1. Ñanyi lupusano luji pa bintu byanema bikebewa mu bwikalo ne bisakasaka muchima?

KUJITU bintu bicheche byanema bikebewa mu bwikalo, nabiji kajo, bivwalo ne nzubo. Bino bintu bisakasaka muchima kechi bipwa ne. Kabiji bantu bavula kechi bayuka’mba bintu bimo byo bakeba kechi byanema mu bwikalo ne.

2. Ñanyi bintu bimo bikeba bantu?

² Muntu wikala mu kyalo kiyanji wakonsha kukeba bintu byapusana na muntu wikala mu kyalo kyanonka. Mu byalo bimo, bantu bakeba bingi kwikala na foni, kapulututu nangwa mpunzha. Mu byalo bikwabo, bantu bakeba kwikala na bivwalo bipotwa na mali avula, nzubo ikatampe nangwa motoka upotwa na mali avula. Nangwa twikala mu kyalo kinonshi nangwa kiyanji, tuji na mali avula nangwa ne, twakonsha kutendeka kusaka bintu byavula byabula kunema nangwa kampe byo twakonsha kukankalwa kupota.

3. Kukebesha bintu byavula kulumbulula ka?

³ Kukebesha bintu byavula kulumbulula ka? Ke kutesha  muchima ku bintu bya ku mubiji kukila kukosesha bulunda na Lesa. Muntu ukebesha bintu byavula kechi utondwa na bintu byanema bikebewa mu bwikalo byo aji nabyo ne, bino utwajijilatu na kukebelapo ne bikwabo. Nangwatu bayanji babula kupota bipe bipotwa mali avula bakonsha kwikala na muchima wa kukebesha bintu byavula. Bakonsha kuleka kukeba Bufumu patanshi mu bwikalo bwabo.—Hebe. 13:5.

4. Satana wingijisha byepi “bintu bisakasaka meso”?

⁴ Satana ukeba’mba twitabile’mba twakonsha kwiyowa bwikalo inge twaikala na bintu byavula. Onkao mambo, wingijisha ntanda yanji ne “bintu bisakasaka meso” pa kwitulengela kwikala na muchima wa kukebesha bintu byavula. (1 Yoa. 2:15-17; Nte. 3:6; Maana 27:20) Tumvwa ne kwimwena na meso basulu byo batentemesha bintu byabo pa kuba’mba betulengele kwibipota. Nanchi mwakipotapo kintu na mambotu a kuba’mba kyamwekele bulongo nangwa mwikimwene ku batentemesha bintu nyi? Inge ibyo, kampe kulutwe mwataine’mba kechi kyanema ne kunema ne. Inge twatwajijila na kupota bintu byabula kunema, bitulengelatu kutabankana. Bino bintu byakonsha kwitulengela kubula kwingijila Yehoba bulongo, mambo bitulengela kubula kwikala na kimye kya kufunda Baibolo, kunengezha ne kuya na kupwila ne kubula kuya na kusapwila. Mutumwa Yoano witujimunako’mba: “Pano pa ntanda pabena kupita ne bya kusakasaka bijipo.”

5. Ki ka kyakonsha kumweka ku boba bengijisha ngovu yabo mu kukeba bintu byavula?

⁵ Satana kechi ukeba’mba twingijishenga ngovu yetu mu kwingijila Yehoba ne, bino ukeba’mba twiingijishenga mu kukeba mali avula ne bintu bikwabo. (Mat. 6:24) Bino inge twatatu muchima pa kukeba bintu byavula, bwikalo bwetu kechi bukawama ne. Tukalefulwa nangwa kwitwezha mu makongole. Kabiji kyakilamo kutama, lwitabilo lwetu mwi Yehoba ne mu Bufumu lwakonsha kupwa. (1 Timo. 6:9, 10; Lum. 3:17) Yesu waambile’mba: “Muchima wa kukebesha bintu” uji nobe miba ilengela bijimwa kukankalwa kukoma ne kubula kupanga bipangwa.—Mako 4:14, 18, 19.

6. Ñanyi bintu byo tufunjilako kwi Baluka?

⁶ Akilangulukai kyamwekejile Baluka wajinga munembeshi wa ngauzhi Yelemiya. Baluka byo atendekele “kwikebela bintu bikatampe,” Yehoba wamuvulwilemo’mba Yelusalema katatakatu onaunwe. Bino wamulayile’mba ukamupulusha. (Yele. 45:1-5) Baluka kechi wafwainwe kwikebelanga bintu byavula ne. Yehoba kechi wazhikijile bintu byajinga na bantu ne. (Yele. 20:5) Lelo jino, tujitu pepi na mpelo ya ino ntanda ya kwa Satana. Onkao mambo, kino kechi kyo kimye kya kwiyeka na kukeba bintu byavula ne. Kabiji kechi twafwainwa kuketekela’mba inge malwa akatampe apwa, tukatwajijila kwikala na bintu byo tuji nabyo luno ne, nangwatu inge twibitemwa bingi.—Maana 11:4, tubyambo twa munshi; Mat. 24:21, 22; Luka 12:15.

7. Tusakwisamba pa ka, kabiji mambo ka?

⁷ Yesu witufunjisha byo twakonsha kukeba bintu bikebewa mu bwikalo kwa kubula kulabikwa, kubula kukebesha bintu byavula, nangwa kubula kukizhamo kwikala na bijikila. Yesu waambile byo twakonsha kuba bino mu Jashi Janji ja pa Mutumba. (Mat. 6:19-21) Twayai tutange ne kwisamba Mateo 6:25-34. Bino byambo bisakwitulengela kushiinwa amba twafwainwa ‘kutwajijila kukeba Bufumu,’ kechi bintu bya mu bwikalo ne.—Luka 12:31.

8, 9. (a) Mambo ka o twafwainwa kubujila kukizhamo kwikala na bijikila pa bintu byanema mu bwikalo? (b) Ñanyi bintu Yesu byo ayukile pa bantu ne byo bakeba?

⁸ Tangai Mateo 6:25. Yesu wayukile’mba baana banji ba bwanga bajinga na bijikila pa kajo, bya kutoma ne pa bya kuvwala. Onkao mambo, mu Jashi Janji ja pa Mutumba wibambijile’mba: “Kilekai kubambisha michima pa bumi bwenu.” Yesu wakebelenga kwibakwasha kuyuka ene mambo o bafwainwe kubujila kukizhamo kwikala na bijikila pa bino bintu. Wayukile’mba inge bakizhamo kwikala na bijikila nangwatu pa bintu bikebewa mu bwikalo, kyakonsha kwibalengela kubula kuta muchima ku bintu byanemesha. Yesu watele bingi muchima baana banji ba bwanga, onkao mambo, wibajimwineko bimye bina mu jashi janji pa kino kizumba.—Mat. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Pano mambo ka Yesu o aambijile’mba kechi twafwainwa kwikala na bijikila pa byo tukaja, byo tukatoma nangwa pa byo tukavwala ne? Nanchi kechi tukeba kajo ne bivwalo nenyi? Twibikeba. Kabiji inge kechi tuji na mali a kupotamo bino bintu ne, kijitu bulongo kwikala na bijikila. Yesu wayukile kino. Wayukile bintu byanema bikeba bantu. Kabiji wayukile’mba mu “moba a kupelako,” baana banji ba bwanga bakekalanga mu “bimye byakatazha.” (2 Timo. 3:1) Bantu bavula lelo jino, bakankalwa kutwela nkito kabiji mitengo ya bintu ibena kukanjijilakotu. Kabiji mu mapunzha avula bantu bayanda bingi ne kajo kakatazha. Bino Yesu wayukile’mba bumi bwanema “kukila kajo ne mubiji kukila bya kuvwala.”

10. Yesu byo afunjishe baana banji ba bwanga bya kulomba, waambile’mba ñanyi kintu kyanema mu bwikalo bwabo?

¹⁰ Patanshi, Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga amba bafwainwa kulomba kwi Shabo wa mwiulu kwibapa bintu byanema byo bakebelenga mu bwikalo. Bafwainwe kulomba’mba: “Mwitupe kajo ketu ka lelo.” (Mat. 6:11) Kabiji kimye kikwabo wibambijile kulomba’mba: “Tupai kajo ka pa juba pa juba monka mwayila kukajilwa kwetu kwa pa juba pa juba.” (Luka 11:3) Kino kechi kibena kulumbulula’mba twafwainwa kutwajijila kulangulukanga pa bintu byo twakajilwa ne. Bino, Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga amba kulombela Bufumu bwa Lesa kwanema kukila kulombela bintu byo twakajilwa. (Mat. 6:10; Luka 11:2) Pa kuba’mba akwashe baana banji ba bwanga kubula kwikala na bijikila, Yesu wibatekeneshe byo ebavulwilemo’mba Yehoba wata muchima bilengwa byanji byonse.

11, 12. Tufunjilako ka kwi Yehoba byo alama bañonyi? (Monai kipikichala kitanshi.)

¹¹ Tangai Mateo 6:26. Twafwainwa ‘kutala bañonyi.’ Nangwa kya kuba bañonyi ke bilengwa byakepa, bino baja kajo kavula bingi. Inge kya kuba babayile nobe bantu, bakonsha kuja kajo kavula kukila kaja bantu. Bañonyi baja bipangwa, ntetele, bilongolo ne mizambo. Bino kechi babyala nkunwa nangwa kujima ne. Yehoba wibapa byonse byo bakeba. (Sala. 147:9) Pano bino, kechi ubika kajo mu mivumbo yabo ne. Baya na kukeba kajo kabiji bekataana.

¹² Yesu wayukile’mba umvwe Shanji ulama bañonyi, ko kuba’mba ukalama ne bantu. ^[1] (1 Pe. 5:6, 7) Byonka biji bañonyi, kechi twafwainwa kwikala bankope ne. Twafwainwa kujima nangwa kukeba mali a kupotamo kajo. Yehoba uketupesha inge twibikako kuba bino. Kabiji inge tufwao mali nangwa kajo, Yehoba wakonsha kwitupa bintu byanema byo tubena kukeba. Bantu baji nabyo bakonsha kwitupapo. Kabiji Yehoba ukebela bañonyi mwa kulaala. Wibapa maana a  kulenga binsa, kabiji bañonyi bengijisha bintu byo alenga pa kulenga binsa. Ne atweba Yehoba wakonsha kwitukwasha kumona pa kwikala kisemi kyetu.

13. Ki ka kimwesha’mba twanema kukila bañonyi?

¹³ Yesu byo apwishishe kuvululamo baana banji ba bwanga amba Yehoba ujiisha bañonyi, wibashikishe’mba: “Nanchi anweba kechi mwanema kwibakila nenyi?” (Esakanyaiko Luka 12:6, 7.) Yesu byo aambile bino, kyamweka walangulukilenga pa byo akapana bumi bwanji na mambo a bantu. Yesu kechi wafwijile bañonyi nangwa banyama ne. Witufwijile pa kuba’mba tukekale na bumi bwa myaka ne myaka.—Mat. 20:28.

14. Ñanyi kintu kyakonsha kukankalwa kuba muntu wikala na bijikila?

¹⁴ Tangai Mateo 6:27. Yesu walumbulwilenga ka byo aambile’mba kechi twakonsha kunungako kyubichi umo ku bumi bwetu inge ke tubambishe michima yetu ne? Walumbulwilenga’mba kechi twakonsha kwikala myaka yavula inge ke twikale na bijikila na bintu byanema byo tukeba ne. Pakuba, inge twakizhamo kwikala na bijikila, twakonsha kukolwa ne kufwa.

15, 16. (a) Twakonsha kufunjilako ka kwi Yehoba byo alama maluba a mungye? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwishikisha, kabiji mambo ka?

¹⁵ Tangai Mateo 6:28-30. Tusangalala bingi inge twavwala kivwalo kyawama, kikatakata inge tubena kuya mu mwingilo wa kusapwila nangwa kuya na kupwila ne kubuñana. Nanchi twafwainwa ‘kubambisha muchima na bya kuvwala’ nyi? Yesu wavulwilemo jikwabo baana banji ba bwanga Yehoba byo  alama bilengwa byanji. Yesu waingijishe kishimpi kya “maluba a mungye.” Kyamweka Yesu waambilenga pa “maluba a mungye” apusana pusana amweka bulongo. Ano maluba kechi esonena bivwalo ne. Pano bino, amweka bingi bulongo kya kuba Yesu waambile’mba: “Nangwatu Solomone mu lukumo lwanji lonse kechi wavwajile pamo nobe maluba ne.”

¹⁶ Akilangulukai pa byaambile Yesu jikwabo amba: “Inge Lesa wiivwika byonkabye nsono ya mungye . . . , nanchi kechi wafwainwa kwimuvwika anweba baji na kalwitabilo kacheche nenyi?” Ee, byo byo akoba. Bino baana ba bwanga ba kwa Yesu bakebewenga lwitabilo lwakosa. (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Bafwainwe kuketekela Yehoba amba wakebelenga kwibakwasha kabiji ne kya kine wibakwashishe. Pano nga atweba kiji byepi? Nanchi twaketekela’mba Yehoba uketulama nyi?

17. Ñanyi bintu byakonsha konauna bulunda bwetu na Yehoba?

¹⁷ Tangai Mateo 6:31, 32. Bantu bavula babula kuyuka Yehoba bata maana pa kwikala na muzema wa mali ne bintu byavula. Ne atweba inge twatemwa bino bintu, twakonsha konauna bulunda bwetu na Lesa. Twayuka’mba Yehoba ye Shetu kabiji amba witutemwa. Kabiji twaketekela’mba inge twauba bintu byo akeba’mba tube ne kukeba Bufumu bwanji patanshi mu bwikalo bwetu, uketupa byonse byo tukeba. Kabiji twayuka’mba bulunda bwawama ne Yehoba  bwitulengela kwikala na lusekelo ne kutondwa na “kajo ne bivwalo” byo tuji nabyo.—1 Timo. 6:6-8.

18. Ñanyi bintu byayuka Yehoba pa muntu pa muntu, kabiji uketubila ka?

¹⁸ Tangai Mateo 6:33. Inge ketukebe Bufumu patanshi mu bwikalo bwetu, Yehoba uketupa byonse byanema byo tukeba. Yesu walumbulwile ene mambo o twafwainwa kuketekela uno mulaye. Waambile’mba: “Shenu wa mwiulu wayuka’mba mwibikeba bino bintu byonse.” Yehoba wayuka byo mukeba saka mukyangye ne kuyuka amba mubena kwibikeba abyo bintu. (Fili. 4:19) Ye mutanshi uyuka kivwalo kikonaika. Kabiji uyuka kajo ko mukeba. Wayuka’mba anweba ne kisemi kyenu mukeba mpunzha pa kwikala. Yehoba ukemupa bintu byanema byo mukeba mu bwikalo.

19. Mambo ka o twafwainwa kubula kubambisha michima pa bikamweka kulutwe?

¹⁹ Tangai Mateo 6:34. Yesu wabuujile baana banji bwanga jikwabo’mba: “Kange mubambishenga michima.” Yehoba uketupa byonse byo tukajilwa pa juba pa juba. Onkao mambo, kechi twafwainwa kukizhamo kubambisha michima pa bikamweka kulutwe ne. Inge ke tubambishe michima, tukatendeka kwiketekela atweba bene, kabiji kino kikonauna bulunda bwetu na Yehoba. Twafwainwa kuketekela Lesa na muchima yense.—Maana 3:5, 6; Fili. 4:6, 7.

20. (a) Ñanyi kikonkwanyi kyo mwakonsha kwibikila mu mwingilo wa Yehoba? (b) Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mupeezheko bwikalo bwenu?

²⁰ Kyakonsha kutama bingi inge ketukankalwe kwingijila Yehoba bulongo na mambo a kuba’mba tubena kukebesha kwikala na bintu byavula. Twafwainwa kwingijilanga Yehoba papelela bulume bwetu. Nanchi mwakonsha kuya ku kipwilo kwakepa basapwishi nyi? Abya mwakonsha kwingilako bupainiya nyi? Nangwa inge kya kuba mubena kwingila bupainiya, mwakilangulukapo kuya ku Sukulu wa Basapwishi ba Bufumu nyi? Nanchi mwafwainwa kuyanga na kwingilako moba amo pa Betele nangwa pa ofweshi wa bantuntuluzhi nyi? Nangwa kampe mwakonsha kukwashako mu Dipatimenti ya Buntungi ya Kyalo ko kuba’mba kukwashako mu buntungi bwa Mazubo a Bufumu. Akilangulukai pa bintu byo mwafwainwa kuba pa kupeezhako bwikalo bwenu pa kuba’mba mwingijishenga kimye ne bulume bwenu mu kwingila mingilo ya Bufumu. Kakitenguluzha ka kuba’mba “ Bya Kupeezhako Bwikalo,” kaamba pa bintu bimo byo mwafwainwa kulondela. Lombai kwi Yehoba kwimukwasha kufuukula bulongo byo mubena kukeba kuba. Apa bino mutendeke kwingijilapo.

21. Ki ka kiketukwasha kufwenya kwipi na Yehoba?

²¹ Yesu witufunjishe kukeba Bufumu patanshi. Inge twauba bino, tukaleka kwikala na bijikila pa bintu byanema byo tukeba. Tufwenya kwipi na Yehoba mambo twaketekela’mba uketulama. Tufunda kwikanya ne kubula kupota bintu byonse bitentemesha basulu, nangwatu inge tuji na mali. Inge twapeezhako bwikalo luno, kiketukwasha kutwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba ne ‘kukwachisha ku bumi bwa kine kine’ bo etulaya.—1 Timo. 6:19.