1. Ve kĩvathũkany’o kĩva katĩ wa syĩndũ ila sya vata na ila mũndũ wĩw’aa ayenda kwĩthĩwa nasyo?

ANDŨ maasyaa kana mavata ma mũndũ nĩ manini, ĩndĩ syĩndũ ila ngoo yake yendaa iitalĩka. Kĩu kĩonany’a kana andũ aingĩ maivathũkanasya syĩndũ ila sya vata na ila mekwĩw’a mayenda. Ĩndĩ kyo kĩvathũkany’o nĩ kĩva? Syĩndũ ila sya vata nĩ syĩndũ ila waĩle kwĩthĩwa nasyo nĩ kana wĩkale thayũ. Syĩndũ imwe syĩsĩkĩe sya vata nĩ lĩu, ngũa, na ũkomo. Kĩvathũkany’o na syĩndũ isu sya vata, ve syĩndũ ingĩ mũndũ wendaa kwĩthĩwa nasyo o na kau ti sya lasima nĩ kana ekale thayũ.

2. Nĩ syĩndũ ta syĩva andũ mendaa kwĩthĩwa nasyo?

² Syĩndũ ila andũ mendaa kwĩthĩwa nasyo kĩsionĩ kĩmwe no syĩthĩwe syĩ kĩvathũkany’o na ila angĩ ma kĩsio kĩngĩ mendaa. Aingĩ ala mekalaa nthĩ ila ite nthwii no kwĩthĩwa mekũlasya keka nĩmakwata mbesa itonya kũũa kasimũ, kamota, kana kawanza. Namo ala mekalaa nthĩ ila nthwii no kwĩthĩwa kĩla mendaa nĩ kũũa ngũa mbingĩ na sya mbesa, kũthooa nyũmba nenange, kana ngalĩ ya mbesa mbingangĩ. Ĩndĩ o na wĩthĩwe wĩkalaa kĩsionĩ kĩva, mũisyo nĩ ũmwe naw’o nĩw’o ũũ: no ũkwatw’e nĩ kĩtei kya wendi wa malĩ,  kana kwa ndeto ingĩ, kwenda syĩndũ mbingangĩ kĩla ĩvinda, wĩthĩwe wĩ na vata nasyo kana ndwĩ na vata nasyo, kana wĩthĩwe i mbesa wĩ nasyo kana ndwĩ nasyo.

3. Mũndũ wĩ na wendi wa malĩ ekaa ata?

³ Mũndũ wĩ na wendi wa malĩ ekaa ata? Mũndũ wendete malĩ asũanĩaa syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ kĩla ĩvinda vandũ va kũsũanĩa maũndũ ma kĩ-veva. Mũndũ wa ũko ũsu nde ũndũ ũngĩ wendete mũno kana wonaa wĩ wa vata mũno ta kũmantha malĩ. Wendi wa malĩ ũtumaa twenda kwĩyũmbĩlĩĩla syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. Ĩndĩ ala me na mbesa mbingĩ ti mo methĩawa na wendi wa malĩ me oka na mũndũ ndesa kũtw’ĩka e na wendi wa malĩ nũndũ wa kũthooa syĩndũ sya mbesa mbingĩ. O na ala ngya no makwatw’e nĩ kĩtei kya kwenda malĩ na mayĩthĩa maekie kũmantha Ũsumbĩ mbee.—Aevl. 13:5.

4. Satani atũmĩaa ata “wendi wa metho”?

⁴ Satani atũmĩaa viasala sya nthĩ ĩno kwa nzĩa ĩtonya kũtuma tũĩkĩĩa kana tũyĩsa kũtana ethĩwa tũi na syĩndũ imwe sya kĩ-mwĩĩ, o na ethĩwa ti sya lasima kwitũ nĩ kana twĩkale thayũ. E ũtũĩka wa kũtũmĩa ‘wendi witũ wa metho.’ (1 Yoa. 2:15-17; Mwa. 3:6; Nth. 27:20) Nthĩ yĩthĩawa na syĩndũ sya kĩla mũthemba, imwe nzeo ki na ingĩ isaeny’e vyũ, ĩndĩ imwe nĩsyakwendeesya mũno. We wĩ mũthenya waathooa kĩndũ nũndũ wa kwĩthĩwa woona kĩikaathĩĩwa matangasonĩ kana wakyona ndukanĩ, ĩndĩ ti kwĩthĩwa waĩ na vata mũnene nakyo? Wamina kũkĩthooa waaĩthĩa kaĩ wĩĩ o ũtonya kwĩkala ũte nakyo? Syĩndũ ta isu tũte na vata mũnene nasyo syĩkaa kũtũvĩngĩĩsa na kũtũnosya. Itw’ĩkaa kĩtei kwitũ na iivĩngĩĩsa mĩvango yitũ ya kwĩmanyĩsya Mbivilia, kwĩyũmbanĩsya maũmbano, vamwe na kũthi maũmbanonĩ, o na kũthi ũtavany’a tũte kũtĩĩa. Lilikana ũkany’o ũũ mũtũmwa Yoana watũnengie: “Nthĩ nĩnĩũvĩta, na wendi wayo.”

5. Vaendaa ata mũndũ atũmĩa ĩvinda yingĩ mũno aimantha malĩ?

⁵ Satani endaa tũthũkũme Ũthwii vandũ va kũmũthũkũma Yeova. (Mt. 6:24) Ala matũmĩaa ĩvinda yingĩ maimantha malĩ mesaa kwĩthĩa mate na ũtanu nũndũ kĩla mekwĩka no kwĩanĩsya mawendi moo. Na ethĩwa ti ũu, mesaa kwĩyĩthĩa na kĩmako, kana makw’ĩte ngoo na mate na ngwatanĩo nzeo na Yeova. (1 Tim. 6:9, 10; Ũvu. 3:17) Maũndũ moo methĩawa mailyĩ o tondũ Yesũ waeleisye nthĩnĩ wa ĩla ngelekany’o ya mũvandi. Ĩla ũvoo wa Ũsumbĩ ‘wavuĩwa mĩw’anĩ, ĩtomo ya syĩndũ ingĩ nĩyĩlikaa, na kũnyita ĩla ndeto, na ĩilea ũsyaa.’—Mko. 4:14, 18, 19.

6. Ngewa ya Mbaluku yĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁶ Kwaeka twone ngelekany’o ya mũandĩki wa Yelemia ũla weetawa Mbaluku. Ĩvinda yĩla ndũa ya Yelusaleme yaangĩe kwanangwa, Mbaluku ambĩĩe ‘kwĩmanthĩa maũndũ manene.’ Asu maĩ maũndũ mataĩ mamũtethya kwa ĩvinda ĩasa. Ĩndĩ kĩndũ kĩla waaĩlĩte kwĩkwatya evonoka nakyo no kĩla Yeova wamwathie ĩla wamwĩie atĩĩ: ‘Thayũ waku, ngakũnenga wĩthĩwe mũtavo.’ (Yel. 45:1-5) Ngai ndaĩ esa kũsũvĩa malĩ ya mũndũ o na wĩva ndũa ĩsu ĩyanangwa. (Yel. 20:5) O ta ũu, nĩkwĩthĩwa twangĩĩe mũthya wa nthĩ ĩno, yĩĩ tiyo ĩvinda ya kwĩyũmbĩlĩĩla syĩndũ mbingĩ sya kĩ-mwĩĩ. O na tũyaĩlĩte kwĩkwatya kana ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene tũkavonoka na malĩ ĩla twĩthĩawa nayo, o na twĩthĩwe twonaa ĩany’e vata ata.—Nth. 11:4; Mt. 24:21, 22; Luka 12:15.

7. Yu twĩneenea kyaũ, na nĩkĩ?

⁷ Ve ũtao Yesũ watũnengie ũtonya kũtũtetheesya twĩanĩsye mavata maitũ tũteũvĩngĩĩswa nĩ maũndũ angĩ, tũteũkwatwa nĩ wendi wa malĩ, kana tũtekwĩthĩnĩkĩa mũno ũndũ vataĩle. Ũtao ũsu aũwetie ĩvinda ya ũla Ũtavany’a wa Kĩĩmanĩ. (Mt. 6:19-21) Ekai ĩndĩ  tũsome na tũineenea kĩlungu kĩla kĩ ĩandĩkonĩ ya Mathayo 6:25-34. Kwĩka ũu nĩkũũtũĩkĩĩthya kana twaĩle ‘kũmantha Ũsumbĩ’ na ti syĩndũ.—Luka 12:31.

8, 9. (a) Nĩkĩ tũyaĩlĩte kwĩmakĩa mũno ĩũlũ wa syĩndũ ila twĩ na vata nasyo? (b) Nĩ kyaũ Yesũ weesĩ ĩũlũ wa andũ na mavata moo?

⁸ Soma Mathayo 6:25. Ĩla Yesũ weeie amanyĩw’a make ‘maikemakĩe ũndũ wa mathayũ moo’ no ta wameaa maeke kũthĩnĩka. Matindĩaa kũmakw’a nĩ maũndũ mataĩle kwĩthĩwa maimathĩny’a. Yesũ ameie nĩmaeke kwĩka ũu na aĩ na kĩtumi kĩseo. Kwĩmakĩa ũndũ vataĩle kana kũthĩnĩka o na ethĩwa mũndũ ethĩnĩkĩa maũndũ ma vata nĩkũtonya kũtuma kĩlĩko kĩaanĩka na mũndũ aivĩngĩĩsĩka. Mũthya esaa kwĩthĩa maũndũ ma vata ma kĩ-veva moolile. Yesũ nĩwathĩnĩkĩaa amanyĩw’a make mũno na kyu kyatumie amakany’a ĩũlũ wa ũndũ ũsu mavinda angĩ ana nthĩnĩ wa ũtavany’a o ũsu.—Mt. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Nĩkĩ Yesũ watwĩie tũikemakĩe ĩũlũ wa kĩla tũũya, kĩla tũũnyw’a, kana kĩla tũkwĩvw’ĩka? Syo isu ti syĩndũ imwe katĩ wa ila sya vata vyũ thayũnĩ? Vate nzika isu nĩ syĩndũ sya vata! Tũkaema kwĩthĩwa na syĩndũ isu tũilea kwambĩĩa kũthĩnĩka. O nake Yesũ nĩweesĩ tũilea kwambĩĩa kũthĩnĩka. Ĩla waĩ kũũ ĩũlũ wa nthĩ nĩweesĩ mavata ala andũ methĩawa namo kĩla mũthenya. O na nĩweesĩ ĩtina wa myaka maana maingĩ amanyĩw’a make maĩ makomane na maũndũ metu “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo,” ĩla yĩ na “mavinda ma mũisyo.” (2 Tim. 3:1) Maũndũ asu metu nĩ ta kwaa kwa mawĩa, thooa wa syĩndũ kwambata, ũnyivu wa lĩu, na ũkya mwingĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ oou, Yesũ nĩweesĩ kana ‘thayũ wĩ mbee wa kya ũya, na mwĩĩ mbee wa ngũa.’

10. Ĩla Yesũ wamanyĩasya aatĩĩi make kũvoya, nĩ ũndũ wĩva wawetie waaĩle kwĩthĩwa wĩ wa vata vyũ maũndũnĩ moo?

¹⁰ Yesũ ayambĩĩa ũtavany’a wake amanyĩisye andũ kũmwĩkaĩlaa Asa woo wa ĩtunĩ nĩ kana ameanĩsye mavata moo ma kĩ-mwĩĩ. Amamanyĩisye kũvoyaa atĩĩ: ‘Tũnenge ũmũnthĩ lĩu witũ ũtwĩanĩe.’ (Mt. 6:11) Kana o tondũ wamamanyĩisye ĩvindanĩ yĩngĩ, ameie nĩmavoyae: ‘Tũnenge kĩla mũthenya lĩu witũ ũtwĩanĩe.’ (Luka 11:3) Ĩndĩ ainengane ũtao ũsu ndatwĩaa nĩtũtindae tũisũanĩa ĩũlũ wa mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ. Nthĩnĩ wa mboya ĩsu Yesũ wamanyĩisye amanyĩw’a make, kĩndũ kĩla wawetie kya mbee nĩ kũvoya Ũsumbĩ wa Ngai wũke. (Mt. 6:10; Luka 11:2) Na ĩndĩ nĩ kana amatetheesye maikekalae maithĩnĩka, nĩwaeleisye ũndũ Yeova wĩanĩasya mavata ma kyonthe kĩla woombie.

11, 12. Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ũndũ Yeova ũsũvĩaa nyũnyi sya yayaya? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 7.)

¹¹ Soma Mathayo 6:26. Yesũ aisye: “Sisyai nyũnyi sya yayaya.” Tũsũni tũmbĩtwe twĩ tũnini ĩndĩ tũĩsaa matunda maingĩ, ngii, tũsamũ tũla tũnini, kana mĩnthoowe. Takeka tũsũni twĩana mũndũ, twĩthĩwa tũĩsaa mũno kwĩ we. Ĩndĩ tw’o tũyĩsaa kũĩma kana kũvanda nĩ kana tũkwate lĩu. Yeova nũnengae tũsũni kyonthe kĩla twĩ na vata nakyo. (Sav. 147:9) Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana tiwe wosaa lĩu akatwakĩlya! No nginya tũsũni tũu tũthi twĩmanthĩe, ĩndĩ tũyĩsa kwaĩwa nũndũ ũ lĩu wĩ kw’o kwa wingĩ.

¹² Yesũ nĩweesĩ kana Ĩthe wake wa ĩtunĩ ndesa kũmanthĩa tũsũni lĩu na aiemwa nĩ kwĩanĩsya mavata o ta asu ma andũ. ^[1] (1 Vet. 5:6, 7) Nĩtwĩsĩ kana ndosaa lĩu akatwakĩlya, ĩndĩ nũtonya kũathima kĩthito kitũ kya kũĩma lĩu ũla twĩ na vata naw’o kana kĩthito kitũ kya kũmantha mbesa sya kũũa lĩu ũtwĩanĩe kĩla mũthenya. O na mavinda ala twaaĩwa nũtonya kũnenga angĩ  wendi wa kũtũolela kĩla me nakyo. O na kau Yesũ ndaasya kana Yeova nũmanthĩaa nyũnyi ũkomo, Yeova nũsyũmbĩte syĩ na ũĩ na ũmanyi wa kwĩyakĩa ndala, o na nĩwũmbĩte syĩndũ ila itonya kũtũmĩa kwaka ndala ĩsu. O ta ũu, Yeova no atũtetheesye tũkwate ũkomo wĩanĩe andũ ma mĩsyĩ yitũ.

13. Twĩsĩ ata kana twĩ vata mũno kwĩ nyũnyi sya yayaya?

¹³ Yesũ akũlilye ĩkũlyo yĩĩ ala mamwĩthukĩĩsye: “Inyw’ĩ mũi vata mũno kwĩ [nyũnyi sya yayaya]?” Vate nzika, Yesũ nĩweesĩ nesa kana ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ nũkũnengane thayũ wake kwondũ wa andũ. (Sianĩsya na Luka 12:6, 7.) Nthembo ĩla Klĩsto waumisye ndaaumya kwondũ wa kyũmbe kĩngĩ. Yesũ ndaakw’a kwondũ wa nyũnyi sya yayaya, ĩndĩ akwie kwondũ witũ nĩ kana twĩthĩwe na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene.—Mt. 20:28.

14. Nĩ kyaũ mũndũ ũkwĩmakĩa mũno ũtesa kwĩtethya nakyo?

¹⁴ Soma Mathayo 6:27. Nĩkĩ Yesũ waisye kana mũndũ ũkwĩmakĩa ndatonya kwĩyongeleela ũasa wa thayũ wake mũkono o na ũmwe? Kĩtumi nũndũ kũtũa tũthĩnĩkaa mana nũndũ wa mavata maitũ kũituma twongelanga matukũ ma thayũ witũ. Kĩvathũkany’o na ũu, kwĩmakĩa mũno kwĩkaa kũkuĩvya matukũ maitũ.

15, 16. (a) Twĩĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa ũndũ Yeova ũsũvĩaa malaa ma lili ma kĩthekanĩ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 7.) (b) Nĩ makũlyo meva tũtonya kwĩthĩwa twaĩle kwĩkũlya, na nĩkĩ?

¹⁵ Soma Mathayo 6:28-30. We nũũ ũtendaa kumaala na ngũa mbanake, na mũno mũno ĩla ũendete ũtavany’a kana maũmbanonĩ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene? Ĩndĩ o na ethĩwa twĩ na wendi ta ũsu, nĩtwaĩle ‘kwĩmakĩa ũndũ wa ngũa’? Yesũ nũtũtetheesye  ĩngĩ ũndũnĩ ũsu kwa kũweta maũndũ ala Yeova wĩkĩte asũvĩe wũmbi wake. No twĩmanyĩsye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa ngũa kwa kũsisya “malaa ma lili ma kĩthekanĩ.” No kwĩthĩwa Yesũ asũanĩaa malaa me kĩvathũkany’o ma mũthemba wa lili (ta gladiolus, hyacinths, irises, na tulips) na ũndũ methĩawa manakavĩte. Mĩthemba ĩsu yonthe ndyokothaa ndii kana ĩkathima kĩtambaa nĩ kana yĩtumĩe ngũa. Ĩndĩ ĩla malaa mesa kũvalĩka we wonaa manakavĩte ata? “O na Solomoni ndaĩanĩ yake yonthe ndaaĩvw’ĩka ta yĩmwe” ya malaa asu!

¹⁶ Ndũkatate kũlwa nĩ kĩĩ Yesũ ũkwenda kũtũmanyĩsya: “Ethĩwa ĩndĩ Ngai nũvw’ĩkaa nyeki ya kĩthekanĩ ta ũu, . . . ndakamũvw’ĩka inyw’ĩ mbee mũno, inyw’ĩ ma mũĩkĩĩo mũnini?” Vai nzika o na imwe kana akatũvw’ĩka! Ĩndĩ amanyĩw’a ma Yesũ maĩ na mũĩkĩĩo mũnini ũndũnĩ ũsu. (Mt. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Maĩ na vata wa kwingĩvĩw’a mũĩkĩĩo na kũmwĩkwatya Yeova mũnango. Nata ngalĩkonĩ ĩ yitũ? Twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Yeova nĩwĩthĩawa na mea na ũtonyi wa kũtũnenge kĩla twĩ na vata nakyo?

17. Nĩ kyaũ kĩtonya kwananga ngwatanĩo yitũ na Yeova?

¹⁷ Soma Mathayo 6:31, 32. Tũyaĩlĩte kwĩkala ta “Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ” nũndũ asu maimũĩkĩĩaa Asa witũ wa ĩtunĩ, ũla nũndũ wa wendo wake ũsũvĩaa onthe ala mambaa kũmantha Ũsumbĩ wake. Kũtata kũmantha ‘syĩndũ ila syonthe imanthawa nĩ Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ’ no kwanange ngwatanĩo yitũ na Yeova. Ĩndĩ no twĩthĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu kana tweeka kĩla twaĩle kwĩka, nakyo nĩ kwambaa kwĩka maũndũ ma kĩ-veva, Yeova ndakatũima ũla ũseo. “Kũmũkĩa Ngai” kwaĩle kũtuma twĩkala twĩ eanĩe nĩ “kya ũya na kya kwĩvw’ĩka.”—1 Tim. 6:6-8.

18. Nĩ maũndũ meva Yeova wĩsĩ ĩũlũ wa kĩla ũmwe witũ, na nĩ ũndũ wĩva ũkatwĩkaa?

¹⁸ Soma Mathayo 6:33. No nginya kĩla ĩvinda aatĩĩi onthe ma Klĩsto makekĩaa kĩthito nĩ kana mambae kũmantha Ũsumbĩ mbee wa maũndũ ala angĩ. Tweeka ũu tũkakwataa ũathimo ũũ Yesũ wawetie: “Isu syonthe nĩmũkongeleelwa.” Nĩkĩ wawetie ndeto isu? Ũsũngĩo wĩ mũsoanĩ wa 32. Aisye: ‘Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ nĩwĩsĩ mwĩ na vata wa syĩndũ isu syonthe.’ Syĩndũ ila wawetaa nĩ syĩndũ ila sya vata thayũnĩ. Yeova no amanye mĩtũkĩ mũno vata ũla kĩla ũmwe witũ wĩ naw’o wa lĩu, ngũa, na ũkomo, o na tũtanesa kũmanya ithyĩ ene kana twĩ naw’o. (Avi. 4:19) Katĩ wa ngũa ila twĩ nasyo, nĩwĩsĩ nĩ yĩva ĩkilyĩ kũtw’ĩka. Nĩwĩsĩ nĩ mũthemba wĩva wa lĩu twaĩle kũya, na nũndũ nĩwĩsĩ ũndũ mĩsyĩ yitũ yĩana, nĩwĩsĩ twĩenda nyũmba yĩana ata. Yeova akaĩkĩĩthasya kana nĩtwakwata kyonthe kĩla twĩ na vata nakyo.

19. Nĩkĩ tũyaĩlĩte kwĩmakĩa nũndũ wa kĩla kĩtonya kwĩkĩka ũnĩ?

¹⁹ Soma Mathayo 6:34. Mũsoanĩ ũsu Yesũ nũtavĩtye amanyĩw’a make ĩngĩ akamea, “Mũikemakĩe.” Endaa tũsũanĩe mathĩna ma ũmũnthĩ ti ma ũnĩ, ĩndĩ tũyĩka ũu twĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova nũkũtũtetheesya. Mũndũ atinda aithĩnĩka mana ĩũlũ wa kĩla kĩtonya kwĩkĩka ũnĩ, nĩ laisi akambĩĩa kwĩkwatya kĩlĩko kyake mwene vandũ va kũmwĩkwatya Ngai. Kĩu no kyanange mũno ngwatanĩo yake na Yeova.—Nth. 3:5, 6; Avi. 4:6, 7.

20. (a) Nĩ mũvango ta wĩva ũtonya kwenda kwĩka ũthũkũminĩ wa Yeova? (b) Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũolange maũndũ ala wĩ namo?

²⁰ Kũekana na maũndũ ma Ũsumbĩ nĩ kana wĩmanthĩe malĩ no wĩa wa mana. Kĩla twaĩle kwĩka nĩ kwĩthĩwa na mĩvango ũthũkũminĩ wa Yeova. Kwa ngelekany’o, no ũthamĩĩe kĩkundinĩ kĩngĩ kĩ na vata mũnene wa atavany’a ma Ũsumbĩ? No wose ũvainia? Na ethĩwa wĩ vainia, waasũanĩa kusũsya valũa wa kũthi Sukulu ya Atavany’a ma Ũsumbĩ? No wĩke mĩvango mavinda kwa mavinda ũkaendaa kũtetheesya wĩa Mbetheli kana ovisinĩ wa ũalyũli? No wĩyumye ũthũkũmane na mũvĩa wĩtawa Idara ya Mahali ya Usanifu-Majengo na Ujenzi nĩ kana ũkatetheeasya kwaka Nyũmba sya Ũsumbĩ? Osa ĩvinda ũsũanĩe kĩla ũtonya kwĩka ũolange maũndũ maku nĩ kana ũtũmĩe ĩvinda yingangĩ kwĩka maũndũ ma Ũsumbĩ. Voya na ũisũanĩa kĩla kĩ kasandũkũnĩ, “ Ũndũ Ũtonya Kũolanga Maũndũ Maku.” Na ĩndĩ ũyosa matambya ala maĩlĩte nĩ kana wĩanĩsye mũvango ũla ũkwĩka.

21. Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũmũthengeee Yeova mũnango?

²¹ Yesũ aĩ na kĩtumi kĩseo kya kũtwĩa nĩtũmanthe Ũsumbĩ, ti syĩndũ. Twamantha Ũsumbĩ tũikethĩawa na vata wa kwĩmakĩa nũndũ wa mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ. Nĩtũmũthengeeaa Yeova mũnango ĩla twamwĩkwatya vandũ va kũtata kwĩlikya ũndũnĩ w’onthe ũla tũkwĩw’a tũyenda, kana kũũa syĩndũ syonthe ila tũkwona o na ethĩwa twĩ na mbesa itoetye. O na kũolanga maũndũ ala twĩ namo ĩvindanĩ yĩĩ no kũtũtetheesye ‘twĩkwata ũla thayũ wa w’o’ twathĩtwe.—1 Tim. 6:19.