A SARA angu 3000 na ndo ni awe, Job abâ so andeke ti nduzu ayeke na aye mingi ti fa na e na ndo ti akusala ti maboko ti Nzapa. Me zo alingbi nga ti sara kusala na asarango ye ti ala ti mû na mbeni tapande nga ti haka na mbeni ye. Na yâ ti Bible, a yeke wara gbâ ti aversê so asara tënë na ndo ti andeke ti nduzu, so afa na e akota ye so e lingbi ti manda na ndo ti fini nga na songo ti e na Nzapa. Zia e bâ ambeni tapande ni.

Azo ti Jérusalem ahinga ahirondelle nzoni, ndali ti so ala yeke leke ka ada ti ala na go ti ada ti azo. Ambeni aleke da ti ala ni na yâ ti temple ti Salomon. Peut-être, so ngu oko oko, ahirondelle ayeke leke ada ti ala na yâ ti temple afa so ala bâ ni tongana mbeni ndo ti siriri, so ala lingbi ti bata amolenge ti ala dä sân ti wara kpale.

Zo so asû Psaume 84, mbeni oko ti amolenge ti Koré, so lani na yâ ti nze omene lo yeke sara kua na temple teti yenga oko, abâ ada ti andeke so ayeke na yâ ti temple ni. Lo ye mingi ti duti tongana ahirondelle so da ti ala ayeke lakue na yâ ti da ti Jéhovah. Lo tene: “O L’Éternel Ti Sabaoth, tabernacle ti Mo ayeke nzoni mingi! Âme ti mbi ayeke na nzara, biani, a yeke na nzara ahon ndo ni teti sedu ti L’Éternel. . . . Biani, tiri awara da ti lo mveni, na nzemgbe [wala hirondelle] awara da ti lo mveni, ndo so lo lingbi zia amolenge ti lo dä, même balaga ti Mo, O L’Éternel ti Sabaoth, Gbia ti mbi, na Nzapa ti mbi!” (Psaume 84:2-4). Eskê a nzere ka na e, nga na amolenge ti e, ti bungbi lakue ndo oko na awakua ti Nzapa?​—Psaume 26:8, 12.

Prophète Jérémie asû na mbeti atene: “Marabout [wala cigogne] so ahuru na nduzu ahinga ngoi ti lo.” Kite ayeke dä ape so, lo hinga gbâ ti acigogne so ayeke hon ka lani na yâ ti Sese ti Zendo ti gue na ambeni ndo. Na nze ti mars na avril, avuru cigogne ahon 300 000 tongaso ayeke londo ka na mbage ti Afrika, na ala yeke hon na yâ ti Popo-hoto ti Jourdain ti gue na mbage ti nord ti Europe. Ndara so a zia na yâ ti li ti ala ayeke pusu ala ti kiri na ndo so ala lingbi ti dü dä mingi. Legeoko tongana ti ambeni ndeke so ayeke gue ka na ambeni ndo ngbii si ala kiri, acigogne ‘ahinga lâ ti kiringo ti ala’.​—Jérémie 8:7.

Mbeni buku (Collins Atlas of Bird Migration) atene so, so acigogne ayeke gue ka na mbeni ndo ngbii si ala kiri, a pika bê ti zo mingi, na ala sara tongaso ndali ti so a leke ala na ni tongaso. Jéhovah Nzapa azia na yâ ti li ti mara ti andeke tongaso ndara ti hinga na alango, me lo mû na azo ngangu ti hinga na angoi nga na alango (Luc 12:54-56). Nde na ndara so ayeke na yâ ti li ti cigogne, tongana zo ayeke na hingango ye so alondo na Nzapa ayeke mû lege na lo ti hinga nda ti aye so ayeke si na ngoi ti e. Na ngoi ti Jérémie, azo ti Israël ahinga pëpe nda ti aye so asi lani na ngoi ti ala. Nzapa afa na ala kpale ni, lo  tene: “Ala ke tënë ti L’Éternel awe. Ndara ti nyen ayeke na yâ ala?”​—Jérémie 8:9.

Laso, aye mingi afa na e so e yeke biani na yâ ti mbeni ngoi so Bible airi ni “alango ti nda ni.” (2 Timothée 3:1-5). Mo yeke sara ande ye tongana cigogne nga ti gi ti hinga alango ni so?

Bible asara tënë ti aigle fani mingi, nga azo ayeke bâ ka mara ti andeke ni so na Sese ti Zendo mingi. Tongana mbeni aigle aduti na yâ ti da ti lo so ayeke na yâ ti dû ti tênë, na yâ ti ahoto, lo lingbi ti duti kâ lo “gi kobe ti lo; lê ti lo abâ ye yongoro.” (Job 39:30-32). Aigle ayeke bâ ka ndo ayo mingi, a sara si même tongana mbeni ndaramba aduti ayo na lo, kilomètre oko, lo lingbi ti bâ lo.

Legeoko tongana ti mbeni aigle so alingbi ti ‘bâ ye yongoro,’ Jéhovah ayeke bâ aye so alingbi ti si kekereke. Ni la, Jéhovah Nzapa atene: “Mbi so Mbi lingbi fa nda ti ye na lâ ni so ye ni akomanse; na lâ ti giriri, Mbi fa tënë ti ye so ade asi pëpe.” (Ésaïe 46:10). Tongana e bata awango ti Jéhovah, e lingbi ti wara aye ti nzoni na lege ti kota ndara ti lo nga na ngangu so lo yeke na ni ti bâ ndo ayo.​—Ésaïe 48:17, 18.

Bible ahaka nga azo so azia bê ti ala na Nzapa na a-aigle, a tene: “Azo so aku L’Éternel, fade ala kiri ala wara ngangu; fade ala ma na nduzu na kpangbi tongana angualo.” (Ésaïe 40:31). Pupu so achauffé chauffengo ayeke mu lege na aigle ti huru na lê ti nduzu. Tongana lo hinga ndo so pupu ni so ayeke dä, lo yeke zi yâ ti kpangbi ti lo na lo yeke ngoro na tere ni ngbii, na pekoni lo lï na yâ ni, si pupu ni ague na lo ayo na lê ti nduzu. A yeke pëpe gi na ngangu ti aigle ni wani la lo yeke huru nga lo yeke gue ayo. Legeoko nga, azo so azia bê ti ala kue na Jéhovah alingbi ti bâ ndo na mbage ti lo, ndali ti so lo mû zendo ti mû na ala “ngangu so ahon ti so zo ayeke na ni.”​—2 aCorinthien 4:7, 8.

Ngoi kete kozo si Jésus akui, lo luti kete ti bâ li-kodoro ti aJuif. Lo tene: “Jérusalem, Jérusalem, lo so afâ aprophète nga lo so abo na tênë ala so a tokua ala na mbage ti lo. Fani mingi mbi ye ti bungbi amolenge ti mo na ndo oko tongana ti so mama ti kondo abungbi amolenge ti lo na gbe ti maboko ti lo. Me ala yeda pëpe!”​—Matthieu 23:37.

Mbeni kota ndara so andeke ayeke na ni ayeke ndara so ala yeke na ni ti bata na amolenge ti ala. Andeke so aleke ada ti ala na sese, na tapande amama ti kondo, lê ti ala adoit ti kpengba mingi ndali ti akpale. Tongana mbeni mama ti kondo abâ mbeni ndeke ti mungo akondo ayeke huru na ndo ti li ti ala, hio lo yeke dekongo ngangu ti iri amolenge ti lo, na ala yeke mû loro hio ti lï na gbe ti kpangbi ti lo si sioni asi na ala ape. A yeke kâ la si amolenge ti kondo so a dü ala fini fini alingbi ti duti na gbe ni na ngoi so lâ asu mingi wala ngu apika mingi. Jésus nga kue aye lani ti mû gbe ti dë ti yingo na azo ti Jérusalem nga ti bata ala. Laso, Jésus atisa e ti ga na lo ti tene e wara dengo bê, ti bata e ndali ti akungba so ane e nga ndali ti agingo bê ti e ti lâ oko oko.​—Matthieu 11:28, 29.

Biani, a yeke wara gbâ ti aye so e lingbi ti manda na lege ti andeke. Tongana mo bâ asarango ye ti ala, tara ti rappelé na ahakango ye so Bible amû na ndo ti ala. Zia si tapande ti hirondelle a-aidé mo ti bâ na nene ni da so a yeke voro Jéhovah dä. Zia si mo zia bê ti mo na Nzapa ti aidé mo ti huru tongana ti mbeni aigle. Zia si mo ga na mbage ti Jésus ti hinga tâ tënë so ayeke bata mo tongana ti so mbeni mama ti kondo ayeke bata amolenge ti lo. Nga, zia si tapande ti cigogne arappelé mo ti ngbâ ti zia lê ti mo akpengba na ndo ti nda ti aye so ayeke si na yâ ti dunia ti e laso.