1. Ta jet iaan kien ko ilo Baibõl̦, im ewi wãween ad bõk tokjãn ñe jej pokaki?

 ILO Baibõl̦ eo, em̦õj an Jeova letok kien ko im naanin jiroñ ko ñan kaalikkar kõn ta ko ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ani. Ñan waanjoñak, Jeova ej jiroñ kõj bwe jen jab kabuñ ñan ekjab, ko̦o̦t, kadek, im kõm̦m̦ani men ko rettoon ãinwõt mour in l̦õñ. (1 Korint 6:9, 10) Bareinwõt, Nejin Anij, Jijej Kũraij, ear jiroñ rũkal̦oor ro an im ba: “Kom̦win ilo̦k, im kõm̦m̦an riaelõñ ko otemjej bwe ren rũkal̦oora, im peptaij er ilo etan Jema im Nejin im Jetõb Kwõjarjar; Im katakin er bwe ren pokake naan ko otemjej Iar jiroñ kom̦. Im lo, Ij pãd ippemi iien otemjej, ñan jem̦l̦o̦kin lal̦.” (Matu 28:19, 20) Aolep men ko Jeova im Jijej rej jiroñ kõj bwe jen kõm̦m̦ani ewõr tokjãer ñan kõj. Ad pokake kien ko an Jeova ej jipañ kõj bwe jen kaorõk mour ko ad, en lem̦õn̦õn̦õ mour in baam̦le eo ad, im bwe en em̦m̦an ãjmour ko ad. Bõtab, men eo el̦apl̦o̦k an aorõk ej bwe ilo ad pokake kien ko an Jeova ekoba naanin jiroñ eo ñan kwal̦o̦k naan, men in ej kabuñbũruon Jeova im ej kajeraam̦m̦an kõj.

2, 3. (1) Etke Baibõl̦ ejjab letok kien ko kõn aolep men ko jej kõm̦m̦ani ilo mour ko ad? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali ilo katak in? (Lale pija eo itulõñ.)

² Bõtab, Baibõl̦ ejjab letok kien ko kõn aolep men ko jej kõm̦m̦ani ilo mour ko ad. Ñan waanjoñak, ejjel̦o̦k kien ilo Baibõl̦ kõn  kain nuknuk rot ko jej aikuj kõn̦aki. Men in ej kaalikkar an Jeova mãlõtlõt. Etke? Kõnke eoktak jitael̦ in nuknuk ko an armej ro jãn kajjojo aelõñ, im jãn iien ñan iien ej okkõtaktak jitael̦ in nuknuk ko. Kõn men in, ñe Baibõl̦ en kar kajju kwal̦o̦k kien ko kõn kain jitael̦ in nuknuk rot ko jen kõn̦aki, naaj kar aikuj kõkããli kien kein jãn iien ñan iien. Bareinwõt, Baibõl̦ ejjab kakien kõj kõn kain jerbal ak kein kam̦õn̦õn̦õ rot ko jej aikuj kããlõti ak ta eo jej aikuj in kõm̦m̦ane bwe jen ãjmour wõt. Jeova ej kõtl̦o̦k bwe bõran baam̦le ko im kajjojo armej ren make kõm̦m̦an aer pepe kõn men kein.

³ Kõn men in, ñe jej itõn kõm̦m̦ane juon pepe eaorõk me enaaj jelõt mour eo ad im ejjel̦o̦k juon kien kake ilo Baibõl̦, bõlen jemaroñ l̦õmn̦ak im ba: ‘Eaorõk ke ippãn Jeova pepe ta eo ij kõm̦m̦ane? Jeova enaaj ke m̦õn̦õn̦õ ippa kõn jabdewõt pepe ij kõm̦m̦ane el̦aññe pepe eo aõ ejjab rupe juon iaan kien ko an? Ewi wãween aõ jel̦ã bwe ej m̦õn̦õn̦õ kõn pepe ko ij kõm̦m̦ani?’

4, 5. Ñe jej kõm̦m̦an pepe, ewi wãween an men in jelõt kõj im ro jet?

⁴ Jet armej rej l̦õmn̦ak bwe remaroñ kõm̦m̦ane jabdewõt men rekõn̦aan. Bõtab, kõj jekõn̦aan kabuñbũruon Jeova. Kõn men in, m̦okta jãn ad kõm̦m̦ane juon pepe, jej aikuj l̦õmn̦ak kõn ta eo Baibõl̦ ej ba im pokake. Ñan waanjoñak, Baibõl̦ ej kwal̦o̦k ñan kõj kõn ta l̦õmn̦ak eo an Anij kõn bõtõktõk. Kõn men in, jej aikuj l̦oore ta eo ej ba. (Jenesis 9:4; Jerbal 15:28, 29) Jemaroñ jar ñan Jeova bwe en jipañ kõj kõm̦m̦ani pepe ko renaaj kabuñbũruon.

⁵ Pepe ko rel̦l̦ap jej kõm̦m̦ani remaroñ lukkuun jelõt kõj. Ñe jej kõm̦m̦ane juon pepe ejim̦we, men in enaaj jipañ kõj bwe jen epaakel̦o̦k wõt Jeova. Bõtab, el̦aññe jej kõm̦m̦ane juon pepe ebõd, men in enaaj ko̦kkure jem̦jerã eo ad ippãn. Bareinwõt, pepe ko jej kõm̦m̦ani remaroñ jelõt ro jet. Jejjab kõn̦aan kõm̦m̦ane jabdewõt men me emaroñ kal̦õkatip ro jeid im jatid ak kam̦õjn̦o̦ikl̦o̦k tõmak eo aer. Bareinwõt, jejjab kõn̦aan kõm̦m̦an jepel ikõtaan rũttõmak ro jeid im jatid ilo eklejia eo. Kõn men in, elukkuun aorõk bwe jen kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we.​—Riit Rom 14:19, UBS; Galetia 6:7, UBS.

6. Ñe Baibõl̦ ejjab kwal̦o̦k ta eo jen kõm̦m̦ane, ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we?

⁶ Ñe Baibõl̦ ejjab kwal̦o̦k ta eo jen kõm̦m̦ane, ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we? Ijello̦kun ad kõm̦m̦ane juon pepe ekkar ñan kõn̦aan eo ad make, jej aikuj lukkuun l̦õmn̦ak kõn men eo jej iioone im kõm̦m̦ane pepe eo me enaaj kabuñbũruon Jeova. Innem, jemaroñ lõke Jeova bwe enaaj kajeraam̦m̦an kõj kõn pepe eo jej kõm̦m̦ane.​—Riit Sam 37:5, UBS.

7. Ñe jej itõn kõm̦m̦ane juon pepe kõn juon men me ejjel̦o̦k kien kake ilo Baibõl̦, ewi wãween ad maroñ jel̦ã ta eo Jeova ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ane?

⁷ Ewi wãween ad maroñ jel̦ã el̦aññe pepe eo ad enaaj kabuñbũruon Jeova? Bokin Epesõs 5:17 ej ba: “Kom̦win jel̦ãl̦o̦kjen̦ ta eo ankilaan Irooj.” Bõtab, el̦aññe ejjel̦o̦k juon kien ilo Baibõl̦ kõn men eo jej itõn pepe kake, ewi wãween ad maroñ jel̦ã ta eo Jeova ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ane? Jej aikuj jar ñane im kõtl̦o̦k bwe en tõl kõj ikijjeen kajoor eo an.

8. Ta eo ej kaalikkar bwe aolep iien Jijej ear jel̦ã kõn ta eo Jeova ear kõn̦aan bwe en kõm̦m̦ane? Jouj im kõmel̦el̦e.

⁸ Aolep iien Jijej ear jel̦ã kõn ta eo Jeova ear kõn̦aan bwe en kõm̦m̦ane. Ñan waanjoñak, ilo iien ko ruo ke ear kwõle jarlepju in  armej ro, Jijej ear jar ñan Jemãn, innem ilo kabwilõñlõñ ear maroñ naajdik er. (Matu 14:17-20; 15:34-37) Bõtab, ilo iien eo Jijej ear kwõle ilo ãne jem̦aden, Tepil̦ eo ear kajjioñ kapoiki bwe en ukot dekã ko ñan pilawã, ak ear m̦akoko in kõm̦m̦ane men in. (Riit Matu 4:2-4.) Kõnke Jijej ear lukkuun jel̦ã kajjien Jemãn, ear jel̦ã bwe Jeova eban kar buñbũruon el̦aññe ear kõjerbal kajoor eo jãn E ñan katõprak kõn̦aan ko an make. Jijej ear reilo̦k wõt ñan Jeova bwe en tõl e im lel̦o̦k kijen ilo iien eo el̦ap an aikuji.

9, 10. Ta eo enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we? Kwal̦o̦k juon waanjoñak.

⁹ Ãinwõt Jijej, jemaroñ bar kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we ñe jej reilo̦k wõt ñan Jeova im kõtl̦o̦k bwe en tõl kõj. Baibõl̦ ej ba: “Kwõn lõke Jeova kõn aolepen bũruom̦, im kwõn jab atartar ioon jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo am̦. Kwõn kwal̦o̦k E ilo ial̦ ko am̦ otemjel̦o̦k, innem Enaaj ba kajjien ial̦ ko am̦. Kwõn jab mãlõtlõt wõt ilo mejam̦; kwõn mijak Jeova im ilo̦k jãn nana.” (Jabõn Kõnnaan 3:5-7) Ñe jej katak Baibõl̦ im jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova, jenaaj mel̦el̦e kõn ta eo ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ane ilo jabdewõt men ko jej iiooni ilo mour ko ad. Innem, ñe el̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova, enaaj pidodol̦o̦k ñan ad kõm̦m̦ani pepe ko rej kabuñbũruon.​—Ezekiel 11:19, UBS.

¹⁰ Ñan waanjoñak, jen ba bwe ewõr juon kõrã ej kaikujkuj im ej loe jet jããntõl̦ relukkuun em̦m̦an ippãn. Bõtab, elukkuun l̦ap on̦ãn jããntõl̦ kein. Meñe l̦eo ippãn ejjab pãd iturin, ak kõrã in ejel̦ã kõn ta l̦õmn̦ak eo an l̦eo pãleen ñe enaaj wiaik jããntõl̦ kein me el̦ap on̦ãer. Etke kõrã in ejel̦ã? Kõnke eto aerro pãlele im ejel̦ã ta kõn̦aan eo an l̦eo pãleen kõn wãween aerro kõjerbal jããn ko aerro. Ãindeinl̦o̦k wõt, ñe jenaaj kal̦apl̦o̦k ad katak im jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova im wãween an kõm̦m̦an ñan armej ro, jenaaj jel̦ã kõn ta eo ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ane ilo jabdewõt wãween ko jej iiooni ilo mour ko ad.

11. Ta kajjitõk ko jemaroñ kajitũkin kõj make ñe jej riit im katak Baibõl̦? (Lale bo̦o̦k eo “ Ñe Kwõj Katak Baibõl̦, Kajjitõk Ippam̦ Make.”)

¹¹ Ewi wãween ad maroñ jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova? Men eo eaorõktata jej aikuj kõm̦m̦ane ej keini ad riit im katak Baibõl̦. Ilo ad kõm̦m̦ane men in, jemaroñ kajitũkin kõj make kajjitõk kein: ‘Ta eo men in ej katakin eõ kake kõn Jeova? Etke ear kõm̦m̦ane men in?’ Ãinwõt Devid, jej aikuj bar kajjitõk ippãn Jeova ñan jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad jel̦ã kajjien. Devid ear je im ba: “Kwõn kwal̦o̦k ñan eõ ial̦ ko Am̦, O Jeova; Kwõn katakin eõ kõn ial̦ ko Am̦. Kwõn tõl eõ ilo Am̦ m̦ool im katakin eõ, bwe Kwe Anij in aõ lo̦mo̦o̦r. Ij kõttar Eok ium̦win aolepen raan.” (Sam 25:4, 5) Ilo am̦ kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn eoon ko kwõj riiti, kwõmaroñ l̦õmn̦ak kõn kajjitõk kein: ‘Ewi wãween aõ maroñ l̦oore men in ilo mour in baam̦le eo aõ? Ia eo imaroñ l̦oore men in ie? Imaroñ ke l̦oore ilo m̦weo im̦õ, jikin jerbal, jikin jikuul̦ ak ilo jerbalin kwal̦o̦k naan?’ Ñe jej l̦õmn̦ak kõn men kein, enaaj pidodol̦o̦k ad jel̦ã kõn ta ko Jeova ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ani.

12. Ewi wãween an bok ko ad im kweilo̦k ko jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova kõn wãween ko jej iiooni me reoktak jãn doon?

¹² Bar juon wãween emaroñ jipañ kõj bwe jen jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova ej ilo ad etale katak ko jãn Baibõl̦ me doulul in an ej litok ñan kõj. Ñan waanjoñak, bok ko ad ãinwõt Bok in Jipañ Ri Kõnnaan ro an Jeova ñan Kappok Mel̦el̦e im kein kappok mel̦el̦e ko jet jãn doulul in remaroñ jipañ kõj ñan jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova kõn wãween ko jej  iiooni me reoktak jãn doon. Bareinwõt, kweilo̦k ko ad remaroñ jipañ kõj ñe jej lukkuun roñjake katak ko im bõk kun̦aad ilo ad uwaak. Ñe jej lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko jej katak kaki ilo iien kein, men in enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦an bwe l̦õmn̦ak ko ad ren juon wõt ippãn l̦õmn̦ak ko an Jeova. Kõn men in, jenaaj maroñ kõm̦m̦ani pepe ko me rej kabuñbũruon Jeova im enaaj kajeraam̦m̦an kõj kaki.

13. Kwal̦o̦k juon waanjoñak me ej kaalikkar bwe ad kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we.

¹³ Jen lale juon waanjoñak kõn wãween ad maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova. Jen ba bwe kokõn̦aan bainier. Kõn men in, em̦õj am̦ kõm̦m̦an oktak ko ilo mour eo am̦ bwe kwõn maroñ kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aam̦ ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Bõtab, kwõjjab lukkuun jel̦ã el̦aññe kwõnaaj m̦õn̦õn̦õ ñe ejjab lukkuun l̦ap am̦ jããn ak ejjab lukkuun lõñ m̦weiõm̦. Ealikkar bwe Baibõl̦ ejjab ba bwe jej aikuj bainier bwe jen karejar ñan Jeova. Jemaroñ wõnm̦aanl̦o̦k im karejar ñan Jeova ilo tiljek meñe jejjab bainier. Bõtab, Jijej ear ba bwe Jeova enaaj kajeraam̦m̦an ro rej kaarmejjeteik er make im likũt m̦oktata Aelõñ eo ilo mour ko aer. (Riit Luk 18:29, 30, UBS.) Baibõl̦ ej bar ba bwe Jeova ej buñbũruon ñe jej kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kaiboojoje im nõbare, im ekõn̦aan bwe jen m̦õn̦õn̦õ ilo ad karejar ñane. (Sam 119:108; 2 Korint 9:7) Ilo ad jar kõn men kein im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kaki, jenaaj maroñ kõm̦m̦ane juon pepe ejim̦we me jemaroñe im Jeova enaaj buñbũruon kake.

14. Ewi wãween am̦ maroñ jel̦ã el̦aññe Jeova ej buñbũruon kõn juon jitael̦ in nuknuk me em̦m̦an ippam̦?

¹⁴ Jen bar lale juon waanjoñak. Jen ba bwe ewõr jet jitael̦ in nuknuk ko relukkuun em̦m̦an ippam̦ bõtab kwõjel̦ã bwe ewõr jet ilo eklejia eo renaaj l̦õkatip ñe kwõnaaj kõn̦aki. Baibõl̦ eo ejjab ba jabdewõt kõn jitael̦ in nuknuk kein me rem̦m̦an ippam̦. Innem, ewi wãween am̦ maroñ jel̦ã kõn l̦õmn̦ak eo an Jeova kõn men in? Baibõl̦ ej ba: “Kõrã ren kõn̦ak nuknuk ko rekarbõb im jab kattoojoj, ak ren ekkar; im en jab l̦ap aer l̦õmn̦ak kõn pirõkrõk in bõraer, im jab kanooj kalõtlõt er kõn kool̦ im bõõr ko im nuknuk me el̦ap on̦ãer, A (eo ekkar ñan kõrã ro rej kwal̦o̦k aer tõmak)  kõn aer jerbal rem̦m̦an.” (1 Timote 2:9, 10) Ealikkar bwe naanin kakapilõk in ej ñan aolep rũkarejar ro an Jeova ekoba em̦m̦aan ro. Ñe ettã bũruod, jenaaj l̦õmn̦ak kõn eñjake ko an rũttõmak ro jeid im jatid kõn nuknuk ko jej kõn̦aki, im kõnke jej yokwe er jenaaj kõjparok bwe jen jab kal̦õkatip er. (1 Korint 10:23, 24, UBS; Pilippai 3:17, UBS) Ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ta ko Baibõl̦ ej ba im jel̦ã kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova, jenaaj maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rej kabuñbũruon.

15, 16. (1) Ta eñjake eo an Jeova ñe jej l̦õmn̦aki men ko rettoon ãinwõt mour in l̦õñ? (2) Ñe jej kããlõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko, ewi wãween ad maroñ jel̦ã ewi wõt iaaer Jeova enaaj buñbũruon kaki? (3) Ñe jej itõn kõm̦m̦ani pepe ko raorõk, ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane?

¹⁵ Baibõl̦ ej lukkuun kaalikkar bwe ñe armej ro rej kõm̦m̦ani im l̦õmn̦aki men ko renana, men in el̦ap an kabũrom̦õj Jeova. (Riit Jenesis 6:5, 6.) Elukkuun alikkar an Baibõl̦ kwal̦o̦k bwe Jeova ejjab kõn̦aan bwe jen l̦õmn̦ak kõn men ko rettoon ãinwõt mour in l̦õñ. Ilo m̦ool, ñe jenaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im l̦õmn̦ak kõn men kein, jemaroñ oktak im kõm̦m̦ani. Bõtab, Jeova ekõn̦aan bwe jen l̦õmn̦ak kõn men ko rerreo im rem̦m̦an. Rũkal̦oor Jemes ear ba bwe mãlõtlõt eo jãn Jeova “ej erreo m̦okta, innem eaenõm̦m̦an, jouj, em̦õn̦õn̦õ in roñjake, eobrak kõn tũriam̦okake im leen ko rem̦m̦an, im ejjel̦o̦k akwããl ak jel̦ã m̦on̦ ippãn.” (Jemes 3:17) Kõn men in, jej aikuj kõjparok kõj jãn jabdewõt menin kam̦õn̦õn̦õ ko me remaroñ kõm̦m̦an bwe jen l̦õmn̦aki ak kõn̦aan kõm̦m̦ani men ko renana im rettoon. Im ñe jenaaj lukkuun jel̦ã im mel̦el̦e kõn ta ko Jeova ej yokwi im ta ko ej diki, enaaj pidodo ad jel̦ã ta bok ko, pija ko, ak iukkure ko me rem̦m̦an ñan ad kããlõti. Jeban aikuj kajjitõk ippãn ro jet kõn ta eo jej aikuj kããlõte.

¹⁶ Ñe jej aikuj kõm̦m̦ane juon pepe, ekkã an lõñl̦o̦k jãn juon pepe ejim̦we jemaroñ kããlõte, im jabdewõt iaaer enaaj kabuñbũruon Jeova. Bõtab, ñe el̦ap an aorõk pepe eo jej itõn kõm̦m̦ane, em̦m̦an ñe jej kepaak juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia ak juon jeid im jatid me erũtto ilo tõmak bwe en letok naanin rõjañ. (Taitõs 2:3-5, UBS; Jemes 5:13-15) Ealikkar bwe jeban kajjitõk ippãn armej eo bwe en kõm̦m̦an pepe ñan kõj. Jej aikuj lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ta ko jejel̦ã kaki jãn Baibõl̦ innem make kõm̦m̦ane pepe eo. (Hibru 5:14, UBS) Rijjilõk Paul ear ba: “Jabdewõt armej enaaj make ineek kun̦aan.”​—Galetia 6:5.

17. Ta jeraam̦m̦an ko jenaaj loi el̦aññe jej kõm̦m̦ani pepe ko rej kabuñbũruon Jeova?

¹⁷ Ñe jej kõm̦m̦ani pepe ko ekkar ñan l̦õmn̦ak ko an Jeova, jenaaj epaakel̦o̦k e im enaaj buñbũruon ippãd im kajeraam̦m̦an kõj. (Jemes 4:8) Innem, tõmak eo ad ilo Jeova enaaj kajoorl̦o̦k wõt. Kõn men in, jen lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko jej riiti jãn Baibõl̦ bwe jen jel̦ã im mel̦el̦e kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova. Jejel̦ã bwe eban bõjrak ad katak kõn Jeova im aolep iien elõñ men ko rekããl jenaaj katak kaki kõn e. (Job 26:14, UBS) Bõtab, ñe jenaaj kate kõj kiiõ bwe jen katak im jel̦ã kõn Jeova, jenaaj mãlõtlõt im jenaaj maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we. (Jabõn Kõnnaan 2:1-5, UBS) L̦õmn̦ak im kõttõpar ko an armej rej oktak jãn iien ñan iien, ak Jeova eban oktak. Juon iaan ro ear je bokin Sam ear ba: “Karõk ko an [Jeova] rej pãd ñan indeeo. Im l̦õmn̦ak ko an rejãmin oktak.” (Sam 33:11, UBS) Ealikkar bwe jenaaj maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rejim̦we ñe jej kate kõj bwe l̦õmn̦ak ko ad ren ãinwõt l̦õmn̦ak ko an Jeova im jej kõm̦m̦ani men ko rej kabuñbũruon.