1, 2. (a) Nọ mbụk emi aban̄ade enyene in̄wan̄ vine kiet. (b) Nso ke mbụk emi ekpep nnyịn aban̄a mfọnido oro owo mîdotke?

ENYENE IN̄WAN̄ VINE kiet ama ọwọrọ tụhi-tụhi usenubọk aka an̄waurua ndikpe mbonutom ndọn̄ ke in̄wan̄ vine esie. Mbonutom oro ẹma ẹnyịme se enye akaduakde ndikpe mmọ ẹnyụn̄ ẹketọn̄ọ utom ke in̄wan̄ esie. Edi mbonutom ikawakke ikem, ntre enye ama aka an̄waurua ediwak ini okokot mbon en̄wen ete ẹditiene ẹnam utom ke in̄wan̄ vine imọ onyụn̄ enyịme ndikpe kpukpru mmọ ukem ukem, idem ye mbon oro enye okokotde ke mbubreyo. Ke mbubreyo, enye ama okot kpukpru mbonutom ẹdibọ okụkutom mmọ. Enye ekekpe kpukpru mmọ ukem ukem. Se enye ọkọnọde owo emi akanamde utom toto ke usenubọk ke enye okonyụn̄ ọnọ owo emi akanamde utom hour kiet kpọt. Mbon oro ẹkenamde utom toto ke usenubọk ẹma ẹyat esịt. Edi enyene in̄wan̄ ama obụp mmọ ete: ‘Ndi mmotụk mbufo? Ndi idịghe se ikebierede ke n̄kpe mbufo oro? Ndi nnyeneke unen ndida okụk mi n̄kpe mbonutom mi nte mmade? Ndi ẹyat esịt ke ntak emi mfọnde ido?’—Matt. 20:1-15.

 ² Mbụk Jesus emi anam nnyịn iti “mfọnido Abasi oro owo mîdotke,” emi ẹtịn̄de ẹban̄a ediwak ini ke Bible. (Kot 2 Corinth 6:1.) Ikpakanaha ẹkpe mbon oro ẹkenamde utom hour kiet kpọt okụkutom usen kiet, edi enyene in̄wan̄ oro ama ọfọn mmọ mfọn oro mmọ mîkodotke. Ataifiọk emi anamde ndụn̄ọde aban̄a Bible ọdọhọ ke ikọ Greek oro ẹkabarede nte “mfọnido oro owo mîdotke,” emi ediwak Bible ẹkabarede nte “mfọn,” ọwọrọ ndinọ owo n̄kpọ emi enye mîdotke ndinyene.

3, 4. Didie ke Jehovah owụt nnyịn akakan mfọnido oro nnyịn mîdotke, ndien ntak emi enye akanamde emi?

³ Bible etịn̄ aban̄a “enọ mfọnido Abasi oro owo mîdotke.” (Eph. 3:7) Ntak emi Jehovah ọnọde nnyịn enọ emi, ndien didie ke enye ọnọ nnyịn enọ emi? Edieke ikpenịmde kpukpru ibet Jehovah ketket, ọwọrọ nnyịn ikpodot ndibọ se ededi oro enye ọnọde nnyịn. Edi nnyịn ikemeke ndinịm kpukpru ibet Jehovah ketket. Ntak edi oro Edidem Solomon, emi ekenen̄erede enyene ọniọn̄, ọkọdọhọde ete: “Baba edinen owo kiet idụhe ke isọn̄ eke anamde eti mînyụn̄ inamke idiọkn̄kpọ.” (Eccl. 7:20) Apostle Paul n̄ko ama ọdọhọ ete: “Kpukpru owo ẹnam idiọkn̄kpọ ẹnyụn̄ ẹtaba ubọn̄ Abasi,” onyụn̄ ọdọhọ ke “n̄kpọ eyenutom idiọkn̄kpọ edi n̄kpa.” (Rome 3:23; 6:23a) Ọwọrọ kpukpru nnyịn imodot n̄kpa!

⁴ Edi ke ntak emi Jehovah amade nnyịn etieti, enye ama ọnọ “ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie” edikpa ke ibuot nnyịn. Emi ekedi akakan mfọnido Abasi oro nnyịn mîdotke. (John 3:16) Paul ọkọdọhọ ke ẹma ẹnọ Jesus “ubọn̄ ye ukpono ke ndikakpa n̄kpa, man otode ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke enye akpatabi n̄kpa ke ibuot kpukpru owo.” (Heb. 2:9) Ih, “enọ oro Abasi ọnọde edi nsinsi uwem ke Christ Jesus Ọbọn̄ nnyịn.”—Rome 6:23b.

5, 6. Nso iditịbe edieke (a) iyakde idiọkn̄kpọ akara nnyịn? (b) iyakde mfọnido Abasi akara nnyịn?

⁵ Ntak emi nnyịn isinamde idiọkn̄kpọ inyụn̄ ikpade? Bible ọdọhọ ke ‘oto ke idiọkn̄kpọ owo kiet n̄kpa akara nnyịn nte edidem.’ (Rome 5:12, 14, 17) Edi imekeme ndibiere ke nnyịn iyomke idiọkn̄kpọ akara nnyịn aba. Edieke ibuọtde idem ke uwa ufak Jesus, iyọbọ ufọn mfọnido Abasi oro owo mîdotke. Bible ọdọhọ ete: “Ke ebiet emi idiọkn̄kpọ awakde, mfọnido oro owo mîdotke ọdọdiọn̄ awak akan. Ntak-a? Man, nte idiọkn̄kpọ eketienede n̄kpa akara nte edidem, kpasụk ntre n̄ko mfọnido oro owo mîdotke akpakara nte edidem oto ke edinen ido emi edisụn̄ọde ke nsinsi uwem ebe ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn.”—Rome 5:20, 21.

⁶ Okposụkedi emi nnyịn idide mme anamidiọk, ikpanaha iyak idiọkn̄kpọ akara nnyịn. Ke ini inamde idiọkn̄kpọ, nnyịn imesiben̄e Jehovah ite efen ọnọ nnyịn. Edi Paul ama odụri ikọt Abasi utọn̄ ete: “Inaha idiọkn̄kpọ akara mbufo, sia mbufo mîdụhe ke idak ibet edi ẹdude ke idak mfọnido oro owo mîdotke.” (Rome 6:14) Nso ufọn ke idibọ edieke iyakde mfọnido Abasi oro owo mîdotke akara nnyịn? Kop se Paul ọkọdọhọde mi: “Mfọnido Abasi oro owo mîdotke . . . [eteme] nnyịn ete ikûdu uwem unana uten̄e Abasi, inyụn̄ ifep mme udọn̄ ererimbot, inyụn̄ idu uwem ye eti ibuot ye edinen ido ye uten̄e Abasi ke editịm n̄kpọ emi.”—Titus 2:11, 12.

7, 8. Jehovah ndiwụt nnyịn mfọnido esie oro owo mîdotke “ke nsio nsio usụn̄” ọwọrọ nso? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁷ Apostle Peter ọkọdọhọ ete: “Adan̄a nte mbufo owo kiet kiet ẹbọde enọ, ẹda emi ẹnam n̄kpọ ẹnọ kiet eken nte nti mme akama-ukpọhọde mfọnido Abasi eke owo mîdotke emi ẹwụtde ke nsio nsio usụn̄.” (1 Pet. 4:10) Nso ke emi ọwọrọ? Ọwọrọ ke Jehovah ayan̄wam nnyịn iyọ idomo ekededi emi esịmde nnyịn. (1 Pet. 1:6) Enye oyonyụn̄ ọnọ nnyịn mfọnido esie oro owo mîdotke emi ekemde ye idomo oro.

⁸ Ke akpanikọ, Jehovah esiwụt mfọnido esie emi ke nsio nsio usụn̄. Apostle John ọkọdọhọ ete: “Koro oto ke se enye enyenede ọyọhọ ọyọhọ ke kpukpru nnyịn ikọbọ mfọnido oro owo mîdotke ikọrọ ke mfọnido oro owo mîdotke.” (John 1:16) Jehovah ọdiọn̄ nnyịn etieti ke ntak mfọnido esie emi enye owụtde nnyịn ke nsio nsio usụn̄. Didie ke enye ọdiọn̄ nnyịn?

9. Didie ke nnyịn ibọ ufọn mfọnido Abasi oro owo mîdotke, ndien didie ke nnyịn ikeme ndiwụt ke imadara se enye anamde emi?

⁹ Jehovah esifen mme idiọkn̄kpọ nnyịn. Ke ntak mfọnido esie emi, enye esifen mme idiọkn̄kpọ nnyịn amakam edi nnyịn imakabade esịt inyụn̄ idomo ofụri ukeme nnyịn nditre ndinam idiọkn̄kpọ. (Kot 1 John 1:8, 9.) Akpana isikọm Abasi inyụn̄ itoro enye ke ntak emi enye esifende ọnọ nnyịn. Apostle Paul ekewet ntem ọnọ nditọete esie oro ẹyetde aran ete: “[Jehovah] ama anyan̄a nnyịn osio ke odudu ekịm onyụn̄ esịn nnyịn ke obio ubọn̄ Eyen ima esie, emi otode ke enye ẹsio nnyịn ke ufụn ebe ke ufak, kpa edifen mme idiọkn̄kpọ nnyịn.” (Col. 1:13, 14) Jehovah ndisifen nnọ nnyịn anam nnyịn ika iso ibọ edidiọn̄ esie.

10. Nso ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke anam nnyịn inyene?

¹⁰ Nnyịn imekeme ndidu ke emem ye Abasi. Sia nnyịn ikadade idiọkn̄kpọ idimana, nnyịn idi mme asua Abasi. Edi Paul ọkọdọhọ ete: “Abasi [akada] n̄kpa Eyen esie esịn emem ke ufọt nnyịn ye idemesie ke ini nnyịn ikedide mme asua.” (Rome 5:10) N̄kpa Jesus anam nnyịn idu ke emem ye Abasi. Paul ama owụt ke mfọnido Abasi emi anam nnyịn ididu ke emem ye enye. Paul ọkọdọhọ ete: “Ke emi ẹma ẹkebat nnyịn [nditọete Christ oro ẹyetde aran] ke edinen ke ntak mbuọtidem, ẹyak nnyịn idu ke emem ye Abasi ebe ke Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, emi otode ke enye n̄ko nnyịn isan̄a ke mbuọtidem idụk mfọnido oro owo mîdotke emi nnyịn ke emi idude ke esịt; ndien ẹyak nnyịn idara ke idotenyịn ubọn̄ Abasi.” (Rome 5:1, 2) Idụhe edidiọn̄ eke okponde ntem!

11. Didie ke mbon oro ẹyetde aran ẹnam “mme erọn̄ en̄wen” ẹkabade ẹdi ndinen?

¹¹ Jehovah ekeme ndibat nnyịn ke edinen. Idụhe eke enende. Edi, prọfet Daniel ama ọdọhọ ke “mbon oro ẹnyenede ikike,” oro edi, mbon oro ẹyetde aran, ẹyenam “ediwak owo ẹkabade ẹdi ndinen” ke utịt ini emi. (Kot Daniel 12:3.) Mbon oro ẹyetde aran ẹkwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹkpep mme owo n̄kpọ, ndien emi anam Jehovah abat ediwak miliọn “mme erọn̄ en̄wen” ke edinen. (John 10:16) Mfọnido Abasi oro owo mîdotke anam enye ekeme ndibat mmọ ke edinen. Paul ọkọdọhọ ete: “Ke mfọn ke ẹbat mmọ ke edinen ke ntak mfọnido esie oro owo mîdotke ke edisio mmọ ke ufụn oto ke ufak oro Christ Jesus ekekpede.”—Rome 3:23, 24.

12. Didie ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke anam ikeme ndibọn̄ akam nnọ enye?

¹² Imekeme ndibọn̄ akam nnọ Jehovah.  Mfọnido Abasi oro owo mîdotke anam nnyịn ikeme ndibọn̄ akam nnọ enye. Ke ini ibọn̄de akam, etie nte n̄kpọ eke isan̄ade ikpere ebekpo esie. Paul akakam okot ebekpo Jehovah “ebekpo mfọnido oro owo mîdotke,” onyụn̄ ọdọhọ nnyịn ‘inyene ifụre ndisan̄a n̄kpere’ ebekpo emi. (Heb. 4:16a) Uwa ufak Jesus anam “nnyịn inyene ifụre emi nditịn̄ ikọ inyụn̄ inyene usụn̄ ndisan̄a n̄kpere [Jehovah] ye uko oto ke mbuọtidem oro nnyịn inyenede ke enye.” (Eph. 3:12) Mîkpedịghe mfọnido Abasi emi, nnyịn ikpekemeke ndibọn̄ akam nnọ enye.

13. Didie ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke esinam enye an̄wam nnyịn “ke nnennen ini”?

¹³ Anam nnyịn inyene un̄wam ke nnennen ini. Paul ama ọdọhọ nnyịn isibọn̄ akam inọ Jehovah ke ofụri esịt “man ẹkpetua nnyịn mbọm nnyịn ikponyụn̄ ikụt mfọnido oro owo mîdotke ke nnennen ini oro nnyịn iyomde un̄wam.” (Heb. 4:16b) Ini ekededi oro idomo m̀mê afanikọn̄ esịmde nnyịn, imekeme ndiben̄e Jehovah an̄wam nnyịn. Kpa ye oro nnyịn mîdotke un̄wam esie, enye esibọrọ akam nnyịn onyụn̄ anam nditọete nnyịn ẹn̄wam nnyịn man ikpekeme “ndinen̄ede nnyene uko ndọhọ nte: ‘Jehovah edi andin̄wam mi; ndifeheke ndịk. Nso ke owo ekeme ndinam mi?’”—Heb. 13:6.

14. Didie ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke esidọn̄ nnyịn esịt?

¹⁴ Ọdọn̄ nnyịn esịt. Abasi esidọn̄ nnyịn esịt ke ini afanikọn̄ ke ntak mfọnido esie emi. (Ps. 51:17) Paul ọkọdọhọ nditọete oro ẹkekọbọde ke Thessalonica, ete: “Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ ye Abasi Ete nnyịn, emi akamade nnyịn okonyụn̄ ọnọde nsinsi ndọn̄esịt ye eti idotenyịn ebe ke mfọnido oro owo mîdotke, ẹkpekam ẹdọn̄ mbufo esịt ẹnyụn̄ ẹnam mbufo ẹsọn̄ọ ẹda.” (2 Thess. 2:16, 17) Imesinen̄ede ikop ndọn̄esịt ke ini ifiọkde ke Jehovah ama nnyịn onyụn̄ ekere aban̄a nnyịn.

15. Nso ke idori enyịn ndinyene ke ntak mfọnido Abasi oro owo mîdotke?

 ¹⁵ Anam idori enyịn ndidu uwem ke nsinsi. Sia nnyịn idide mme anamidiọk, eke nnyịn okpokụre edieke Jehovah mîkpatuaha nnyịn mbọm. (Kot Psalm 49:7, 8.) Edi imọkọm Jehovah nte enye ọn̄wọn̄ọde ndinam nnyịn idu uwem ke nsinsi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Uduak Ete mi edi emi, ete kpukpru owo eke ẹkụtde Eyen ẹnyụn̄ ẹbuọtde idem ye enye ẹnyene nsinsi uwem, ndien ami nyanam mmọ ẹset ke akpatre usen.” (John 6:40) Nnyịn ikpekemeke ndidu uwem ke nsinsi mîkpedịghe mfọnido Abasi emi! Emi akanam Paul ọdọhọ ete: “Mfọnido Abasi oro owo mîdotke emi adade edinyan̄a ọsọk kpukpru orụk owo omowụt idem.”—Titus 2:11.

16. Nso ke ndusụk ikọt Abasi ke eyo mme apostle ẹkedomo ndinam?

¹⁶ Kpa ye oro Jehovah ọdiọn̄de nnyịn ke ntak mfọnido esie emi, ikpanaha ikere ke Jehovah idiyatke esịt ke se ededi oro inamde. Ndusụk ikọt Abasi ke eyo mme apostle ẹma ẹdomo ‘ndiwọn̄ọde mfọnido Abasi nnyịn oro owo mîdotke nsịn ke ndinam obukpo ido.’ (Jude 4) Mmọ ẹkekere ke imekeme ndinam idiọkn̄kpọ ekededi ekem ikpe Jehovah ubọk ite efen ọnọ mmimọ. Mmọ ẹma ẹkam ẹdomo ndinam nditọete eken ke esop ẹtiene mmọ ẹdu utọ uwem emi. Owo ekededi emi anamde utọ n̄kpọ emi mfịn omiom “spirit mfọnido oro owo mîdotke ata idiọk idiọk.”—Heb. 10:29.

17. Nso item ke Peter ọkọnọ?

¹⁷ Mfịn, Satan esinam ndusụk ikọt Abasi ẹkere ke sia Abasi esituade owo mbọm, ke imekeme ndinam se imama enye osụk efen ọnọ mmimọ. Kpa ye oro Jehovah esinyịmede ndifen mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt, enye esikam oyom nnyịn idomo ofụri ukeme nnyịn itre ndinam idiọkn̄kpọ. Enye ama anam Peter ewet ete: “Ke ntre, ndima, sia mbufo ẹma ẹkebem iso ẹnyene ifiọk emi, ẹkpeme idem mbak ndudue mme abiatibet edida mbufo awaha ọkpọn̄ usụn̄ onyụn̄ anam mbufo ẹduọ ẹkpọn̄ nsọn̄ọnda mbufo. Edi, ẹka iso ẹkọri ke mfọnido oro owo mîdotke ye ifiọk Ọbọn̄ ye Andinyan̄a nnyịn Jesus Christ.”—2 Pet. 3:17, 18.

18. Nso ke ana inam ke ntak emi Abasi ọfọnde ido ye nnyịn?

¹⁸ Nnyịn imenen̄ede ikọm Jehovah ke ntak mfọnido esie emi. Akpana emi anam nnyịn ikpono enye inyụn̄ in̄wam mbon en̄wen. Didie ke ikeme ndinam emi? Paul ọbọrọ ete: “Sia nnyịn, ndien, inyenede enọ eke edide nsio nsio nte ekemde ye mfọnido oro owo mîdotke emi ẹkenọde nnyịn, . . . edieke edide utom, ẹyak nnyịn ika iso inam utom emi; owo eke onyụn̄ ọnọde ukpep, yak enye aka iso ọnọ ukpep; owo eke onyụn̄ ọnọde item, yak enye aka iso ọnọ item; . . . owo eke atuade owo mbọm, yak enye anam emi ye idatesịt.” (Rome 12:6-8) Ntem, ke ntak oro Abasi ọfọnde ido ye nnyịn, ana isịn idem ikwọrọ ikọ, ikpep mme owo Bible, isọn̄ọ nditọete nnyịn idem, inyụn̄ ifen inọ owo ekededi emi eduede nnyịn.

19. Nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁹ Sia Jehovah ọdiọn̄de nnyịn ke ntak mfọnido esie oro owo mîdotke, akpana isịn ofụri ukeme nnyịn ‘inọ ọyọhọ ikọ ntiense iban̄a eti mbụk mfọnido Abasi oro owo mîdotke.’ (Utom 20:24) Iyeneme nte ikemede ndinam emi ke ibuotikọ oro etienede.