E LEVU na ka eda rawa ni vulica vei ira na manumanuvuka me baleta na cakacaka ni Kalou. Qori na ka e vakadeitaka o Jope ena sivia na 3,000 na yabaki sa oti. Ia eso tale na ka e veiganiti kina mera cavuti ena vosa vakatautauvata na manumanuvuka. Eso na tikinivolatabu era cavuti kina, e vakavulici keda ena veika me baleta na bula kei na noda veiwekani kei na Kalou. Raica mada e vica na ivakaraitaki qo.

Era kila vinaka na kakabace na lewe i Jerusalemi. Na manumanuvuka qori e dau vakasova vakalevu volekata na dokanivale. Eso na kakabace era dau vakasova ena valenisoro i Solomoni. Era rairai taleitaka mera vakasova ena valenisoro ni rawa nira susugi ira vinaka kina na luvedra. Sega ni dua ena vakasosani ira se vakasagai ira e kea.

Dua e dau kauaitaka nodra sova na kakabace na luvei Kora a vola na Same 84. Ni vagauna ga nona veiqaravi ena valenisoro, e dau diva kina na daunisame me vaka na kakabace sa tu sara ga ena vale i Jiova e veisiga. E kaya: “E totoka dina na nomuni valeniveitavaki lagilagi, kemuni Jiova ni lewe vuqa! Na yagoqu taucoko sa guta, io, au kolaiciba niu diva voli, na lomanibai i Jiova . . . Na manumanuvuka mada ga e kunea e kea na nona vale kei na kakabace na nona sova, na vanua me susuga kina na luvena volekata na nomuni icabocabonisoro levu, i Jiova ni lewe vuqa, na noqu Tui kei na noqu Kalou!” (Same 84:1-3) Vakacava eda dau diva meda tiko kei ira na tamata ni Kalou, da qai vakamareqeta na gauna ni noda veimaliwai?​—Same 26:8, 12.

A vola na parofita o Jeremaia: “Na sitoki mada ga ni lomalagi e kila na kena gauna.” E rairai kila vinaka o Jeremaia na nodra dau toki ina Vanua Yalataki na sitoki (vuvale vata kei na belo). Ena vulaitubutubu, e tukuni ni sivia na 300,000 na sitoki vula era toki mai Aferika ina vualiku kei Urope ra qai muri vaka ina buca na Joritani. Era kila vinaka na gauna katakata ena loma ni yabaki ra qai lesu ina vanua mera lai vakasucu kina. Me vakataki ira na manumanuvuka tale eso era dau toki, era “kila vinaka na gauna mera lesu . . . kina” na sitoki.​—Jeremaia 8:7.

E kaya na ivola na Collins Atlas of Bird Migration ni “vakasakiti nodra toki na manumanu baleta era kila ga vakataki ira na gauna mera toso kina.” Na kila ga e solia o Jiova vei ira na manumanuvuka era cakacakataka rawa kina na gauna ni nodra toki. Eda duidui na tamata nida rawa ni cakacakataka na gauna mai na veika eda raica se na veika e yaco wavoliti keda. (Luke 12:54-56) E  kila ga vakataki koya na sitoki na ka me cakava. Ia e vinakati na veidusimaki ni Kalou meda kila kina na ibalebale ni veika sa yaco tu ena gauna qo. Qori na ka era lekata na Isireli ena gauna i Jeremaia. Sa qai vakamacalataka na Kalou na vuna: “Era cata na vosa i Jiova, ia na vuku cava e tu vei ira?”​—Jeremaia 8:9.

E levu tu na ivakadinadina nida sa bula tu qo ena gauna e vakatoka na iVolatabu me “iotioti ni veisiga.” (2 Timoci 3:1-5) Vakacava o na kauaitaka na ‘gauna’ me vaka na sitoki?

E cavuti vakalevu ena iVolatabu na ikeli qai dau laurai vakalevu ena Vanua Yalataki. E tara na nona sova ena barinivatu, e dau “vaqara mai kea na kena, e raiyawa mai kea na matana.” (Jope 39:27-29) Ke dua mada ga na kilomita na yawa ni vanua e toka kina e dua na ravete, e se rawa ga ni raici koya na ikeli.

E dau “raiyawa” tale ga o Jiova me vaka na ikeli. Sa rauta me kaya na Kalou o Jiova: “Mai na ivakatekivu au tukuna na kena itinitini, mai na gauna makawa au tukuna na ka se bera ni yaco.” (Aisea 46:10) Ni Kalou vuku qai dau raiyawa o Jiova, ena yaga gona vei keda na nona ivakasala.​—Aisea 48:17, 18.

Na iVolatabu e vakatauvatani ira tale ga na nuitaka na Kalou ina ikeli, e kaya: “O ira na nuitaki Jiova era na vakaukauataki tale. Era na vuka e tabadra me vaka na ikeli.” (Aisea 40:31) E dau vaqara na ikeli na viko ni cagi katakata. Ni sa kunea e dua, ena vakatetaba me kauti koya cake sara i macawa na cagi qori. E sega ni nuitaka na ikeli na igu e tu vua me vuka tubu se vakanawanawa voli kina e macawa me dua na gauna balavu. E yalataka tale ga o Jiova ni na solia vei ira na nuitaki koya “na kaukaua e uasivia na kaukaua ni tamata.”​—2 Korinica 4:7, 8.

Ni voleka toka ga ni vakamatei o Jisu, a vakaisaisataki Jerusalemi qai kaya: “Jerusalemi, Jerusalemi, na dau vakamatei ira na parofita, o vakaviriki ira tale ga era talai yani vei iko—sa vakavica noqu via kumuni ira na luvemu me vaka na tinanitoa ni ovici ira na luvena! Ia oni besetaka.”​—Maciu 23:37.

Era kilai tani na manumanuvuka ena nodra taqomaki luvedra. Kena ivakaraitaki, era sega ni dau weletaka na tinanitoa na ituvaki ena sotavi kina na leqa. Ke raica na tinanitoa e dua na latui, sa na kacivi ira sara ga na luvena me ovici ira. E dau ovici ira tale ga na luvena na tinanitoa ni katakata na siga se ni tau na uca. Ena vakasama vata qori, a via vakarautaka o Jisu vei ira na lewe i Jerusalemi na ivakaruru vakayalo mera taqomaki kina. E tu vakarau tale ga nikua o Jisu me veivakacegui qai veitaqomaki mai na lomaocaoca ni bula ni veisiga.​—Maciu 11:28, 29.

E levu dina na ka eda vulica vei ira na manumanuvuka. Ni o raica e dua tale na manumanuvuka, vakasamataka na vosa vakatautauvata e cavuti kina ena iVolatabu. E vukei keda na ivakaraitaki ni kakabace meda vakamareqeta na vanua e sokaloutaki kina o Jiova. Eda vulica vua na ikeli meda nuitaka na Kalou ni dei na inuinui e solia vei keda. Vakacava na tinanitoa kei na sitoki? Ena taqomaki keda na ka dina e vakavulica o Jisu, me vaka ga nona taqomaki ira na luvena na tinanitoa. Na sitoki e vakavulici keda ena bibi ni noda yadrayadravaki, meda kauaitaka na gauna eda sa donuya tu qo.