1. Mambe maselna ma yé ipôla mam ma yé bés nseñ ni mam di gwé ngôñ i bana?

I BI kéla le mam ma yé nseñ inyu mut binam ma ta bé ngandak, ndi mam a gwé ngôñ i bana ma yé ngandak. I nene le ngandak i ntehe bé maselna ma yé ipôla mam ma yé nseñ ni mam di gwé ngôñ i bana. Maselna ma yé le kii? Jam li yé nseñ li yé jam u nlama bana inyu niñ loñge. Bijek, mambot ni ndap​—bi yé toi mam ma yé bés nseñ. Jam u gwé ngôñ i bana li yé jam u ngwés bana, ndi li ta bé we nseñ inyu niñ yoñ i hiki kel.

2. Bôt ba gwé ngôñ ni mimbe mintén mi mam?

² Gwom bôt ba gwé ngôñ i bana bi yé mahéñha inoñnaga ni hee homa ba niñ. Mu biloñ bi bi gwé bé ngandak moni, libim li ga bana ndik ngôñ ni ndék moni inyu somb téléfôn, tutus, tole hisi. Mu biloñ bi bi gwé ngandak moni, bôt ba nla bana ngôñ i kôs ngandak mambot ma ma nhee diye, soso ndap, tole litôa li li nhee diye. To i ba lelaa, ndutu i yé ha homa nu​—di nla kahal hép nkus, di bôdôl ki bana ngôñ ni ngandak gwom, ibabé yéñ yi too bi yé bés nseñ tole to, ibabé to yéñ yi ibale di nla somb gwo tole heni.

3. Kii i yé i hép nkus?

³ Kii i yé i hép nkus? Hala a yé i lôôha tôñ inyu bigwel moo iloo kiki di ntôñ inyu ba ngwañ i pes mbuu. I hép nkus i nlôl mu ngandak mam di gwé ngôñ i bana, mu mam di mbii i bisu mu niñ yés, ni mu mam di nyéñ yônôs. I nti bés ngôñ i yéñ bana ngandak mam. I mut a nhép nkus a nla ba mut nu a gwé bé ngandak mam, tole mut nu a nsomb bé gwom bi yé diye. To bôt ba nyep ba nla kwo ikété hiandi i hép nkus, ba bii ha bé ki Ane kiki jam li bisu mu niñ yap.​—Lôk Héber 13:5.

4. Lelaa Satan a ngwélél “minheña mi mis”?

⁴ Satan a ngwélél bôt ba nyuñga ba nkoñ isi wé, inyu boñ le di tehe le i bana ngandak mam, to ibale ma ta toi bé bés nseñ, i ga lona bés ngandak maséé i niñ. Satan a gwé likeñge li mbuma ñañ inyu lem i yi gwélél “minheña mi mis.” (1 Yôhanes 2:15-17; Bibôdle 3:6; Bingéngén 27:20) Nkoñ isi u ñéba bés mam nya ndi nya, ibôdôl i mam ma ma nlôôha malam ikepam i gwañga bi mam, inyu tinde bés i yéñ bana mam ma. Baa u yé ngi somb yom, ha inyu bé le i bé we nseñ, ndi inyule i bi lémél we i mis? Bebeg u bi tehe yo mu nkuu biliñgeliñge tole u bi tehe ba mbambal yo i sabe. Ndi i mbus ngéda, u bi tehe nga le u nla niñ, niñ yoñ yosôna ngi yo? Mintén mi gwom mini mi ta bé bés nseñ. Mi yé gwom bi mpégdaha ndigi niñ yés, mi kôndge ki tômbôs bés. Mi nla yila hiandi inyu yés, mi boñ ki le di nimis bilem gwés bi mbuu, kiki bo i nigil Bibel, i kôôba ni ke i makoda, ni i yoñ ngaba i likalô hiki ngéda. U hôiga bañ le ñôma Yôhanes a bi béhe bés le: ‘Nkoñ isi u yé tagbe, yak minheña nwé.’

5. Kii i nla pémél bet ba ngwélél ngui yap yosôna inyu yéñ bana ngandak nkus?

⁵ Satan a nsômbôl le di gwélél nkus iloo kiki di ngwélél Yéhôva. (Matéô 6:24) I bet ba ngwélél ngui yap yosôna inyu yéñ nkus ba nsôk ba nimis maséé map, inyule ba nyéñ ndik yônôs ngôñ yap botama. Ba nla yak yila hôlô inyu mam ma mbuu, ba kwo ki ikété ngandak manoodana ni bikuu. (1 Timôtéô 6:9, 10; Masoola 3:17) Hala nyen Yésu a bi toñol mu ndémbél i mut nu a nwes mbôô. Ngéda ñañ u Ane u “nwéha ikété biloo . . . , minheña mi mam mape ba njôp bañ, ba ham bañga, ndi i num bé matam.”​—Markô 4:14, 18, 19.

6. Bimbe biniigana di nkôhna mu ñañ u Baruk?

⁶ Di yoñ hihéga hi nunu mut le Baruk, nu a bé mut matila nu Yérémia. Ngéda Yérusalem a bé bebee ni tjiba kiki mbañ i bi bôk pot, Baruk a bi bôdôl “yiñil yemede mam makeñi”​—a boñok biliya inyu bana mam ma nom bé. Ndi, jam jolisôna Yéhôva a bi bôn le a ga ti nye li bé ndigi le: “M’a ti we niñ yoñ.” (Yérémia 45:1-5) Ibabé nkaa, Djob a bé bé bebee i sôñ lingwañ li mut nye ki nye nu a bé niñ ikété tison i i bé lama tjiba. (Yérémia 20:5) Kiki di nkôôge bebee ni lisuk li hiai hini, nano a ta bé ngéda inyu yéñ bana ngandak mam. To ibale di ndiihe yaga lingwañ jés, tole di gwé mam di nlôôha gwés, di nlama bé bem le di ga pei ni masañgo més ngéda njiiha keñi i mbôdôl.​—Bingéngén 11:4; Matéô 24:21, 22; Lukas 12:15.

7. Kii di ga wan nano, ni inyuki?

⁷ Yésu a bi ti bés maéba ma nlôôha malam inyu hôla bés i bana mam ma yé bés nseñ i niñ ibabé le di kon woñi, di yila bôt a nhép nkus, tole di lona bésbomede nduña yañga. A bi ti mana maéba mu nkwel wé i ngii hikôa. (Matéô 6:19- 21) Di añ, di wan ki biniigana bi yé ntilga i kaat Matéô 6:25-34. I boñ hala i ga kwés bés nkaa le di nlama ‘ndugi yéñ Ane,’ he gwom bé.​—Lukas 12:31.

8, 9. (a) Inyuki di nlama bé lôôha tôñ inyu mam ma yé toi bés nseñ? (b) Kii Yésu a bé yi inyu bôt ba binam, ni inyu mam ma yé toi bo nseñ?

⁸ Añ Matéô 6:25. Ngéda Yésu a bi kal baemble nye le ba “tôñ bañ inyu nom [yap],” i nlélém ngéda, a bé kal bo le “ba waa tjelel.” Ba bé tjelel inyu ngim mam, ndi ba bé lama bé tôñ iloo héga inyu mam ma. Jon, Yésu a bé a kôli kal bo le ba nwas lem i. Ngéda di nlôôha tôñ tole tjelel, to ibale hala a yé yaga inyu mam ma ma yé bés nseñ, hala a nla yoñ bés mahoñol. Hala a nla ki boñ le di bôdôl béñge homa numpe, di hôya mam ma mbuu, ma ma yé bés mam ma bisu i niñ. Yésu a bé lôôha tôñ inyu banigil bé. Jon a bi kônde béhe bo ngélé ina mu nkwel wé i ngii hikôa, le ba jôs lem ibe i.​—Matéô 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Inyuki Yésu a bé kal le di waa tôñ inyu yom d’a je, yom d’a nyo, ni yom d’a haba? Baa mana mam bé mon ma nlôôha ba bés nseñ i niñ? Ñ, hala a yé maliga! Ibale di gwé bé njel i bana mam ma, baa di ga tôñ bé? Ibabé nkaa, di ga tôñ. Yak Yésu a bé yi hala. A bé tibil yi mam ma yé toi bôt mahee mu niñ yap i hiki kel. Ndi iloo hala, a bé yak a nyi mandutu makeñi banigil bé ba ga boma mbôgôl ñwii i mbus ha, i ngéda b’a niñil i “dilo di nsôk,” het “ngéda y’a ba nledek kiyaga.” (2 Timôtéô 3:1) Ikété mandutu ma, di nla sima bôt ba ba nhañha bôlô, mam ma ma nkônde hee diye, njal, ni liyep li mbuma ñañ. To hala, Yésu a bi unda le ‘nom i nlee bijek, nyuu ki i nloo bienk (tole mambot).’

10. Ngéda Yésu a bé niiga banigil bé i soohe, a bi unda le limbe jam li nlama ba li bisu i niñ yap?

¹⁰ I bibôdle bi nkwel wé i ngii hikôa, Yésu a bi niiga baemble nye i soohe Isañ wap nu ngii inyu mam ma yé nseñ inyu niñ yap. A bi kal bo le ba nla soohe le: “Ti bés koga i kôli ni bés len.” (Matéô 6:11) Kel ipe ki, Yésu a kal bo le ba soohe inyu mam ma yé bo nseñ inyu niñ. (Lukas 11:3) Ndi mana maéba, ma bé kobla bé le bigwel moo gwés gwon bi nlama ba jam li bisu mu mahoñol més. Mu nlélém masoohe, Yésu a bi sima malo ma Ane Djob kiki jam li bisu. (Matéô 6:10; Lukas 11:2) Inyu hôyôs mahoñol ma baemble nye, Yésu a bi tibil toñol lelaa Yéhôva a bi unda ngandak ngélé le a yé Nu a nyi tééda bôt ba binam.

11, 12. Kiki Yéhôva a ntééda dinuni di ngii loñge, kii hala a niiga bés? (Béñge bititii i bibôdle.)

¹¹ Añ Matéô 6:26. Di nlama tibil nun “dinuni di ngii.” To hala kiki bihégél bini bi yé disii, di nje ngandak mam kiki bo matam ma bie, mbôô, bitandi ni minsoñ. Ngéda di nhégda je u dinuni ni je u bôt ba binam, ibale yak dinuni di ban-ga ntel wés, ki di nje iloo bôt ba binam. Ndi dinuni di gwé bé le di sal nwom, tole di nwes mbôô inyu bana bijek. Yéhôva a nti bo gwom gwobisôna bi yé bo nseñ (Tjémbi 147:9) Hala a ngwés bé kal le Djob a nha tjo bijek ikété nyo! Dinuni di nlama ke yéñ gwo. Ndi bijek gwap bi yé ha, bi bak ki ngandak.

¹² Inyu Yésu, hala a bé lo bé nye i mahoñol le Isañ wé nu ngii a nla ti dinuni bijek, ndi a ti bé bôt ba binam mam ma tôbôtôbô ma ma yé bo nseñ. ^[1] (1 Pétrô 5:6, 7) Yéhôva a ga ha bé bijek ikété  manyo més, ndi a nsayap biliya gwés i sal bijek, tole i yéñ moni inyu somb mam ma yé bés nseñ. Ngéda di gwé ngôñ ni mahôla, a nla tinde bôt bape i kap gwom gwap ni bés. To hala kiki Yésu a bi kal bé le Djob a nti dinuni liyééne, ndi Yéhôva a nti bo yi, ngap, ni mam ma yé bo mahee inyu oñ mumbul map. Yéhôva a nla boñ nlélém jam inyu yés, kayéle a hôla bés i léba loñge liyééne inyu lihaa jés.

13. Kii ñunda toi le di gwé mahee iloo dinuni di ngii?

¹³ Yésu a bi kal banigil bé le: “Ni nloo ngandak diuuna [tole dinuni].” Ibabé pééna, Yésu a bééna i mahoñol mé le ndék ngéda, a bé lama ti niñ yé inyu bôt ba binam. (Hégha ni Lukas 12:6, 7.) Niñ Yésu a bi ti kiki sesema i bé bé inyu bihégél gwobisôna. Yésu a bi wo bé inyu dinuni di ngii, ndi a bi wo inyu yés, kayéle di la kon maséé i niñ i boga ni boga.​—Matéô 20:28.

14. Kii mut nu a ntôñ a ga la bé boñ kekikel?

¹⁴ Añ Matéô 6:27, MN. Inyuki Yésu a bi kal ni le mut nu a ntôñ a nla bé kônde to hikéñéé hi woo mu niñ yé? Inyule i lôôha tôñ inyu mam ma yé bés nseñ i niñ, i ga hôla bé bés i buñbaha niñ yés. I pot maliga, i lôôha tôñ i nla yak hubus niñ yés.

15, 16. (a) Yéhôva a ntôñ inyu bilalañ bi bikai. Kii hala a niiga bés? (Béñge bititii i bibôdle bi yigil.) (b) Mambe mambadga di nlama badba? Inyuki di nlama boñ hala?

¹⁵ Añ Matéô 6:28-30. Njee ikété yés a ta bé maséé i bana loñge mbot, téntén ngéda a nyoñ ngaba i mam ma mbuu ​—kiki bo i ke i téé likalô, tole i ke i makoda makeñi? Ndi to hala, baa di nlama ‘tôñ inyu bienk’? Yésu a ntémb a ñôt mahoñol més mu mam Yéhôva a nheg. Nano, hala a yé inyu hôla bés i nigil ngandak mam i ngéda di mbéñge bilama bi “bilalañ bi bikai.” Bebeg le Yésu a bé pot inyu mintén ni mintén mi mbônji yosôna mi mi mpôôna bilalañ, mi ban-ga ki wap ntén u bilama. Mbônji i mbañ bé mambot, to kôñôl, i nkôñôl bé inyu haba wap. Ndi bilama gwap bi nlémél bôt bobasôna! Ñ, “to Salômô nyemede yaga ikété lipém jé jolisôna a ba eñgep bé kiki lalañ yada mu”!

¹⁶ U hôiga bañ lini jam li tôbôtôbô Yésu a bé yéñ niiga: “Ndi ibale Nyambe a ñenk mabui ma bikai hala . . . , a bé ba hémle titigi, ba a ta bé le a enk bé iloo hala?” Ibabé pééna, a ga boñ hala! Ndi banigil ba Yésu ba bééna ndék pééna mu miñem nwap inyu jam li. (Matéô 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Ba bééna ngôñ i bana soso hémle, ni bii botñem yap yak Yéhôva. Baa mam ma yé lelaa inyu yés? Baa di nhémle ni ngui le Yéhôva a gwé ngôñ, a ban-ga ki ngui i tééda bés loñge?

17. Kii i nla ôbôs maada més malam ni Yéhôva?

¹⁷ Añ Matéô 6:31, 32. Di nlama bé nigle bôt ba “biloñ bipe,” ba ba nhémle yaga bé le ba gwé Isañ nu ngii, nu a ntôñ ba ba mbii yéñe i Ane yé kiki jam li bisu mu niñ yap. Ibale di nyéñ bana mam momasôna biloñ bi nkoñ isi bi nyéñ ibabé waa, hala a ga ôbôs maada més malam ni Yéhôva. Ndi, di nla ba nkwoog nkaa le ibale di mboñ yaga jam di nlama boñ​—hala wee di nyoñ mam ma mbuu  kiki jam li bisu mu ñin yés​—Yéhôva a ga nim bé bés biloñge bi mam. Lem yés i “siñge Nyambe ñem [tole i téñbe i bégés Djob nyetama]” i nlama tinde bés i kon maséé ni “bijek ni mbot,” hala wee koga i kel ni homa liyééne.”​—1 Timôtéô 6:6-8.

18. Kii Yéhôva a nyi mu niñ i hiki wada wés, ni kii a ga boñ inyu yés?

¹⁸ Añ Matéô 6:33. Hiki ngéda, banigil ba Yésu ba nlama bii Ane Djob kiki jam li bisu mu niñ yap. Ibale di mboñ hala, ndik kiki Yésu a bi kal, “gwom bini gwobisôna gw’a kôndnana bé.” Inyuki a bi kal hala? A bi toñol jam li mu nlôñ u bé bôk: “Isoñ nan nu a yé ngii a nyi le gwom bini gwobisôna [bi bi yé bés nseñ i niñ] bi nsômblana inyu nan.” Bijek, mambot, liyééne, Yéhôva a nla pala yimbe le mana mam ma mbéda bés iloo yak le bésbomede di nyi hala. (Filipi 4:19) A nla yak yi mbot yés, i i ga ôbi ndék ngéda. A nyi bimbe bijek bi yé bés nseñ, ni ntén liyééne u yé loñge inyu yés, inoñnaga ni bikeñi bi lihaa jés. Yéhôva a ga boñ kii yosôna i mbéda inyu boñ le di bana mam ma yé toi bés nseñ.

19. Inyuki di nlama bé tôñ inyu mam ma nla kwél bés i dilo di nlo?

¹⁹ Añ Matéô 6:34, MN. Yimbe le inyu ngélé i nyônôs iba, Yésu a nkal le: “Kekikel, ni tôñ bañ inyu yani.” A nyéñ le di yoñ mandutu ma niñ, hiki kel kiki ma nlo​—di bak yaga nkwoog nkaa le Yéhôva a ga hôla bés. Ibale mut a nlôôha tôñ inyu mam ma nla kwél nye i dilo di nlo, a nla bôdôl bôdlene nyemede ñem ilole a bôdlene Djob ñem. Sôk i nsôk, hala a nla ôbôs maada mé ni Yéhôva.​—Bingéngén 3: 5, 6; Filipi 4:6, 7.

20. (a) Limbe jam u nla yéñ boñ mukété nson u Yéhôva? (b) Kii u nla boñ inyu suhus likala joñ li niñ?

²⁰ Ibale di nwaa yéñ gwéñe bi Ane, inyule di nlôôha yéñ bigwel moo, hala a ga bana bé mahee mo kiki mo. Ndi bés, di nlama noñ mam ma mbuu. Kii héga, baa u nla ke i likoda het ba gwé ngôñ ni baañal ñañ u Ane? Baa u nla yila nsañal? Ibale u yé nsañal, baa u ma hek pék i yônôs lipep inyu suklu i baañal ñañ nlam? Baa u nla sal ngim mangéda i Bétel, tole i homa ba ngwélél inyu ngobol? Baa u nla yila nhôla maoñ, u kenek ngim mangéda inyu oñ mandap ma Ane? Noode hoñol mam u nla boñ inyu suhus likala joñ li niñ kayéle u kônde jôp ikété minson mi Ane. Ikété masoohe, wan mini minkéñég mi matila le: “ Lelaa me nla suhus likala jem li niñ.” I mbus, bôdôl boñ mam ma ga hôla we i yônôs ngôñ yoñ.

21. Kii i ga hôla we i kônde kôôge Yéhôva bebee?

²¹ Yañga bé nyen Yésu a bi niiga bés i yéñ Ane, he gwom bé. Ibale di mboñ hala, kekikel di ga tôñ bé inyu mam ma yé toi bés nseñ. Di ga kônde kôôge Yéhôva bebee ngéda di mbii botñem yés i ngii yé, iloole di yéñ bana hiki yom inyu yônôs hiki ngôñ i nlo bés i ñem. I suhus likala jés li niñ i len ini i ga hôla bés i ‘kôbda bañga niñ [i i nlo] moo.’​—1 Timôtéô 6:19.