nkôs bé ngim likébla. I bôt ba nsal i ngomén, ba mbat bitek inyu sane bikaat bi mabii, inyu leege moni mi basaa tas, inyu sane mapep ma nti bôt kunde i oñ, ni inyu gwom bipe ki. I ngéda mut a nti bé yom, ba nkôôba lédés nye mam, kayéle a nla bé kôs i yom mbén i nti nye kunde i kôs. I nkéla yak le, i ngim loñ yada, balém hié ba ga bôdôl bé lém hié homa ibale ba mbôk bé ba ti bo ngim bitek.

Ngim mangéda, i nla ba nseñ le kristen i ti ndék bibep kiki mayéga mbus le ba mal sélél nye ngim nson u ba kôli kôs

Ngéda i ndôñ mam ini di ntip sima i nlôôha tjama, ngim bôt i nhoñol le di nla bé keñgle ti bitek. Ha mangéda ma, kristen i nla tehe bitek bi kiki ngim tas i nlama kôndba inyu boñ le ba sélél bo ngim bôlô ba kôli kôs. I bahoma het makala pati ma mbôl, kristen i nlama yoñ matat le nwaa ipôla jam i nla bôña ni jam i nlama bé bôña i mis ma Djob, i nen-ge loñge mahoñol mé. Jam jada li yé le, mut a ti bitek inyu yom a kôli kôs, lipe li bak le, mut a ti bitek inyu kôs yom le mbén i nti bé nye kunde i kôs. I mbok makala pati ma nai, bôt bahogi ba nti bitek inyu kôs ngim yom le mbén i nti bé bo kunde i kôs, tole ba nti sônda tole ñénél bisônda “ngim jam,” inyu keñgle fane ba kôli saa. Ntiik, i yé le i ba béba i yéñ ti mut nye ki nye likébla kiki makala pati. I nya jam i, i mboñ ndik le telepsép i set.​—Manyodi 23:8; Ndiimba Mbén 16:19; Bingéngén 17:23.

Mu kiki ba nôgôl kiññem yap le Bibel i mal niiga, bikristen bi bi yé minhôôlak bañga bañga bi nkon bé maséé i ti bitek bi, bôt ba ngomén ba mbat bo. Ba nôgda wengoñle ibale ba mboñ hala, wee ba nit, tole ba nhôñôs, makala pati. Jon, ba ntjél ti to umbe ntén likébla ba mbat bo.

Minhôôlak mi bikristen mi nyi le i ti makébla inyu kôs mam le mbén i nti bé bo kunde i kôs, hala a yé nlélém ni i ti makala pati. Ndi, ngim mam i tôbôtôbô ikété libôga ni kiññem yap bi nla boñ le bôt bape ba ti ndék bibep inyu ti mayéga mbus le ba ma sélél bo ngim nson u ba kôli kôs, tole inyu keñgle le mam ma tiñha yañga. Mangéda mape, mbus ba ma kôs matibla i dokta li ngomén, ngim bikristen i nti bidokta, tole bahôla bap, makébla inyu ti bo mayéga. Ba nôgda le ba yé kunde i boñ hala mbus le ba nkôs matibla, ilole ba boñ hala i bisu bi ngéda, inyu boñ le i nene bañ wengoñle ba nti makébla kiki makala pati tole ba nyéñ bana maleege ma tôbôtôbô.

Di ta bé le di sima hana i mam momasôna bôt ba yé le ba boma, ikété biloñ gwobisôna. Jon, inoñnaga ni mam ma ntagbe i libôga jap, ngéda ba nkit lelaa ba ga boñ, bikristen bi nlama yoñ makidik ma ma nhôla bo i tééda kiññem i mpôp. (Rôma 14:1-6) Ba nlama keñgle maboñog ma mbôk mbén i loñ. (Rôma 13:1-7) Ba nlama keñgle maboñog mo ki mo ma ma nla hindis jôl li Yéhôva, tole ma ma nla yila ngok baagene inyu bôt bape. (Matéô 6:9; 1 Korintô 10:32) Makidik map ma nlama ki unda gwéha inyu bôt bap ba libôk.​—Markô 12:31.

Lelaa likoda li nla unda maséé mé ngéda ba nlegel le ba ntimbis ngim mut i ntôñ?

Ikété kaat Lukas pes 15, di nléba loñge hihéga Yésu a bi yoñ inyu mut wada a bééna 100 mintômba ikété bémba. Ngéda ntômba wada u bi nimil, ntééda mintômba a yék 99 mintômba i ñoñ, inyu ke i yéñ u ntômba wada u u nimil “letee a tehe wo.” Yésu a bi kônde ki le: “Ndi kii a ntehe wo, a nkéhi wo bituu gwé ni maséé. Ngéda a mpam mbai, a nkot mawanda mé ni bôt bé ba libôk, a kal bo le, ‘Me ni bé di konok maséé, inyule me nléba ntômba wem u u bi nimil.’” I mamélél ma nkwel wé, Yésu a kal le: “Me nkal bé le, hala nyen maséé m’a ba ngii inyu mboñbéba wada nu a nhiel ñem, iloo inyu môm bôô ni bôô ma bôt ba téé sép, ba ba gwé bé jam inyu hielñem.”​—Lukas 15:4-7.

Inoñnaga ni i jam i mpôda mu pes kaat i Lukas i, Yésu a bé sômblak kodol mahoñol ma bayimbén ni Farisai, ba ba bé yahal nye inyule a bé je lôñ, ni bakottas ni baboñbéba. (Lukas 15:1-3) Yésu a bé unda le maséé ma yé i ngii ngéda mboñbéba a nhielñem. Di mbat ni le: ‘Kiki maséé ma yé i ngii, baa maséé ma nlama bé ba yak hana isi ngéda mboñbéba a nhiel ñem, a nhielba, a tibil ki manjel mé inyu boñ le makôô mé ma kil mu loñge?’​—Lôk Héber 12:13.

Ngéda ba ntimbis ngim mut ikété ntôñ, di gwé njom ilam i ba maséé. I mut nu a nlama ke ni bisu i tééda ndéñbe yé ni Djob. Ndi, inyu boñ le ba timbis nye i ntôñ a lam-ga hiel ñem. Di yé ni maséé le a nhiel ñem. Inoñnaga ni i nogna ini, baemble ba nla bamb moo ngi kôôba, ndi i nya i kôli, ibale ba ngwés, ngéda mimañ mi nlegel le ba ntimbis ngim mut i ntôñ.

Kii i bé le i ‘puñgul malép’ ma titimba i Bétésda nyoo i Yérusalem?

Ngim bôt i Yérusalem i dilo di Yésu i bé hoñol le titimba i Bétésda i bééna ngui i mbuubaha ngéda malép ma bé ma “puñgla.” (Yôhanes 5:1-7) Inyu hala nyen, bôt ba bé kodba ha homa nu inyu yéñ mbôô.

I titimba di mpôdôl hana, i bé ñoñok homa wada. I bé nkabak môga ima ni libap jada. Pes i ñombok i bé litéédana, pes i nwelmbok i bak inyu homa jogop. Lôk Yuda i bééna lem i nogop mu. Inyu boñ le malép ma sa bañ, ba bé ôt malép ma litéédana ni njel ngim lituba li li bé libap li bé kabak titimba. Jon, ngéda ba bé ba yibil lituba li, i malép ma bé lôl mu litéédana ni ngui ma bé lama tuñgul malép ma bé ikété homa linogbene.

Hélha jam i yé le, kaat Yôhanes 5:4, i i nkal le añgel yon i bé puñgul malép, i nlébna bé ikété minlômbi mi bikaat bi Lôk Grikia, kiki bo yada le Codex Sinaiticus ba bi tila i tjai di nyônôs dina. I Bétésda nyen Yésu a bi mbuubaha mut wada nu a bé konok bôdôl 38 ñwii. Mut a bi mbôôp kunda yada ibabé i jôp ikété titimba.