1. Ifa sókkofesenin ekkewe mettóch mi lamot ngenikich me ekkewe mettóch sia chék mochen?

 MI CHÉK wor fitu mettóch mi lamot ngenikich fán iten ach sipwe manaw. Áwewe chék, a lamot ngenikich anach mwéngé, úfach, me eú leeni sipwe nónnóm ie. Nge ese wor muchún ekkewe mettóch sia tongeni mochen an epwe nóm rech. Chómmóng aramas rese mirititi pwe esap meinisin ekkewe mettóch ra mochen, mi wesewesen lamot ngeniir pwe repwe manaw.

2. Ikkefa ekkóch mettóch aramas ra mochen?

² Mochenin emén chón eú fénú mi wéúngaw epwe tongeni fókkun sókko seni mochenin emén chón eú fénú mi wéúéch. Lón ekkóch leeni, aramas repwe mochen an epwe wor néúr phone, waar skuter, are fénúeni eú kúkkún fénú. Nge lón ekkóch leeni, aramas ra mochen epwe wor chómmóng úfer mi mémmong, imwer mi watte, are war tarakú mi mémmong. Nge ese lifilifil ia sia nónnóm ie are ifa úkúkún moni mi nóm rech, sia tongeni poputá le mochen achommonga ach pisek ese lamot ngenikich are ese wesewesen naf néúch moni le mééni.

3. Met weween tongen pisek?

³ Met weween tongen pisek? Ina ekiekin emén aramas mi chék ekieki pisek lap seni an riri ngeni Kot. Ese menemenéch ren ekkewe mettóch mi lamot ngeni fán iten an epwe manaw, nge a chék mochen epwe akkachommongaaló minne a nóm ren. Pwal mwo nge chókkewe ese wor néúr watteen moni are chókkewe rese kamé pisek mi mémmong ra tongeni ttur lón ssáren tongen pisek. Ra tongeni úkú seni ar akakkomwa lón manawer ewe Mwúún Kot.​—Ipru 13:5.

4. Ifa usun Satan a áeá “mochenian lemas” le etipetipakich?

⁴ Satan a mochen ach sipwe lúkú pwe sia chék tongeni pwapwaiti manaw ika a chómmóng pisekich. Ina minne, a áeá ei fénúfan me “mochenian lemas” an epwe etipetipakich pwe sipwe mochen achommonga minne a nóm rech. (1 Joh. 2:15-17; Ken. 3:6; SalF. 27:20) Sia kan kúkkúna me rongorong ekkewe minen advertise mi etipetipakich le mééni ekkewe pisek mi kerán katowu. Ka fen mééni och pisek pokiten chék a fókkun ling me lón ewe sitowa, are ka kúna lón minen advertise? Ika ina, neman ka mirititi mwirin pwe ena pisek ese kon lien lamot ngonuk. Ika sia kan kakkamé mettóch ese lamot ngenikich, epwe tongeni áweiresi manawach. Ekkena pisek ra tongeni erikikicheló seni ach angang ngeni Jiowa. Áwewe chék, mi tongeni efisi an esap chúen naf ach fansoun le káé Paipel, ammólnatá me fiti ekkewe mwich, me ló afalafal iteitan. Chechchemeni án aposel Johannes ei kapasen éúréúr: “Fanüfan me mettochun lon aramas ra kon mochenia ngeni repwe morola.”

5. Met a tongeni fis ngeni chókkewe mi áeá watteen ar péchékkúl le achómmóngaaló met mi nóm rer?

⁵ Satan a mochen sipwe áeá ach péchékkúl le awatteelóói néúch moni me pisekich lap seni ach sipwe áeá ach péchékkúl fán iten Jiowa. (Mat. 6:24) Nge ika ina chék met sipwe féri, iwe esap wor aúchean manawach. Sia tongeni meefi lichippúng are tolong lón watteen osukosuken moni. Nge ewe mi fen ngaw seni ena, a tongeni péút senikich ach lúkúlúk wóón Jiowa me an we Mwú. (1 Tim. 6:9, 10; Pwär. 3:17) Jesus a erá pwe “mochenian ekewe sokopaten mettoch,” ra usun chék ekkewe irá félúfél mi tongeni aúkaló án ekkewe pwikil mááritá me ar repwe uwa.​—Mark. 4:14, 18, 19.

6. Ifa ewe lesen sia káé seni pwóróusen Paruk?

⁶ Ekieki mwo usun Paruk, néún ewe soufós Jeremaia we seketeri. Lupwen Paruk a poputá le “kütta mettoch mi watte” fán pwisin itan, Jiowa a áchema ngeni pwe ekiseló chék Jerusalem epwe taló. Nge a pwon ngeni Paruk pwe epwe amanawa i. (Jer. 45:1-5) Itá úrúrún Paruk epwele fen menemenéch ren ena. Jiowa esap túmúnú pisekin ekkewe aramas lón ena telinimw epwele kataló. (Jer. 20:5) Sia nóm lón ei fansoun arapakkan chék án Satan ei ótót epwele kataló. Iwe, esap iei ewe fansoun sipwe achómmóngaaló pisekich. Itá sisap pwal ekieki pwe mwirin ewe riáfféú mi lapalap, pisekich epwe chúen nóm rech, pwal mwo nge ekkewe pisek mi kon aúchea me rech.​—SalF. 11:4; Mat. 24:21, 22; Luk. 12:15.

7. Met sipwele pwóróus wóón iei, me pwata?

⁷ Iwe, ifa usun sipwe chék nefotofot wóón ekkewe mettóch mi lamot seni meinisin lón manawach atun sia túmúnú pwisinkich me ach famili? Ifa usun sipwe túmúnúkich seni tongen pisek? Met a tongeni álisikich ach sisap kon aúreki ach ataweei osupwangach? Jesus a awora ngenikich kapasen emmwen mi múrinné seni meinisin usun ena lón an we Afalafal Wóón ewe Chuuk. (Mat. 6:19-21)  Sipwe álleani me etittina masouen Mateus 6:25-34. Ach féri ena epwe apéchékkúlakich ach sipwe kúkkútta án Kot we Mwú, nge esap pisek.​—Luk. 12:31.

8, 9. (a) Pwata itá sisap kon aúreki met sia osupwangan? (b) Met Jesus a silei usun aramas me minne mi lamot ngeni manawer?

⁸ Álleani Mateus 6:25. Jesus a silei pwe néún kewe chón káé ra lólileniesini met repwe áni, únúmi, me úfeni. Ina popun lón an we Afalafal Wóón ewe Chuuk, a ereniir: “Ousap öüreki manauemi.” Jesus a mochen álisiir le weweiti ewe popun itá resap aúreki ekkena mettóch. A silei pwe ika ra kon aúreki pwal mwo nge ekkewe mettóch mi wesewesen lamot ngeni manawer, ra tongeni ménúkaaló ekkewe mettóch mi kon lamot lón manawer. Jesus a fókkun tongei néún kana chón káé ina popun lón an we afalafal a éúréúrer fán rúáánú usun efeiengawen ena sókkun ekiek.​—Mat. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Nge met popun Jesus a erenikich ach sisap aúreki met sipwe áni, únúmi, are úfeni? Weween pwe ese lamot ngenikich mwéngé me úf? Aapw, esap ina. Sia kan aúrek ika ese naf néúch moni le mééni ekkena mettóch, me Jesus a silei ena. A silei met aramas ra osupwangan. A silei pwe “lon ekewe ränin lesopolan,” néún kewe chón káé repwe nóm lón fansoun weires. (2 Tim. 3:1) Lón ei fansoun chómmóng aramas rese tongeni kúnékún ar angang, me liwinin mettóch a chék wakkattetá. Lón chómmóng leeni, aramas ra fókkun wéúngaw me ese naf are ese fen wor ener mwéngé. Nge Jesus a pwal silei pwe a lamot ngeni emén manawan lap seni mwéngé, me inisin lap seni úf.

10. Lupwen Jesus a áiti ngeni néún kewe chón káé ifa usun repwe iótek, met ewe a apasa pwe itá epwe kon lamot lón manawer?

¹⁰ Me akkomwan, Jesus a áiti ngeni néún kewe chón káé pwe lupwen repwe iótek repwe tingorei Semer lón láng an epwe awora ngeniir minne mi lamot ngeni manawer. Ra tongeni iótek: “Kopwe ngenikem anem mongö ikenai.” (Mat. 6:11) Lón pwal eú fansoun, a ereniir ar repwe iótek: “Kopwe ngeni kem iteiten ran ewe mongo mi namwot ngeni kem.” (Luk. 11:3, Kapasen God) Nge esap weween pwe sipwe ekkekieki ach sipwe ataweei osupwangach iteiten fansoun meinisin. Jesus a ereni néún chón káé pwe ar ikkiótek fán iten warotoon án Kot we Mwú a kon lamot lap seni ar repwe ikkiótek fán iten pwisin osupwanger. (Mat. 6:10; Luk. 11:2) Ren án Jesus epwe álisi néún chón káé ar resap aúrek, a oururu letiper ren an áchema ngeniir pwe Jiowa a túmúnú férian kewe meinisin.

11, 12. Met sia tongeni káé seni án Jiowa túmúnú ekkewe machchang? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

¹¹ Álleani Mateus 6:26. Mi lamot sipwe “nenengeni ekewe mansüsü” fán láng. Inaamwo ika ekkewe machchang ra chék kúkkún nge ra mwéngé watte. Ren enletin, ika lélléén emén machchang epwe usun lélléén emén aramas, iwe epwe watte ewe mwéngé epwe áni lap seni emén aramas. Ekkewe machchang ra mwéngé féún irá, pwikil, kúkkúnún man, me uun. Nge ese pwal lamot ngeniir ar repwe fótuki pwikilin irá me féri ar ataken mwéngé. Jiowa a awora mettóch meinisin mi lamot ngeniir. (Kölf. 147:9) Pwúngún, Jiowa ese waalong ewe mwéngé lón awer. Mi lamot repwe ló kútta ener mwéngé, nge mi chék kawor ngeniir.

¹² Jesus a fókkun silei pwe ika Seman we a túmúnú ekkewe machchang, iwe epwe pwal túmúnú aramas. ^[1] (1 Pet. 5:6, 7) Pwúngún, sipwe usun chék ekkewe machchang, mi lamot sipwe pwal angang, sisap chipwang. Sia tongeni féri ach ataken  mwéngé are angang pwe sipwe tongeni kamé anach mwéngé. Jiowa a tongeni efeiéchú ach angang weires. Lupwen ese naf néúch moni me anach mwéngé, i a chúen tongeni awora minne mi lamot ngenikich. Áwewe chék, ekkewe ekkóch ra tongeni fang ngenikich minne a wor rer. Jiowa a pwal awora ngeni ekkewe machchang ewe leeni repwe tongeni nóm ie. A atufichiir me awora ngeniir ekkewe mettóch mi lamot pwe repwe tongeni féri fásser. Jiowa a pwal tongeni álisikich ach sipwe kúna ewe leeni mi fich ngeni ach famili an epwe nóm ie.

13. Met a ánnetatá pwe kich mi aúchea lap seni ekkewe machchang?

¹³ Mwirin án Jesus áchema ngeni néún kewe chón káé pwe Jiowa a amwéngééni ekkewe machchang, a eisiniir: “Ifa usun, ämi ousap kon aüchea seniir?” (Apépé ngeni Lukas 12:6, 7) Lupwen Jesus a apasa ena, ese mwáál a ekieki an we epwele fangóló manawan fán ásengesin meinisin aramas ekiseló chék. Ewer, Jesus ese fangóló manawan fán iten ekkewe machchang are pwal ekkóch man. Nge a máló fán ásengesich pwe sipwe tongeni kúna manaw esemuch.​—Mat. 20:28.

14. Met emén mi kan aúreki mettóch esap tongeni féri?

¹⁴ Álleani Mateus 6:27. Iwe, pwata Jesus a erá pwe emén mi aúreki mettóch esap tongeni attama manawan? Popun, pún ika emén a kon aúreki osupwangan rán me rán, saminne epwe álisi an epwe attamaaló manawan. Ren enletin, ika emén a kon watte an aúreki mettóch, a tongeni semmwen pwal mwo nge máló.

15, 16. (a) Met sia tongeni káé seni án Jiowa túmúnú “ekewe kiopun lemäl”? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.) (b) Ikkefa ekkewe kapas eis mi lamot sipwe pwisin eisinikich, me pwata?

 ¹⁵ Álleani Mateus 6:28-30. Sia pwapwa lupwen mi wor úfach mi múrinné, ákkáeúin fán iten mwich me mwichelap are ach ló afalafal. Nge mi wor popun ach sipwe ‘öüreki üfach’? Jesus a pwal áchema ngeni néún kewe chón káé usun án Jiowa túmúnú férian kewe. Jesus a eáni áwewe “ekewe kiopun lemäl,” ekkewe sókkopaten péén irá mi lingéch. Ekkena péén irá rese pwisin tei úfer. Nge ra fókkun lingéch, ina popun Jesus a erá pwe pwal mwo “king Salomon lon wöün meinisin esap üföüf üf mi ling usun lingen ekei pön kiop.”

¹⁶ Ekieki usun met Jesus a apasa mwirin: “Are iei usun än Kot aüfa ekewe fetilin lemäl, . . . ifa usun, Kot esap fokun aüföüfakemi lap seniir? Ämi oua lükülük kisikis!” Ewer, Kot epwe fókkun túmúnúkich! Nge mi lamot pwe néún Jesus kewe chón káé repwe apéchékkúlaló ar lúkú. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Mi lamot repwe lúkú pwe Jiowa a mochen túmúnúúr me epwe wesewesen féri ena. Nge ifa usun kich? Sia lúkú pwe Jiowa epwe túmúnúkich?

17. Met a tongeni atai ach riri ngeni Jiowa?

¹⁷ Álleani Mateus 6:31, 32. Chómmóng aramas rese silei Jiowa ra akkomwa lón manawer ar repwe achommonga pisekiir me néúr moni. Nge ika sia pwal féri ena, epwe tongeni atai ach riri ngeni Kot. Sia silei pwe Jiowa, i Semach me a tongekich. Sia lúkúlúk pwe ika sia apwénúetá letipan me akkomwa an we Mwú, iwe i epwe fangoto mettóch meinisin mi lamot ngenikich me pwal ekkóch mettóch. Sia pwal mirititi pwe ach  ririéch ngeni Jiowa, ina met epwe atoto ngenikich pwapwa enlet, me ena mettóch epwe álisikich ach sipwe menemenéch ren úkúkún “anach me üfach” mi lamot ngenikich.​—1 Tim. 6:6-8.

18. Met Jiowa a silei usun pwisin nónnómun manawach, me met epwe féri fán itach?

¹⁸ Álleani Mateus 6:33. Ika sia akkomwa án Kot we Mwú lón manawach, iwe Jiowa epwe awora meinisin met mi lamot ngenikich. Jesus a áweweei ewe popun sia tongeni lúkúlúk wóón ena pwon. A erá: “Sememi lon läng a silei pwe oua osupwang ren ekei mettoch.” Jiowa a silei met ka osupwang ren, pwal mwo nge me mwen óm kopwe silei. (Fil. 4:19) A silei ika kopwele osupwang ren úfom. A pwal silei óm osupwangen mwéngé, me osupwangen óm famili ren ia oupwe nóm ie. Jiowa epwe túmúnú pwe epwe awora ngonuk met mi wesewesen lamot ngeni manawom.

19. Pwata a lamot sisap kon aúreki usun met a tongeni fis lón mwach?

¹⁹ Álleani Mateus 6:34. Jesus a pwal erenisefálli néún chón káé: “Ousap öürek.” Jiowa epwe awora minne a lamot ngeni manawach rán me rán. Ina minne, ese wor popun ach sipwe kon aúreki usun met epwe fis lón mwach. Pún ika sia kan aúrek, sipwe tongeni poputá le lúkúlúk wóón pwisin kich, iwe a tongeni ta ach riri ngeni Jiowa. Nge mi lamot sipwe fen unusen lúkúlúk wóón i.​—SalF. 3:5, 6; Fil. 4:6, 7.

20. (a) Met ka tongeni achocho ngeni lón án Jiowa we angang? (b) Met ka tongeni féri pwe kopwe ámecheresaaló nónnómun manawom?

²⁰ A ifa me elichippúngún ika esap chúen naf ach péchékkúl le angang ngeni Jiowa pokiten sia fókkun achocho le achommongaaló minne a nóm rech! Itá sipwe fen fang ngeni Jiowa mettóch mi múrinné seni meinisin. Áwewe chék, en mi tongeni mwékút ngeni eú mwichefel mi wor osupwangen chón afalafal ie? Ka tongeni pioneer? Are ika en emén pioneer iei, ka fen ekieki le fiti ewe Sukulen Chón Afalafala ewe Mwú? En mi tongeni awora fitu rán lón eú wiik pwe kopwe álillis lón Bethel are lón eú ofesin chiyakúún pwóróus? Are neman ka tongeni álillis lón kaútáán ekkewe Leenien Mwich. Ekieki met ka tongeni féri pwe kopwe ámecheresaaló nónnómun manawom pwe epwe wor óm fansoun me péchékkúl fán iten angangen án Kot we Mwú. Ewe pwóór itelapan “ Ifa Usun Kopwe Ámecheresaaló Nónnómun Manawom?” a awora ekkóch minen pesepes. Iótek ngeni Jiowa an epwe álisuk le filatá met a lamot kopwe féri. Mwirin, poputá le féri ekkewe ekkesiwil.

21. Met a tongeni álisuk le arap ngeni Jiowa?

²¹ Jesus a áiti ngenikich ach sipwe kútta akkomw án Kot we Mwú. Lupwen sia féri ena, sia ttii senikich ach sipwe kon aúreki ekkewe mettóch sia osupwangan. Sia arap ngeni Jiowa pokiten sia lúkú pwe i epwe túmúnúkich. Sia káé le nemeni pwisinkich pwe sisap mééni mettóch meinisin sia mochen are meinisin sia kúna lón ei fénúfan nge meit ika mi naf néúch moni le mééni. Ika sia ámecheresaaló nónnómun manawach iei, epwe álisikich le akkamwéchú ach tuppwél ngeni Jiowa me “angei ewe manau, iei ewe enletin manau,” ewe Kot a pwon ngenikich.​—1 Tim. 6:19.