Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Akristu asafunika kuphatisira cikumbuntima cawo cakupfundziswa na Bhibhlya pakucita pinthu na anyabasa a utongi

Mibvundzo Inacitwa Na Anyakuleri

Mibvundzo Inacitwa Na Anyakuleri

Ninji pinafuna kuphedza Akristu toera kudzindikira khala mphyakuthema kupereka miyoni peno sagwati kuna anyabasa a utongi?

Toera kutawira mbvundzo unoyu tisafunika kukumbuka pinthu pingasi. Akristu asafunika kukhala akuona ntima. Iwo asafunikambo kubvera mitemo ya dziko yawo ingakhonda kuphonyana na mitemo ya Yahova. (Mat. 22:21; Arom. 13:1, 2; Aheb. 13:18) Iwo asawangisirambo toera kulemedza misambo ya pacisa na ‘kufuna andzawo ninga iwo ene.’ (Mat. 22:39; Arom. 12:17, 18; 1 Ates. 4:11, 12) Kuphatisira midida ineyi kunaphedza Akristu pa dziko yonsene kuti anaona tani masasanyiro akupereka miyoni na sagwati.

M’mbuto zizinji, anthu apacisa nee asapereka miyoni kuna anyabasa toera kutambira ciphedzo cawo. Anyabasa a utongi asacita mabasa buluka penepo mbalipwa na utongi, iwo nee asaphemba peno kudikhira kutambira cinthu cinango kusiyapo kobiri inatambira iwo pa nthanda. M’madziko mazinji, nee mphyakutawirika kuna anyabasa a utongi kusaka peno kutambira cinthu ca ntengo thangwi ya basa inacita iwo maseze pioneke ninga mphyakutawirika mwakubverana na mabasa awo. Muoni unoyu mbudaoniwa ninga kudyekera, maseze pikhonde kukhuya basa idacita iye. M’madziko anewa, Nkristu nkhabe bvundza khala anapereka muoni peno sagwati kuna anyabasa a utongi. Thangwi pisadziwika kuti mphyakukhonda thema.

Mbwenye m’madziko akuti nkhabe mitemo ineyi, anyabasa a utongi nee asaona kuti kutambira miyoni peno sagwati ndi kwakukhonda tawirika. M’madziko anango, atsogoleri a utongi asaphatisira utongi wawo toera kupaswa kobiri peno pinthu pinango na anthu akuti iwo akhafunika kuaphedza, pontho angakhonda kupaswa muoni iwo nkhabe kucita basa yawo. Miyoni isaphembwa na anthu a utongi analembesa mabanja, analipisa misonkho, anatawirisa kumangwa kwa nyumba, na anango. Miyoni ingakhonda kuperekwa, panango anyabasa a utongi asapingiza pinthu mwacakhomo, natenepa pinthu pisanentsa kakamwe, anthu mbacimwana kutambira pinthu pyakuti ali na ufulu toera kupitambira. M’madziko anango, pyalongwa kuti anyakuthimisa moto [bombeiros,] angacemerwa toera kuthimisa moto, nkhabe toma basa yawo angakhonda kupaswa muoni.

Midzidzi inango, mphyakuthema kupereka muoni wakucepa toera kupereka takhuta thangwi ya basa yakuthema idacitirwa ife

M’mbuto zakuti macitiro anewa asacitika kakamwe, anango asaona kuti nkhabe njira inango toera kucalira kupereka miyoni. M’makhaliro anewa, Nkristu anakwanisa kuona muoni ninga sagwati yakuthimizira toera akwanise pinafuna iye. Mbwenye m’mbuto zakuti kudyekera kusacitwa kazinji kene, Nkristu asafunika kucita mpholemphole toera akwanise kusiyanisa macitiro akutawirika na akukhonda kutawirika pamaso pa Mulungu. Kupereka muoni toera kutambira ciphedzo cakuthema kwa ife ndi pyakusiyana kakamwe na kudyekera toera kutsalakanwa munjira yakupambulika. M’madziko akuti anthu asadyekera kakamwe, anthu asapereka muoni kuna akulu a utongi toera kutambira pinthu pyakuti nee athema kupitambira, peno asapereka “muoni” kuna apolixa peno akadamu anatumwa na utongi toera akhonde kutcinyuswa thangwi ya madodo awo. Mwandimomwene, mphyakuipa kupereka “muoni” toera kudyekera munthu peno kutambira “muoni” udaperekwa na cifuno ca kudyekera. Kutambira peno kupereka muoni munjira zenezi mphyakuipa pamaso pa Mulungu.​—Eks. 23:8; Deut. 16:19; Mis. 17:23.

Mwakubverana na cikumbuntima cawo cakupfundziswa na Bhibhlya, Akristu azinji akukola mwauzimu nee asakhala akusudzuka kupereka miyoni inaphembwa na anyabasa a utongi. Iwo asaona kuti kucita pyenepi ndi kutawirisa peno kuphedzera macitiro a kudyekera. Natenepa, iwo asakhonda ntundu onsene wa maphembo toera kupereka muoni.

Akristu akukola mwauzimu asadzindikira kuti kupereka muoni toera kutsalakanwa mwadidi maseze nee athema kutsalakanwa munjira ineyi ndi ninga kudyekera. Mbwenye makhaliro apacisa panango anatawirisa Akristu anango kupereka ntengo wakucepa ninga cipangizo cakupereka takhuta toera kutambira ciphedzo peno toera pinthu pikhonde dembuka kakamwe. M’makhaliro anango, pakumala kutambira ukondzi mwakukhonda kulipa pa nyumba ya ungumi, Akristu anango asapereka miyoni kuna madotoro toera kupereka takhuta thangwi ya citsalakano cidatambira iwo. Iwo asacita pyenepi angamala kutambira ukondzi, tayu mbadzati kutambira, toera akhonde kupangiza kuti akupereka muoni na cifuno ca kudyekera peno toera atsalakanwe mwadidi.

Mu nsolo uno, pinacimwanika kudinga makhaliro onsene anacitika m’madziko akusiyanasiyana. Mbwenye mwakukhonda tsalakana misambo ya pacisa, khala Akristu asafunika kupereka muoni peno nkhabe, iwo asafunika kucita pinthu pyakuti pinadzaasiya na cikumbuntima cakucena. (Arom. 14:1-6) Iwo asafunika kucalira kucita pinthu pyakukhonda bverana na mitemo ya Bhibhlya. (Arom. 13:1-7) Iwo asafunika kucalira macitiro onsene akuti anatikanisa dzina ya Yahova peno kugwegwedusa anango. (Mat. 6:9; 1 Akor. 10:32) Pontho, pisankhulo pyawo pisafunika kupangiza kuti asafuna andzawo.​—Mko. 12:31.

Kodi abale na alongo anapangiza tani kutsandzaya kwawo pangacitwa cidziwiso cakubwezereswa kwa munthu m’mpingo?

Pa Luka kapitulu 15, Yezu afokotoza nsangani wadidi kakamwe unalonga pya mamuna wakuti akhali na mabira 100. Pidasoweka ibodzi, mamuna unoyu asiya n’thando mabira 99, mbaenda kasaka bira idatayika ‘mpaka kuigumana.’ Yezu apitiriza: ‘Angaigumana, anaithukula paphewa pace mbakomerwa kakamwe, angafika kunyumba, anacemera axamwali ace na anthu a pacisa mbaapanga: ‘Sekerani pabodzi na ine thangwi ndagumana pontho bira yanga ikhadatayika.’’ Buluka penepo Yezu alonga: ‘Ine ndinakupangani, munjira ibodzi ene, ali kudzulu anadzakomerwa kakamwe na nyakudawa m’bodzi adatcinyuka kupita anthu akulungama makumapfemba na apfemba adakhonda kudawa.’​—Luka 15:4-7.

Mavesi akutoma asapangiza kuti Yezu alonga mafala anewa toera kusandika alembi na Afarisi akuti akhansumula thangwi iye akhacedza na anyakulipisa misonkho na anyakudawa. (Luka 15:1-3) Yezu alonga kuti ali kudzulu asatsandzaya kakamwe nyakudawa angatcinyuka. Mbvundzo ndi uyu: ‘Khala ale ali kudzulu asatsandzaya, kodi ale ali pa dziko yapantsi nee asafunikambo kutsandzaya nyakudawa angatcinyuka mbalungamisa njira zace?’​—Aheb. 12:13.

Munthu angabwezereswa m’mpingo, tiri na mathangwi adidi toera kukomerwa. Munthu unoyu ali na mwai wakupitiriza kukhala wakukhulupirika kuna Yahova, mbwenye pakutoma iye akhafunika kutcinyuka, natenepa ife tisakomerwa thangwi ya kutcinyuka kwace. Na thangwi ineyi, akulu ampingo angacita cidziwiso cakuti munthu abwezereswa m’mpingo, mwakuthema abale na alongo anakwanisa kumenya manja mwakukomerwa.

Ninji cikhacitisa kuti madzi a thawala ya Betiseda ku Yerusalemu ‘atekenyeke’?

Mu ntsiku za Yezu, anthu anango mu Yerusalemu akhanyerezera kuti thawala ineyi ikhali na mphambvu yakuwangisa utenda madzi ‘angatekenyeka.’ (Jwau 5:​1-7) Natenepa, anthu akuti akhasaka kuwangiswa akhasonkhana pa thawala ineyi.

Thawala ineyi isadziwika ninga mbuto ikhaphatisirwa na Ayuda toera kucita maserimonya awo. Thawala ineyi ikhadzadzwa na thawala ing’ono yakuti ikhacita khundu ya thawala ineyi. Anyakufufudza asalonga kuti pakhali mpanda ukhagawa mathawala anewa. Pakati pa mpanda unoyu pakhali tubu yakuti mbidakwanisa kufungulwa toera madzi akwanise kubuluka mu thawala ing’ono mbapita na cipantsi-pantsi mpaka kugwera mu thawala ikhacitirwa maserimonya. Mu ndzidzi unoyu, madzi a thawala mbadatekenyeka thangwi ya mphambvu ya madzi akhapita na pantsi.

Mphyadidi kudziwa kuti mafala ali pa Jwau 5:4, analonga kuti anju akhatekenyesa madzi anewa, nee asagumanika m’mipukutu yakale Yacigrego, ninga Códice Sinaítico ya mu pyaka dzana yacinai. Mbwenye ku Betiseda, Yezu awangisa mamuna wakuti akhaduwala mu pyaka 38. Mamuna unoyu nee abira m’madzi a thawala, mbwenye Yezu amuwangisa mwakucimbiza kakamwe.